AED

Uzayda Serbestçe Uçmak Katkı Sağlayanlar : Uzay Taşımacılık Sistemi (STS)-41B, Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) Açıklama : Astronot Bruce McCandless II, uzay mekiği Challenger'ın yükleme bölmesinden yaklaşık 100 metre uzaklıkta, şimdiye kadar hiç kimsenin olmadığı kadar uzakta bulunuyordu. İnsanlı Manevra Aracı (İMA-MMU) ile hareket eden McCandless, yukarıdaki resimde de görüldüğü gibi uzayda serbestçe uçuyordu. McCandless ve diğer NASA astronotu Robert Stewart, uzay mekiğinin 1984 yılındaki 41-B seferi sırasında zincirsiz uzay yürüyüşünü deneyen ilk insanlardı. İMA azot püskürterek çalışmakta olup, o zamandan beri uyduları konuşlandırmak ve mekiğe geri yüklemek için kullanılmaktadır. İMA, 140 kilogramlık kütlesiyle Dünya'da ağırdır; fakat diğer her şey gibi, yörüngede sürüklenirken o da ağırlıksızdır. İMA, daha sonra sırtta taşınan bir itiş gücü birimi olan Araç Dışı Çalışmalarda Kurtarma İçin Basitleştirilmiş Yardım Aracı (SAFER) ile değiştirilmiştir.

Norveç Üzerinde Altı Gökkuşağı Katkı ve Telif Hakkı : Terje O. Nordvik Açıklama : Siz hiç altı tane gökkuşağını bir arada görmüş müydünüz? Böyle bir şeyi görmek yalnızca ender bir olay değil, aynı zamanda çözülmesi gereken bir bulmacadır da. Sıradan bir gökkuşağı, güneş ışığının yağmakta olan yağmur damlalarının iç arka taraflarından yansırken, aynı zamanda hava/su sınırında kırılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Bir gökkuşağı görebilmek için, güneşin aksi yönünde yer alan bir yağmur fırtınasına bakmak gerekir. Buradaki asıl gökkuşağı, resimde görülen en parlak renk demetidir. Bazı durumlarda, su damlalarının içerisinde meydana gelen birden fazla sayıdaki yansıma, ilkinin dışında görülen ve renkleri tersten dizilmiş ikinci bir gökkuşağı yaratır. Tam da bu şekilde meydana gelen ikinci bir gökkuşağı, resmin en solunda görülebilmektedir. Açıklaması daha zor olanı ise, ortada, ikisinin arasında yer alan gökkuşağıdır. Bu gökkuşağı, büyük bir olasılıkla uzaktaki yağmur damlalarına çarpmadan önce sudan yansımış olan güneş ışığının, bu damlalar tarafından gözlemciye doğru yansıtılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Resimde yer alan gökkuşaklarının her biri gölün sakin yüzeyinden yansıyor gibi görünüyor ve her ne kadar gökkuşaklarının yeri gözlemcinin bulunduğu yere göre değişiyor olsa da, gerçekte görüntülenmekte olan şey her bir gökkuşağının hafifçe yer değiştirmiş olan kopyalarıdır.

Olağanüstü Bir Akrep Göğü Katkı ve Telif Hakkı : Stéphane Guisard Açıklama : Akrep Takımyıldızı çıplak gözle bu kadar güzel görünseydi, insanlar bu takımyıldızı daha iyi hatırlarlardı. Akrep, parlak birkaç yıldızı görünen, iyi bilinen ama parmakla çok ender olarak gösterilen bir burçlar kuşağı takımyıldızıdır. Yine de bunun gibi muhteşem bir görüntü çekebilmek için iyi bir fotoğraf makinesine, renk süzgeçlerine ve bir sayısal görüntü işleme yazılımına ihtiyaç vardır. Yukarıdaki görüntüde, detayları ortaya çıkarabilmek için yalnızca birkaç farklı renkte çekilen uzun süreli pozlar değil, hidrojen gazı tarafından salınan çok özel bir kırmızı dalga boyunda çekilmiş ayrı bir poz da gereklidir. Bunların sonucunda ortaya çıkan görüntü, birçok nefes kesici özellik içermektedir. Resmin solunda, yukarıdan aşağıya doğru dikine görülen kısım, Samanyolu Gökada düzleminin bir parçasıdır. Resimde, kocaman parlak yıldız bulutları ile koyu renkte uzun toz lifleri de görülebilmektedir. Görüntünün merkezinde, çapraz olarak Samanyolu'ndan uzanan şeyler ise "Karanlık Nehir" olarak bilinen toz şeritleridir. Bu nehirler, parlak yıldız Akrep Yüreği (α Sco) de dahil olmak üzere, sağ tarafta yer alan ve Akrep'in başını ve kıskaçlarını oluşturan birçok parlak yıldıza bağlanmaktadır. Çok sayıda kırmızı salma bulutsusu ve mavi yansıma bulutsusu da resmin her tarafında görülebilmektedir. Akrep Takımyıldızı, yılın ortalarında, güney yarımküre göklerinde güneş battıktan sonra belirgin olarak görülebilmektedir.

Satürn'ün Uydusu Tethys'teki Büyük Havza Katkı Sağlayanlar : Cassini Görüntüleme Takımı, Uzay Bilim Enstitüsü (SSI), Jet İtiş Gücü Laboratuvarı (JPL), Avrupa Uzay Dairesi (ESA), Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) Açıklama : Bazı uydular böyle bir çarpışmada ayakta kalamazlardı. Satürn'ün büyük uydularından biri olan 1000 kilometre çapındaki Tethys bu çarpışmada ayakta kalmayı başardı; ama bugün büyük bir çarpma krateri olan Odysseus'u gösterişle taşıyor. Bazen Büyük Havza olarak da adlandırılan Odysseus, Tethys'in önde giden yarımküresinde yer alıyor ve o büyük yaşını kule gibi yükselen duvarlarının iç taraflarında bulunan daha küçük kraterlerin göreli miktarıyla sergiliyor. Bir diğer büyük krater olan Melanthius ise uydunun gece gündüz çizgisi yakınlarında görülebiliyor. Tethys'in yoğunluğu su buzuna yakındır. Sayısal olarak iyileştirilmiş olan yukarıdaki görüntü, geçen Temmuz ayında, Satürn'ün yörüngesinde bulunan robot uzay aracı Cassini tarafından, araç bu büyük kar topunun yanından hızla geçerken çekilmiştir.

Mars'taki Victoria Krateri'ne İnen Patika Katkı Sağlayanlar : Mars Keşif Aracı Görevi, Cornell Üniversitesi, Jet İtiş Gücü Laboratuvarı (JPL), Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA); Teşekkür : Eduardo Tesheiner Açıklama : Victoria Krateri'nin içerisinde ne var? İlerleyen Mars gezginlerini hareketsiz hale getiren bölgesel Mars toz fırtınalarıyla kalkan tozlar bu aralar yatıştı ve önümüzde bekleyen görev belirginleşti. Opportunity, Victoria Krateri'ne geçen ay ulaşmış ve toz fırtınaları aniden patlak verince inme işi askıya alınmıştı. Yukarıdaki görüntü, 750 metrelik çarpma kraterine inen ve muhtemelen üzerinden geçilebilecek bir eğimin yanına tüneyen Opportunity tarafından, geçen hafta içerisinde çekildi. Victoria Krateri, her iki Mars gezgininin keşif yolculukları sırasında rastladıkları en büyük kraterdir. Bu kraterin duvarları, Victoria Krateri'ni yaratan o büyük çarpışma meydana gelmeden önce var olan Mars yüzeyi hakkında ipuçları içeriyor olabilir.

Ro Yılancı'nın Renkli Bulutları Katkı Sağlayanlar : Adam Block, Kitt Peak Gece Gözlemi (KPNO ) Ziyaretçi Programı, ABD Ulusal Optik Gökbilim Gözlemevi (NOAO), Gökbilim Araştırmaları İçin Üniversiteler Birliği (AURA), ABD Ulusal Bilim Vakfı (NSF) Açıklama : Ro Yılancı içerisinde yer alan bulutların görülmeye değer farklı renkleri, orada süregelen farklı süreçlere dikkat çekmektedir. Mavi bölgeler asıl olarak yansıyan ışıkla parlamaktadır. Ro Yılancı ve yakınlardaki diğer yıldızlardan gelen mavi ışık, kırmızı ışığa kıyasla bulutsunun bu bölgesinden daha verimli yansır. Gündüzleri Dünya'nın gökyüzü de aynı sebeple mavi renkte görünmektedir. Kırmızı ve sarı bölgeler ise asıl olarak bulutsunun atom ve molekül gazından salınan ışımayla parlamaktadır. Yakınlardaki mavi yıldızlardan gelen ve parlak yıldız Akrep Yüreği (Antares)'ninkinden daha fazla enerji yüklü olan ışık, gazdaki elektronlara çarparak uzaklaştırmakta, gaz ise daha sonra elektronlar kendisiyle tekrar birleşince parıldamaktadır. Koyu renkli bölgeler ise genç yıldızların havakürelerinde meydana gelen ve arkalarından salınan ışığı etkili bir biçimde engelleyen toz zerrecikleri nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Ro Yılancı yıldız bulutları, yukarıdaki görüntünün sol alt tarafında görülen küresel küme M4'ün oldukça önünde yer almakta ve insan gözünün görebileceğinden çok daha fazla renk içermektedir. Bu bulutlar, radyodan gama ışınına kadar her dalga boyunda ışık salmaktadır.

Yılan Takımyıldızı'nda Yıldız Oluşumu Katkı ve Telif Hakkı : Avrupa Güney Gözlemevi (ESO), HAWK-1 Aygıt Takımı Açıklama : Yılan Takımyıldızı'nın kuyruk kısmında (Serpens Caput), bizden yalnızca 1000 ışıkyılı uzaklıkta, yoğun bir molekül bulutu içerisinde yıldızlar oluşuyor. Yılan yıldız oluşum bölgesinin en hareketli kısmını yakın kırmızı ötesi dalga boyunda gösteren bu net, yakın çekim görüntü, tahmin edilen bu uzaklıkta yaklaşık 2 yay dakikalık veya yarım ışıkyılının biraz üzerinde bir alanı kaplamaktadır. Böyle yakın kırmızı ötesi gözlemler, dağların tepesinde yer alan ve özel algılayıcılara sahip teleskoplarla yapılabiliyor olsa da, yakın kırmızı ötesi ışık gözle görülemeyecek kadar uzun bir dalga boyuna sahiptir. Yukarıdaki görüntü, Şili'deki Paranal Gözlemevi'nde daha yeni hizmete sokulmuş olan hassas Yüksek Duyarlılıklı Geniş Açılı K Bandı Görüntüleme (HAWK-1) kamerası tarafından çekilmiştir. HAWK-1'in etkileyici yeteneklerini gözler önüne serebilmek için alınan bu çekici görüntü, oradaki bulutsu gazı ve tozunda ortaya çıkan ve büyük bir olasılıkla birkaç milyon yaşında olan kırmızımsı genç yıldızları ve ön yıldızları göstermektedir.

Hidrojen Peroksit Yaşamı Mars Üzerinde Canlı Kalabilir Miydi? Katkı Sağlayanlar : Viking Projesi, Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) Açıklama : Mars'ta yaşam var mı? Mars üzerinde yerel yaşama dair kesin olan hiçbir kanıt bulunamamış olsa da, "herhangi bir yaşam biçimi Mars üzerinde canlı kalabilir miydi?" gibi çok daha kuramsal bir soru yeni bir anlama büründü. İki gezegen bilimci, kısa bir süre önce, aşırı sert koşullarda yaşayabilen mikropların hidrojen peroksit (H2O2) ve su (H2O) karışımı içeriyor olmaları durumunda, Mars'ın ince, soğuk ve kuru havaküresinde rahatlıkla canlı kalabileceklerini ileri sürdü. İkili, hidrojen peroksit içeren yaşamın burada, Dünyamızda da var olduğuna ve böyle bir yaşamın Mars'ta çok daha kolay bir biçimde su soğurabileceğine dikkat çekti. İki bilim adamı, ayrıca böyle bir yaşamın eski Viking iniş araçları üzerinde yer alan yaşam tespit deneylerinden gelen sonuçlarla da tutarlı olacağını öne sürdüler. Bu tür iddialar kusursuz olmasa da, Mars üzerinde yaşamın var olmasına yönelik tartışmaların eğlenceli olduğunu ve basının dikkatini üzerlerinde topladığını tekrar kanıtladı. Yukarıda, 1979 yılında Viking 2 iniş aracı tarafından Mars yüzeyinde çekilmiş olan ve yüzeyde ince bir katman mevsimsel su buzu olduğunu gösteren olağanüstü bir resim görülmektedir.

-------------------------------GÜNÜN KOMİĞİ------------------------------------------

hah ha ha.. böyle gergin bir siyasi ortamda güldürmeyi başardınız..

Tarantula Bulutsusu'nun Duyargaları Katkı ve Telif Hakkı : Geniş Alan Görüntüleyici (WFI), Max Planck Topluluğu / Avrupa Güney Gözlemevi 2,2m Teleskobu, La Silla, Avrupa Güney Gözlemevi (ESO) Açıklama : Tüm Yerel Grup gökadaları arasında bilinen en büyük ve en zorlu yıldız oluşum bölgesi, bizim komşu gökadamız olan Büyük Macellan Bulutu (BMB) içerisinde yer alır. Eğer Tarantula Bulutsusu, yerel bir yıldız oluşum bölgesi olan Avcı Bulutsusu ile aynı uzaklıkta olsaydı, gökyüzünün yarısını tek başına kaplardı. 30 Kılıçbalığı olarak da adlandırılan bu bölgede, üstnova kalıntıları ve bir karanlık bulutsu yer almasına rağmen, kırmızı ve pembe renklerdeki gaz büyük kütleli bir salma bulutsusuna işaret ediyor. Merkezin solunda yer alan parlak yıldız düğümü R136 olarak anılmakta olup, bilinen en büyük kütleli, en sıcak ve en parlak yıldızları içermektedir. Avrupa Güney Gözlemevi (ESO)'nin Geniş Alan Görüntüleyicisi tarafından çekilen yukarıdaki görüntü, bu devasa yıldız oluşum bölgesinin şimdiye kadar alınmış en detaylı görüntüsüdür. ESO, bu bağlantıya tıklayarak, yukarıdaki detaylı görüntünün etrafında ve içerisinde dolaşmanıza imkân sağlamaktadır.

Yıldızlar ve Toz İçindeki Üç Boğumlu Bulutsu Katkı ve Telif Hakkı : R. Jay GaBany (Cosmotography.com) Açıklama : Sözle ifade edilemeyecek bir güzellik ile hayal bile edilemeyecek bir karmaşa Üç Boğumlu Bulutsu içerisinde aynı anda bir arada bulunabilir. M20 olarak da bilinen bu fotojenik bulutsu, iyi bir dürbün ile Yay Takımyıldızı yönünde görülebilmektedir. Yıldız oluşumunun enerji dolu süreci, yalnız renkleri değil, karmaşayı da beraberinde getirmektedir. Kırmızı renkte ışıldayan gaz, yüksek enerji ile yüklü yıldız ışığının yıldızlararası hidrojen gazına çarpması sonucu ortaya çıkmaktadır. M20'yi dantel gibi saran koyu renkli toz lifleri ise soğuk dev yıldızların havakürelerinde ve üstnova patlamalarından arta kalan enkaz yığınlarında ortaya çıkmaktadır. Parlak ve genç yıldızlardan hangilerinin mavi renkteki yansıma bulutsusunu aydınlattığı halen araştırılmakta olan bir konudur. Her ne kadar tam uzaklığı hâlâ bilinmese de, M20'den gelen bugün gördüğümüz ışık belki de 3000 yıl önce yola çıkmıştır. Işığın M20'yi bir uçtan diğer uca aşması ise yaklaşık 50 yıl sürmektedir.

Yağan Kahramanlar Katkı ve Telif Hakkı : Fred Bruenjes Açıklama : Bu gece, akan yıldız yağmuru görmek için uygun bir gece. Kuyrukluyıldız tozu Dünya gezegeninin üzerine yağacak ve her yıl tekrarlanan Kahraman akan yıldız yağmuru sırasında karanlık gökyüzünde iz bırakacaklar. Gökbilimci Fred Bruenjes 11/12 Ağustos 2004 gecesi, bir taraftan beklenmekte olan bu uzay olayının tadını çıkarırken, bir taraftan da geniş açılı bir mercek kullanarak yaklaşık 6 saati kapsayan, 30'ar saniyelik birçok resim çekti. Akan yıldız parlamalarını yakalamış olan bu kareleri birleştirildiğinde, Fred yaz Kahramanlarına ait bu etkileyici görüntüyü elde etti. Kuyrukluyıldız tozunun parçacıkları aslında birbirlerine paralel hareket ediyor olsa da, sonuçta meydana gelen akan yıldız yağmuru, Kahraman Takımyıldızı içerisinde tek bir noktadan saçılıyormuş gibi görünmektedir. Bu saçılma etkisi, paralel çizgilerin belirli bir yerde birleşiyor gibi görünmesinde olduğu gibi, perspektif ile ilgili bir olgudur. Bruenjes, bu birleşik resim içerisinde, tam tepeye yakın görünen de dahil olmak üzere, tam 51 akan yıldız olduğunu bildirmiş. Bu yıl, Kahraman akan yıldız yağmurunun bu gece yarısından sonra, yani 12 Ağustos'un aysız sabahının ilk saatlerinde tepe noktasına ulaşması bekleniyor.

Yıldız Fabrikası Messier 17 Katkı ve Telif Hakkı : Ignacio de la Cueva Torregrosa Açıklama : Yıldız rüzgârları ve ışıma ile biçimlendirilen ve Messier 17 olarak bilinen bu yıldız fabrikası, bulutsu bakımından zengin Yay Takımyıldızı içerisinde, yaklaşık 5500 ışıkyılı uzaklıkta yer almaktadır. Yukarıdaki görüntünün 30 yay dakikalık görüş alanı, bu uzaklıkta, neredeyse 50 ışıkyıllık bir alanı kapsamaktadır. M17'nin kendi gaz ve toz birikiminden ortaya çıkan sıcak, büyük kütleli yıldızlardan gelen rüzgâr ve enerji yüklü ışık, geriye kalan yıldızlararası malzemeyi yavaşça parçalayarak, bu mağaramsı görünümü ve dalgalı biçimleri yaratmıştır. Bu muhteşem resimde görülen renkler, bulutsu içerisinde yer alan ve enerji yüklü yıldız ışıklarıyla harekete geçen belli başlı elementlerden salınan ışığı vurgulayabilmek için özellikle seçilmiştir. Kırmızı renk kükürtten gelen salımı, yeşil hidrojenden geleni ve mavi de oksijenden geleni göstermektedir. M17 ayrıca Omega Bulutsusu veya Kuğu Bulutsusu olarak da bilinmektedir.

NGC 7293 : Helis Bulutsusu Katkı ve Telif Hakkı : Görüntüleme - Josch Hambsch, Görüntü İşleme - Karel Teuwen Açıklama : Dünya'dan yalnızca yedi yüz ışıkyılı uzaklıkta, Kova Takımyıldızı içerisinde yer alan güneş benzeri bir yıldız ölüyor. Bu yıldızın son birkaç bin yılı, yıldız evriminin bu son evresinin tipik bir örneği olan, yakınımızda yer alan ve iyice incelenmiş bulunan gezegenimsi bulutsu Helis'i (NGC 7293) meydana getirmekle geçmiştir. Bulutsunun bu dikkate değer ölçüde derinlikli görüntüsünü ortaya çıkarmak için neredeyse 11 saatlik poz süresi harcanmıştır. Görüntü, Helis'in yaklaşık 3 ışıkyılı genişliğindeki parlak iç kısımlarının detaylarını olduğu kadar, ona yaklaşık 6 ışıkyıllık bir genişlik sağlayan dış halesinin soluk detaylarını da göstermektedir. Helis'in merkezindeki beyaz nokta, bu gezegenimsi bulutsunun sıcak, merkezi yıldızıdır. İlk bakışta basit görünümlü bir bulutsu olan Helis'in, şaşırtıcı derecede karmaşık bir geometriye sahip olduğu daha yeni anlaşılmaktadır.

M64 : Siyah Göz Gökadası Katkı ve Telif Hakkı : Andrea Tamanti Açıklama : Yukarıdaki parlak, güzel sarmal gökada, bazen Siyah Göz Gökadası olarak da bilinen Messier 64'tür. M64, 17 milyon ışıkyılı ötede, kuzeyin bakımlı takımyıldızı Berenis'in Saçı'nda yer alır. M64'ün merkez bölgesinin kenarı boyunca uzanan ve gökadaya siyah göz görüntüsünü veren koyu renkli bulutlar, yıldız oluşumu ile ilişkilendirilen devasa boyutlarda örtücü toz bulutlarıdır. Ancak bunlar gökadanın tek olağan dışı özelliği değildir. Yapılan gözlemler, M64'ün aslında, biri içteki 3000 ışıkyıllık, diğeri ise dıştaki 40.000 ışıkyıllık alana yayılıp, eş merkezli ve birbirinin tersi yönde dönen iki yıldız sisteminden meydana geldiğini göstermektedir. Bu tozlu siyah göz ve tuhaf dönüş, büyük bir ihtimalle iki farklı gökadanın bir araya gelmesinin bir sonucudur.

HD 98800'ün Dört Güneş'i Canlandırma Katkısı : ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) / Jet İtiş Gücü Laboratuvarı-Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü (JPL-Caltech) / T. Pyle (Spitzer Bilim Merkezi [sSC]) Açıklama : Gökyüzünde dört Güneş'e birden sahip olmak nasıl bir şey olurdu? HD 98800 sistemindeki gezegenler, eğer mevcut iseler, böyle bir manzaraya sahip olacaklardır. HD 98800, Samanyolu Gökadası'nın bizimle aynı bölgesinde ve bizden yalnızca 150 ışıkyılı ötede yer alan, çoklu bir yıldız sistemidir. Yıllardır HD 98800 sisteminin bir çifti toz diski ile çevrelenmiş olmak üzere, iki tane çift yıldıza sahip olduğu biliniyordu. Yıldız çiftleri birbirlerinden yaklaşık 50 GB (gök birimi) uzaklıkta yer alıyorlar ki; mukayese edebilmek için Plüton'un yörüngesinin hemen dışında denilebilir. Bununla birlikte, Dünya'nın çevresinde yörüngede olan Spitzer Uzay Teleskobu'ndan alınan kırmızı ötesi ışıkta kaydedilmiş yakın tarihli veriler, bahse konu toz diskinin, disk içerisinde yer alan gezegenler tarafından temizleniyor olması muhtemel görünen boşluklara sahip olduğunu gösteriyor. Eğer öyleyse, gezegenlerden birinin yörüngesi, Mars'ın bizim güneş sistemimizdeki uzaklığına benzer bir uzaklıkta gibi görünüyor. Yukarıdaki resim, bir sanatçının, yakınlardaki bir gözlemci için HD 98800'ün nasıl görünüyor olabileceğini betimleyen çizimi görülüyor.