Tarihte Bugün

[Φ Radya]

6 Aralık Pazartesi

 

1492. Kristof Kolomb Haiti ve Dominik’i keşfetti.

 

1877. Thomas Edison, fonografi kullanarak ilk kez insan sesini kaydetti.

 

1921. Sinn Fein Partisi öncülüğünde, 26 güney eyaletinin birleşmesiyle Bağımsız İrlanda devleti kuruldu.

 

1922. İnsülin ilk kez Kanada bir hastanede hasta üzerinde denendi.

 

1937. Türkiye, on yıl önce imzalanan Türkiye-Suriye iyi komşuluk sözleşmesini feshetti.

 

1948. Belkıs Temel, 38 ülke güzeli arasından Birleşmiş Milletler Güzeli seçildi.

 

1950. Çin Kore savaşına katıldı. Kuzey Kore'nin başkenti Pyangyang yeniden Kuzey Korelilerin eline geçti; Birleşmiş Milletler kuvvetleri bölgeden geri çekildi.

 

1956. Melbourne Olimpiyatlarında grekoromende Mithat Bayrak şampiyon oldu.

 

1968. Ant dergisi yazarlarından Fethi Naci ile derginin sorumlu müdürü Yaşar Uçar 18'er ay hapis cezasına mahkûm oldular. Gerekçe: Yayım yoluyla komünizm propagandası.

 

1969. 1600 öğretmen Cumhuriyet tarihinde ilk kez Erzurum'da boykota başladı.

 

Aynı gün Orman Fakültesi öğrencileri Orman Affı Kanunu'na karşı yürüyüş yaptı.

 

1971. Hindistan Bangladeş'i tanıdı; Pakistan Hindistan'la bütün diplomatik ilişkilerini kesti.

 

1981.Kılık kıyafet yönetmeliği Resmi Gazete yayınlandı. Okullarda başörtüsü ve sakal yasaklandı.

 

1983. Milli Güvenlik Konseyi yönetimi sona erdi. Konsey, çıkardığı son yasayla kendi dönemlerini kötüleyen ya da küçük düşüren her türlü yazılı ve sözlü beyanı yasakladı.

 

1996. Sosyal Sigortalar Kurumu’nun 2.489 memur alımı için açtığı sınava 90.000 kişi başvurdu. Sınav üç gün sürdü.

 

1999. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Prof. Dr. Kemal Gürüz'ü yeniden Yükseköğrenim Kurulu, YÖK başkanlığına atadı.

 

 

 

 

Bugün Ölenler:

 

1882. Fransız reformcu sosyalist Louis Blanc.

 

1926. Fransız ressam Claude Monet.

 

1936. Şair ve bestekâr Leyla Hanım (Saz).

 

1939. Ressam Ali Cemal.

 

1955. İstanbul Rasathanesi'nin kurucusu Fatin Hoca (Gökmen).

 

1972. Gazeteci ve yazar Adnan Veli Kanık.

[Φ Radya]

17 Aralık Cuma

 

1903. Wright kardeşlerin uçağı ilk uçuşunu yaptı.

 

1919.Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası kuruldu.

 

1925.Türkiye- Sovyetler Birliği tarafsızlık antlaşması imzalandı.

 

1926.Uşak Şeker Fabrikası açıldı.

 

1928. Afganistan Kral Emanullah Han 'a karşı ayaklanma başladı.

 

1959.40 Kürt aydını, "bölücülük" iddiasıyla tutuklandı. "Kırkdokuzlar davası" adıyla bilinen dava sonucunda 40 Kürt aydını çeşitli illere sürgün edildi.

 

1965.Birleşmiş Milletler Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahale edemeyeceğine ilişkin karar aldı. Türkiye bu kararı reddetti.

 

Aynı gün Türkiye Fikir Kulüpleri Federasyonu, FKF kuruldu.

 

1971.3. Haliç Köprüsü'nün temeli atıldı.

 

1979.Ferhat ile Şirin balesi, günü TRT'nin Sanat Dünyası adlı programından çıkarıldı. Ferhat ile Şirin Nazım Hikmet 'in eseriydi. Koreografisini Arif Melikov yapmıştı.

 

1980.Avustralya Türkiye'nin Sidney Başkonsolosu Şarık Arıyak ve koruma polisi Enver Sever silahlı saldırı sonucu öldüler. Saldırıyı, Ermenistan'ın Kurtuluşu İçin Gizli Ermeni Ordusu, ASALA üstlendi.

 

Aynı gün Türkiye İstanbul Şehir Tiyatroları'nda çalışmaları sakıncalı görülen 38 sanatçının işine son verildi. İşine son verilen sanatçılar arasında Başar Sabuncu, Ali Taygun, Mustafa Alabora, Erdal Özyağcılar, Orhan Alkaya, Beklan Algan da bulunuyordu.

 

1981.Polonya polis gösteri yapan işçilerin üzerine ateş açtı; 7 işçi öldü.

 

1983. Erdal İnönü, yeniden Sosyal Demokrasi Partisi, SODEP genel başkanlığına seçildi.

 

1984.Yükseköğrenim Kurulu, YÖK öğretim üyeleri ve öğrenciler hakkında "bilgi fişi" tutulmasını istedi.

 

1989.Ankara hava kirliliği sağlığı tehdit ediyor; ilk ve orta dereceli okullar hava kirliliği nedeniyle tatil edildi.

 

1995.Ganalı Kofi Annan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri oldu.

 

1996.Susurluk kazasında, Sedat Bucak'ın otomobilinde bulunan silahların Emniyet Müdürlüğü'ne ait olduğu belirlendi.

 

Bugün Doğanlar:

 

1770.Alman besteci ve piyanist Ludwig vın Beethoven.

 

1903. "Tütün Yolu" romanı ile ünlü Amerikalı yazar Erskine Caldvell doğdular.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1273. Mutasavvıf ve şair Mevlana Celalettin Rumi

 

1830. Güney Amerika bağımsızlık savaşı önderi Simon Bolivar.

 

1933. Kastamonu Milletvekili Hasan Fehmi Hoca.

 

1956. Mizah yazarı Ercüment Ekrem Talu.

 

1969. Tiyatrocu Hadi Hün.

 

1981. Eski genelkurmay başkanı Orgeneral Cemal Tural.

[Φ Radya]

20 Aralık Pazartesi

 

1683. İkinci Viyana Kuşatması'nın kumandanı, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa idam edildi.

 

1915. Anzaklar ve İngiliz birlikleri, Çanakkale'den boşaltıldı.

 

1923. Almanya'da tutuklu bulunan Nazi lideri Adolf Hitler şartlı olarak salıverildi.

 

1924. Kırkkilise'nin adı Kırklareli olarak değiştirildi.

 

1939. Türkiye'nin Paris'teki Uluslararası Şarap Kurulu'na katılmasına ilişkin yasa çıktı.

 

1942. Erbaa'da deprem: 493 kişi öldü, 3809 bina yıkıldı.

 

1945. İstanbul Basın Birliği başkanlığına Sedat Simavi getirildi.

 

Aynı gün kürtaj yaptıkları iddiasıyla yargılanan bir ebe 6 yıl hapse mahkûm oldu.

 

1947. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün yatlarının ödeneği bütçeden çıkarıldı.

 

1961. Yön dergisinin ilk sayısı çıktı.

 

1964. Ali Sami Yen Stadı Türkiye-Bulgaristan milli maçıyla açıldı, açılışta tribün parmaklıklarının aşırı izdiham nedeniyle kopması yüzünden tribünlerden aşağı düşenler oldu, 1 kişi öldü 81 kişi yaralandı.

 

1969. Yıldız Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi kapatıldı. Öğrenci Battal Mehetoğlu'nu öldürmekten sanık biri polis 7 kişi tutuklandı.

 

1970. Polonya'da işçilerin üzerine ateş açıldı. İşçiler yiyecek fiyatlarının artmasını protesto ediyorlardı. Komünist Parti lideri Wladislaw Gomulka istifa etti, yerine Edward Gierek geçti.

 

Aynı gün Türkiye'de kapıcılar sosyal sigorta kapsamına alınmak için yürüyüş yaptılar.

 

1971. Pakistan'da Yahya Han istifa etti, yerine Zülfikar Ali Butto devlet başkanı oldu.

 

1972. Gazeteci Turhan Dilligil 21 ay 5 gün hapse mahkûm oldu.

 

1973. İspanya Başbakanı Amiral Luis Carrero Blanco otomobilinde giderken havaya uçuruldu, öldü. Suikastı kısa adı ETA olan Bask Yurdu ve Özgürlüğü örgütü üstlendi.

 

1985. Türkiye'de ilk kez bir kadın bir batında 8 çocuk doğurdu; 5'i erkek, 3'ü kız olan sekizlerden yedisi bir gün, biri dört gün yaşayabildi.

 

1994. Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu, KESK'e üye memurlar, hükümetin önerdiği maaş zammını protesto için tüm yurtta iş bıraktı.

 

1989. Panama'nın askeri diktatörü Manuel Noriega Amerikan birliklerince iktidardan düşürüldü.

 

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1942. 100 metre sürat koşusu rekorunu 1960 ile 1968 arasında elinde tutan siyah Amerikalı atlet, Bob Hayes.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1968. Amerikalı yazar John Steinbeck.

 

1982. Polonya doğumlu, Amerikalı piyano virtüözü Arthur Rubinstein.

 

1993. Sinema sanatçısı Hulusi Kentmen.

[Φ Radya]

24 Aralık Cuma

 

1923. Arnavutluk'ta cumhuriyet ilan edildi.

 

1929. Resimli Ay dergisi sorumlu müdürü Behçet Bey tutuklandı.

 

1931. Türkiye'nin ilk sivil havacılık kulübü Aero Kulüp İstanbul'da kuruldu.

 

1951. Libya Bağımsızlığını ilan etti.

 

1954. Zeki Müren, Sonku Film sahibi Cahide Sonku aleyhine dava açtı. Müren başrolünü oynadığı Beklenen Şarkı filmi için eksik ödeme yapıldığını öne sürdü.

 

1960. Türkiye'de 30 yıldır ilk kez bir kadın, Dudu Sarıkaya idam edildi.

 

1961. Tevfik Fikret'in mezarı Aşiyan'a nakledildi.

 

1964. Seylan ve Hindistan Madras'ta kasırga: 7 bin kişi öldü.

 

1968. yılında bugün "Ortak Pazar'a Hayır" haftası başladı.

 

1974. Beatles topluluğu dağıldı.

 

1976. Ticaret ve Sanayi Bakanlığı zam talebini kabul etmeyince Türkiye'de üretilen Renault otomobil üretimi durduruldu.

 

1979. Sovyetler Birliği Afganistan'ı işgale başladı.

 

1979. Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği, TÖB-DER Kahramanmaraş katliamının yıldönümünde Türkiye çapında direniş ve protesto eylemleri düzenledi. Eylemler sırasında 4 kişi öldü, 4000 kişi gözaltına alındı. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı TÖB-DER Genel Merkezi'ni kapattı.

 

Aynı gün Zeki Ökten'in yönettiği "Sürü" filmi Belçika Kraliyet Film Arşivi Uluslararası Seçkin Filmler Yarışması'nda Büyük Ödülü kazandı.

 

1981. İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi savcısı 52 DİSK yöneticisi sendikacı hakkında idam cezası istedi.

 

1991. Kulp ve Lice'de PKK militanlarının cenazesine asker müdahale etti; 3'ü asker12 kişi öldü.

 

1993. Özgür Gündem gazetesi 2 ay süreyle kapatıldı; yazı işleri müdürü 4 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

 

1994. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) birleşme kararı aldı.

 

1995. Erken genel seçimler yapıldı. Refah Partisi 158, Anavatan Partisi 132, Doğru Yol Partisi 135, Demokratik Sol Parti 76, Cumhuriyet Halk Partisi 49 milletvekili çıkardı. Milliyetçi Hareket Partisi, Yeni Demokrasi Hareketi ve Halkın Demokrasi Partisi yüzde10'luk barajı aşamadı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1888. "Casablanca" filminin yaratıcısı , Oscar Ödüllü Macar asıllı Amerikalı yönetmen Michael Curtiz.

 

1922. Amerikalı sinema oyuncusu Ava Gardner.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1524. Portekizli kaşif ve seyyah Vasco do Gama.

 

1962. Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın eşi Reşide Bayar.

 

1979. Heykeltraş Şadi Çalık ve 1968'in gençlik önderlerinden Rudi Dutschke.

[Φ Radya]

1 Ocak Cumartesi

 

622. 1371 yıl önce bugün Hazreti Muhammed, ordusuyla Mekke'ye girdi

 

1923. Futbol federasyonu kuruldu

 

1929. Millet Mektepleri açıldı.

 

Aynı gün Anadolu demiryolu hattı ile Haydarpaşa Limanı millileştirildi.

 

1934. Ölçüler Kanunu yürürlüğe girdi. Aynı gün 1946'da İşçi sigortaları Kanunu; 1950'de Gelir Vergisi Kanunu; 1952'de Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu yürürlüğe girdi.

 

1935. İstanbul Rıhtım Şirketi devletçe alındı.

 

1941. Behice Boran'ın çıkardığı aylık fikir ve sanat dergisi Yurt ve Dünya yayımlanmaya başladı.

 

1943. Varlık Vergisi tahsilatı 11 milyona liraya ulaştı.

 

1945. Milli Piyango'nun yılbaşı çekilişinde 200 bin lirayı İstanbul'da bir seyyar salepçi kazandı.

 

1949. Orhan Veli Kanık Yaprak dergisini çıkardı.

 

Aynı gün Endonezya'da Hollandalı askerler Cava'yı ele geçirdi.

 

1956. Sudan bağımsız bir cumhuriyet olduğunu ilan etti.

 

1959. Küba'da devrimin zaferi. Diktatör Fulgenico Batista yeni yılın ilk saatlerinde Havana'dan kaçtı. Camilo Cienfuegos ve Che Guevara önderliğindeki gerilla kolları Havana'ya girmeye başladı. Bütün Küba'da işçiler ve köylüler Fidel Castro'nun çağrısına uyarak genel greve başladı.

 

1960. İlk meteorolojik uydu Tiros Amerika tarafından fırlatıldı.

 

1961. Devlet Başkanı Cemal Gürsel bugünü İkinci Cumhuriyet'in kuruluş yılı ilan etti.

 

1963. Bakanlar Kurulu otomobil ve lüks eşya ithalini yasakladı.

 

1964. Başpiskopos Makarios, Zürih ve Londra antlaşmalarının yürürlükten kaldırılmalarını istedi.

 

1971. Zonguldak'ta ücretleri ödenmeyen 600 maden işçisi ocaklara inmedi.

 

1973. İngiltere, İrlanda ve Danimarka; Avrupa Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) üyesi oldular.Yunanistan aynı gün 1981'de üyeliğe kabul edildi.

 

1974. İsrail'de yapılan seçimleri Golda Meir liderliğindeki İşçi Partisi kazandı.

 

1984. Türkiye, Avrupa Konseyi'nin Arjantin'de demokrasiye geçişi kutlama mesajına katılmadı.

 

Aynı gün Nijerya'da General Muhammed Buhari kansız bir darbeyle iktidarı ele geçirdi.

 

1985. KDV'li ( Katma Değer Vergili ) yaşam başladı.

 

1986. Bağ-Kur üyeleri sağlık primi ödemeye başladı. Bağ-Kur'a bağlı sigortalılar, Eylül 1986'dan itibaren sağlık hizmetlerinden yararlanacaklar.

 

1987. Çin'in Tiananmen Meydanında on binlerce öğrencinin katıldığı büyük bir gösteri düzenlendi.

 

1993. Çekoslovakya'nın varlığı sona erdi; Çekler ve Slovaklar birbirlerinden ayrıldılar.

 

Aynı gün Avrupanın "tek pazar düşü" gerçekleşti. Kuzey Kutbu'ndan Akdeniz'e, Avrupalılar pasaportsuz seyahat edebilecek.

 

1996. Gümrük Birliği anlaşması Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Anlaşma, Türkiye ile15 Avrupa ülkesi arasında geçerli.

 

1999. Avrupa'da tek para birimine geçildi. Yeni Euro banknotları 2002'de, bugün, dolaşıma çıkacak.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1864. Sanat olarak fotoğrafın ateşil savunucusu ve Amerikan çağdaş sanat sergilerinin öncüsü Alfred Stieglitz.

 

1895. Amerikan federal polis örgütü FBI'ın kurucusu ve 1924-72 arasında aralıksız olarak yöneticisi olan J. Edgar Hoover.

 

1899. Film yapımcılığının en önemli ögesinin montaj olduğunu ortaya koyan Sovyet sinema teorisyeni ve yönetmeni Lev Vladimiroviç Kuleşov.

 

1912. Soğuk savaş döneminin en önemli çift taraflı casusu, eski İngiliz istihbarat görevlisi Kim Philby.

 

1919. Bir roman ve 13 öyküden oluşan eserleriyle savaş sonrası Amerikan gençliğinin hayranlığını kazanan Amerikalı yazar Jerome David Salinger.

 

1922. Orta sıklet boks şampiyonlarından Rocky Graziano.

 

1927. Fransız dansçı, koroegraf ve opera yöentmeni Maurice Béjart.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1969. İstanbul Üniversitesi Deneysel Psikoloji Kürsüsü Başkanı Sosyal Psikolog Prof. Mümtaz Turhan.

 

1980. Edebiyat tarihçisi, yazar ve çevirmen Mustafa Nihat Özön.

[Φ Radya]

5 Ocak Çarşamba

 

1895.Fransa'nın askeri sırlarını Almanya'ya vermekten mahkum olan Yahudi kökenli Fransız subay Alfred Dreyfus'ün rütbeleri söküldü. Dreyfüs Olayı olarak bilinen adli skandal başladı.

 

1919. Alman Nasyonal Sosyalist Partisi kuruldu.

 

1930. Sovyetler Birliği'nde tarımın kolektivizasyonu başladı.

 

1934. Avukatlar Birliği'nin ilk kongresi İzmir'de yapıldı.

 

1951. Türkiye'de1,1 milyon işsiz olduğu açıklandı.

 

1959. Hüseyin Yılmaz'ın "Umumi İzafiyet Üzerine Yeni Nazariye" adlı çalışması yılında bugün "Physical Review"de yayımlandı.

 

1960. Kim dergisi sorumlu yazı işleri müdürü Şahap Balcıoğlu hakkında kesinleşen 16 aylık cezayı çekmek üzere günü cezaevine girdi.

 

1961. Yassıada duruşmaları devam ediyor; 6-7 Eylül olayları davası sonuçlandı. Sanıklardan Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve eski İzmir Valisi Kemal Hadımlı mahkûm oldular. Aynı gün Fuad Köprülü ile Fahrettin Kerim Gökay Yassıada'dan tahliye edildi.

 

1968. Çekoslovakya Komünist Partisi liderliğine Alexander Dubçek getirildi. Alexander Dubçek reformcu kişiliğiyle tanınıyordu.

 

1972. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) Yönetim Kurulu üyesi Emin Galip Sandalcı beraat etti. Emin Galip Sandalcı 4,5 aydır tutukluydu.

 

1973. Bankaların ikramiye olarak apartman katı vermesi yılında bugün yasaklandı.

 

1980. Adalet Bakanlığı, siyasal suçlara ilişkin ceza artırımını öngören Türk Ceza Kanunu (TCK) değişiklik tasarısını yılında bugün Başbakanlığa sundu.

 

1984. Kürtaj uygulaması İstanbul'da başladı.

 

1989. Amerikan jetleri Libya'ya ait iki MİG-23 uçağını düşürdü.

 

1993. Avrupa Konseyince her yıl verilen "Yılın Müzesi" ödülünü İstanbul Arkeoloji Müzeleri aldı.

 

1994. Doç. Dr. Fikret Başkaya, Paradigmanın İflası adlı kitabından dolayı 20 ay hapis cezasına çarptırıldı.

 

1995. 1 milyon liralık banknotlar tedavüle çıkarıldı.

 

1996. Mardin'de vurularak ölen Albay Rıdvan Özden'in eşi Tomris Özden, eşinin ordudan firar eden komando üsteğmen Hurşit Can tarafından öldürüldüğünü ileri sürdü. Genelkurmay iddiayı yalanladı.

 

1997. Rusya, barış anlaşması uyarınca, Çeçenistan'daki son askerlerini tarihinde geri çekti.

 

Aynı gün Özdemir Sabancı suikastının sanıklarından Mustafa Duyar'ın Şam'da teslim olduğu açıklandı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1863. Kendi adıyla bilinen sahne uygulayıcılığının yaratıcısı, Rus tiyatro oyuncusu, yönetmeni ve yapımsıcısı ve Moskova Sanat Tiyatrosunun kurucusu Konstantin Sergeyeviç Stanislavskiy.

 

1876. İkinci Dünya savaşı sonrası Federal Alman Cumhuriyetinin ilk başbakanı, Hıristiyan Demokrat politikacı Konrad Adenauer.

 

1897. Japonya'da İkinci Dünya Savaşı sonrasında işçiler ve aydınlar arasında komünist olmayan demokratik sosyalizm düşüncesinin yaygınlaşmasına yaptığı katkılarla tanınan Marksist düşünür Miki Kiyoşi.

 

1921. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Alman tiyatrosunun canlanmasında eserleriyle önemli rol oynayan İsviçreli oyun yazarı, romancı ve denemeci Friedrich Dürrenmatt.

 

1928. 197-73 arasında Pakistan Cumhurbaşkanlığı ve 1973-77 arasında Başbakanlık görevlerinde bulunan ve 1977'de bir askeri darbeyle devrilerek idam edilen popüler siyasetçi Zülfikar Ali Butto.

 

1931.Yeni gerçekçilikle başladığı yazarlık yaşamında yapısalcı ve biçimci teknikleri kullanarak avangard romancılığa öncülük eden İspanyol romacı, kısa öykücü ve denemeci Juan Goytisolo

 

1932. İtalyan edebiyat eleştirmeni, romancı ve göstergebilimci Umberto Eco.

 

Bugün Ölenler:

 

1953. Karikatürist Ramiz Gökçe.

 

1975. Şair ve yazar Arif Nihat Asya.

 

1976. Olimpiyat ve dünya şampiyonu güreşçi Hamit Kaplan.

 

1986. Türk halk müziği sanatçısı Aynur Gürkan.

[Φ Radya]

6 Ocak Perşembe

 

1924. Yazar Hafız İbrahim Efendi İstiklal Mahkemesi tarafından bir sene hapse mahkum edildi. Hafız İbrahim Efendi İslamiyette Ahlak ve Kadınlarda Tesettür adlı broşürde irtica propagandası yapmakla suçlanıyordu.

 

1927. İstanbul liman şirketi ile mavnacılar arasındaki anlaşmazlığa polis müdahale etti. Polislerden dördü yaralandı.Gözaltına alınan 300 mavnacıdan 34'ü tutuklandı.

 

1929. Yugoslavya Kralı Aleksandr parlamentoyu feshetti ve ülkede askeri diktatörlük kurdu.

 

1938. Nazi baskısından kaçan Sigmund Freud Londra'ya gitti.

 

1954. İsmail Ezheri Sudan'ın ilk başbakanı oldu.

 

1955. On iki Ada karasuları sınırının saptanması için Yunanistan ile görüşmelere başlandı.

 

1956. Kanada'da 14 ülkenin katıldığı hava gösterisi yarışmalarında Türkiye birinci oldu.

 

1961. Kurucu Meclis ilk toplantısını yaptı.

 

Aynı gün Milli Birlik Komitesi,147 öğretim üyesinin üniversiteye dönmesi ile ilgili tasarıyı gündeminden çıkardı.

 

1963. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Siirt'te zengin bir petrol damarı buldu.

 

1968. İmar ve İskân Bakanı Haldun Menteşeoğlu konut sorununu dile getirdi. "İstanbul 8 milyona çıkarsa ne yaparız?" dedi.

 

1969. Ortadoğu Teknik Üniversitesi'ni (ODTÜ) ziyaret eden Amerikan Büyükelçisi Robert Komer'in makam otomobili öğrenciler tarafından yakıldı.

 

1971. İstanbul'da Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde işten atılan 15 model çıplak olarak protesto gösterisi yaptı.

 

1977. Dev-Genç İstanbul Başkanı Paşa Güven yakalandı. İstanbul Yurtsever Devrimci Gençlik Derneği kapatıldı ve 39 kişi gözaltına alındı.

 

Aynı gün, Metin Erksan'ın İntikam Meleği ( Kadın Hamlet ) filmi gösterime girdi.

 

1980. Türkiye Emekçi Partisi (TEP) Genel Başkanı Mihri Belli tutuklandı.

 

Aynı gün adam öldürmekten hükümlü 3 ülkücü mahkûm Yozgat Cezaevi'nden kaçtı.

 

1981. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) davasında gözaltında tutulan 39 kişiden 15'i tutuklandı. Tutuklananlar arasında Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Başkanı Kemal Nebioğlu da var.

 

1983. Yazar Osman Şahin'in 1,5 yıllık hapis cezası Yargıtay'ca onaylandı. Yazar "Bölücülük" iddiasıyla yargılanmıştı.

 

Aynı gün,10 kişi Bakanlar Kurulu kararıyla vatandaşlıktan çıkarıldı. Vatandaşlıktan çıkarılanların arasında Yılmaz Güney ve Cem Karaca da vardı.

 

1984. Adalet bakanlığı bir açıklama yaptı; cezaevlerinde 74.946 tutuklu ve hükümlü var.

 

Aynı gün Tunus'ta ekmek fiyatlarının yüzde 125 oranında artması üzerine ayaklanma başladı; 75 kişi öldü, sıkıyönetim ilan edildi.

 

1994. Er, erbaş ve yedek subayların terhisleri, Genelkurmay tarafından 3 ay ertelendi. Sürdürülen operasyonlarda yetişmiş askeri personele ihtiyaç duyulduğu belirtildi.

 

Aynı gün Yüksek Seçim Kurulu, İnterstar televizyonunun yayınını 5 gün süreyle durdurdu. İnterstar siyasi reklam yasağına uymayacağını açıklamıştı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1832. 19. yüzyıl sonlarının en hünerli ve başarılı kitap illüstratörlerinden biri sayılan Fransız baskı ve gravür ustası (Paul-)Gustave Doré.

 

1883. Lübnan kökenli Amerikalı felsefi denemeci, şair ve ressam Halil Cibran.

 

1849. Osmanlı egemenliğine karşı Bulgar ulsual ayaklanmasının kahramanlarından şair Hristo Botev.

 

1850. Karl Marx'ın kapitalist ekonominin tasfiyesi ve iktidarın proletarya tarafından fethi düşüncesini gözden geçirmeye girişen ilk revizyonistlerden Alman sosyalist Eduard Bernstein.

 

1913. 1970-80 arasında Polonya Komünist partisi Genel Sekreteri Edward Gierek.

 

Bugün Ölenler:

 

1972. Siyaset insanı ve diplomat Tevfik Rüştü Aras.

 

1991. Besteci Ahmet Adnan Saygun.

 

1993. Amerikalı cazcı John Birks (Dizzy) Gillespie.

[Φ Radya]

7 Ocak Cuma

 

1924. Milli Eğitim Bakanlığı yabancı okulların binaları içindeki dini alamet ve işaretlerin kaldırılması için genelge yayımladı.

 

1935. İtalya diktatörü Benito Mussolini ile Fransa dışişleri bakanı Roma'da görüştü. Resmi açıklamaya göre iki ülkenin Afrika'daki çıkarlarıyla ilgili anlaşmalar yapıldı.

 

1942. Hamlet davası sonuçlandı. Muhsin Ertuğrul, Peyami Sefa ve Celaleddin Ezine'ye verilen cezalar ertelendi.

 

1944. Çorap imalatı hakkı Sümerbank'a verildi.

 

1946. Demokrat Parti (DP) resmen kuruldu.

 

1950. Karabük Demir ve Çelik İşletmesi'nde Zeynep adı verilen yüksek fırın hizmete açıldı.

 

Aynı gün Demokrat Parti yeni Seçim Kanunu'yla ilgili bildiri yayınladı:"Önümüzdeki seçimler mutlaka dürüst olmalıdır."

 

1954. Demokrat Parti Genç Demokratlar adında bir gençlik örgütü kurdu.

 

1957. Milli Türk Talebe Birliği "rock and roll" ve "striptiz"in yasaklanmasını istedi.

 

1963. Cibali Tütün Fabrikası'nda 3500 işçi yemek boykotu yaptı.

 

1967. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı bir açıklama yaptı; Türkiye'de 25.000 frengili,10.000 cüzamlı, 750.000 veremli var.

 

1979. Hindistan'da yapılan seçimleri İndira Gandhi'nin Kongre Partisi kazandı.

 

Aynı gün Vietnam birlikleri Kampuçya başkenti Pnom Penh'i ele geçirerek Kızıl Kmer rejimini ve Başkan Pol Pot'u devirdi.

 

1984. Başbakan Turgut Özal ilk basın toplantısını düzenledi.

 

1992. Cemal Süreya Şiir Ödülü Adnan Özer ve Süreyya Berfe'ye verildi.

 

1997. Demokrat Türkiye Partisi kuruldu. Partinin genel başkanlığına Hüsamettin Cindoruk seçildi.

 

1999. ABD Başkanı Bill Clinton'ın azli istemiyle açılan dava başladı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1851. Rusya'da Narodnik (Halkçı) hareketin ilk liderlerinden devrimci sosyalist, Nikolay Vasilyeviç Çaykovskiy.

 

1906. Pek çok ülkenin deniz kuvvetlerinden büyük bir süpertankerler ve yük gemileri filosuna sahip Yunan armatör Aristotle Sokrates Onassis.

 

1908. Swing döneminin başlıca trompetçilerinden Afrika kökenli Amerikalı caz müzisyeni Henry Allen.

 

1916. Üç kez SSCB, üç kez Avrupa ve dört kez de Olimpiyat şampiyonu Estonyalı satranççı Paul Keres.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1944. İdare hukuku Profesörü Muslihiddin Adil Taylan.

 

1968. Besteci Fahri Kopuz.

 

1984. Fotoğraf ve sinema sanatçısı Baha Gelenbevi.

 

1989. Japonya İmparatoru Hirohito.

[Φ Radya]

10 Ocak Pazartesi

 

"Çalışan Gazeteciler Bayramı"

 

1900. Dünya Şampiyonu, Pehlivan Kara Ahmet, "Şampiyonlar Şampiyonu" ünvanını aldı.

 

1920. Milletler Cemiyeti kuruldu. Amerika Birleşik Devletleri cemiyete katılmadı

 

1921. 1. İnönü Zaferi; Albay İsmet Bey komutasında Türk ordusu, Yunan ordusu ile, İnönü'de karşı karşıya geldiler. Yunan ordusu yenildi.

 

1926. Heyet-i Fesadiye davası sonuçlandı. Aslında üç ayrı dava söz konusuydu. Çerkes Ethem'in Kuva-yı Seyyaresi'nin Bolşevik Taburu Komutanı İsmail Hakkı Bey; boşandığı eşini öldürten Miralay Osman; Kürt isyanıyla birlikte Ankara muhitinde bir isyan hareketi giriştiği gerekçesiyle Kırşehir Milletvekili Rıza Bey idama mahkûm oldu.

 

Aynı gün Alman sinema yönetmeni Fritz Lang'ın Metropolis adlı filmi gösterime girdi.

 

1933. İspanya'da ayaklanmalar yaygınlaştı; sıkıyönetim ilan edildi.

 

1940. Pierre Louys'in Afrodit adlı kitabıyla ilgili davaya başlandı. Kitap müstehcenlikle suçlanıyordu.

 

1944. Nuri Demirağ'ın fabrikasında üretilen yolcu uçağının uçuş tecrübesi Yeşilköy'de yapıldı.

 

1945. Anayasa dilinde yeni Türkçe kelimelerin kullanılması kabul edildi.

 

Aynı gün Teşrinevvel, Teşrinisani, Kânunuevvel ve Kânunusani aylarının adları, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak olarak değiştirildi.

 

1947. Demokrat Parti 1. Kongresi'nde "Hürriyet Misakı" kabul edildi. Raporda Anayasa'ya aykırı yasaların kaldırılması, Anayasa'nın tam olarak uygulanması, yeni seçim yasası hazırlanması ve cumhurbaşkanlığı ile parti genel başkanlığının birbirinden ayrılması isteniyordu.

 

1961. Basın çalışanlarıyla ilgili 212 sayılı kanunun yürürlüğe girdi. Bu yasayı protesto eden gazete sahipleri 3 gün süreyle gazete çıkarmama kararı aldılar.

 

1968. Ankara'da Dördüncü Sanayi Kongresi toplandı. Kongre'de "yabancı sermaye" konusu tartışıldı.

 

1971. 500'ü aşkın mülki amir hükümeti protesto için eylem kararı aldı. Başbakan Süleyman Demirel bu nedenle bir genelge yayımladı. "Direnişe geçen memurlar suç işliyor" dedi.

 

1972. Askeri Yargıtay Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idamını onayladı.

 

1978. Başbakan Bülent Ecevit "Ekonomide ve devlet yapısında bir enkaz devralmış durumdayız" dedi.

 

1984. Alpaslan Türkeş'in tahliye istemi 21. kez reddedildi

 

1985. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu'nda (TRT) "anı, devrim, özgürlük, ulus" gibi 205 sözcüğün kullanılması yasaklandı. Bu sözcüklerin "Türkçe'nin yapı ve işleyişine ters düştüğü" ileri sürüldü.

 

1988.Yurtdışında basılan 440 yayının ülkeye girmesi yasaklandı.

 

1992."32. Gün" programı, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Yönetim Kurulu tarafından yayından kaldırıldı. Yapımcı Mehmet Ali Birand'la anlaşma feshedildi.

 

1999. Susurluk davası kapsamında da aranan Haluk Kırcı yakalandı. Haluk Kırcı Ankara Bahçelievler'de 7 Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesi gencin öldürülmesiyle ilgili davada 7 kez idam cezası almıştı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1913. 1969-89 arasında Çekoslovakya lideri olan Slovak Komünist Gustav Husak.

 

1945. 1960'lardan bu yana rock ve pop dünyasını sürükleyen eserleri seslendiren ve besteleyen İngiliz şarkıcı ve besteci Rod Stewart.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1905. Paris Komünü'nün önde gelen kadın militanlarından anarşist Louise Michel.

 

1945. Yazar Osman Cemal Kargılı.

 

1959. Eski İçişleri Bakanı Şükrü Kaya.

 

1968. Kurtuluş Savaşı komutanlarından Ali Fuat Cebesoy.

[Φ Radya]

12 Ocak Çarşamba

 

 

1923. Paris'te Pasteur Enstitüsü'nde tetenoza karşı serum geliştirildi.

 

1930. Anadolu halk oyunları ilk kez filme alındı.

 

1933. Dahili İstikraz (İç Borç) Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.

 

1943. İlk defa kurulan İstanbul Mıntıka Sanayi Birliği ilk toplantısını yaptı.

 

1944. Genel Kurmay'da ilk devir teslim yılında bugün yapıldı; Mareşal Fevzi Çakmak yaş haddinden emekliye ayrıldı, yerine Kazım Orbay atandı.

 

1951. Uluslararası Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi yürürlüğe girdi.

 

1958. İstanbullu kadınlar Türk Kadın partisi'nin kurulmasına karşı çıktılar. "Onurumuz erkeklerinkinden çok yüksek olduğundan siyasette başarılı olamayız" dediler.

 

1959. Sovyet uzay aracı Luna yılında bugün güneş çevresindeki yörüngesine yerleşti. Luna yerçekiminden kurtulan ilk uzay aracı oldu.

 

1961. Siyasi Partilerin faaliyetine izin verildi.

 

Aynı gün İtalyanlar ilk uzay roketini fırlattı.

 

1966. Fikir suçlarının da af kapsamına alınması istendi. 19 Temmuz günü Meclis'ten çıkan Af Kanunu'nda 141. ve 142. madde "suçluları" af kapsamı dışında bırakıldı. Vergi ve döviz kaçakçılığı suçları da af kapsamına alınmıştı.

 

1971. Anayasa Mahkemesi özel yüksek okulların Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verdi.

 

1972. Mucibur Rahman Bangladeş'in başbakanı oldu.

 

1976. Akaryakıt bayileri direniş yaptılar, akaryakıt satmadılar. Bayiler kâr oranlarının arttırılmasını istiyor.

 

1983. 261 sanık hakkında idam cezası istenen 759 sanıklı Fatsa Dev-Yol davası Amasya'da başladı. İdamı istenenler arasında eski belediye başkanı Fikri Sönmez de bulunuyor.

 

1988. Tek tip elbise giymeyen tutuklu ve hükümlülerin ziyaretçileriyle görüştürülmemesi cezaevlerinde sorun yarattı.

 

1990. Sosyaldemokrat Halkçı Parti'nin (SHP) kurucu genel başkanı Aydın Güven Gürkan ile partiden ihraç edilen çoğunluğu Kürt kökenli 15 milletvekili bir deklarasyon yayınladılar; parti kurma girişimlerine başladılar.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1833. Pozitivizm savunucusu Alman filozof, iktisatçı.

 

1876. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucularından ve ilk Genel Kurmay Başkanı, Mareşal Fevzi Çakmak.

 

1876. Varoluş mücadelesinin temel ögelerini romantik bir biçimde ele aldığı romanlarıyla tanınan Amerikalı yazar Jack London..

 

1893. Nazi Partisinin ve Almanya'daki Nazi rejiminin liderlerinden Hermann Göring.

 

1903. Sovyetler Birliği'nin ilk atom bombasını, dünyanın ilk termonükleer bombasını ve Sovyetler Birliği'nin ilk nükleer elektrik santralini yapan nükleer fizikçi İgor Vasilyeviç Kurçatov

 

1916. Güney Afrika'nın ilk devlet başkanı Pieter Willem Botha.

 

1931.Yazar Leyla Erbil.

 

1944. Dünya ağır sıklet profesyonel boks şampiyonlarından Joe Frazier.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1945. Tasvir-i Efkar gazetesi sahibi ve başyazarı Velid Ebüzziya.

 

1985. Eski milli kaleci ve Milli Futbol Takımı çalıştırıcısı Sabri Kiraz.

[Φ Radya]

13 Ocak Perşembe

 

1928. Hukuk Fakültesi öğrenci derneğinin toplantısında " Türkiye'de Türkçeden başka lisan konuşulamaz kararı alındı.

 

1942. Türkiye'de ekmek karnesi uygulamasına başlandı.

 

1944. "Refah faciası" davası sona erdi. Amiral Mehmet Ali Ülgen ve bütün sanıklar beraat etti.

 

1947. Pan-Am şirketi New York-Londra-Ankara uçak seferlerine başladı.

 

1956. Adnan Menderes ve Namık Gedik hakkında 6-7 Eylül Olayları nedeniyle soruşturma açılmasını isteyen önerge reddedildi.

 

1958. Amerika Birleşik Devletleri, uzay uydusu Explorer1'i fırlattı.

 

1959. Kadın avukatlar Refik Erduran aleyhine dava açtı. Refik Erduran'ın Bir Kilo Namus adlı yapıtında kadınların şeref ve haysiyetlerinin zedelendiğini ileri sürdüler.

 

1966. Hürriyet gazetesi ABD Başkanı Lyndon Johnson'ın eski Başbakan İsmet İnönü'ye yazdığı mektubu yayımladı. Amerika Birleşik devletleri Başkanı bu mektubu1964'teki Kıbrıs bunalımı sırasında yazmıştı. Lyndon Johnson mektubunda, Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahale etmemesini istemişti.

 

1968. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı İsmet İnönü Türkiye İşçi Partisi'ne (TİP) çattı; "Şimdi kalkmışlar kalkınma, plan, yabancı sermaye, petrol geleceği ve antiemperyalist mücadele hakkında bizimle doğru yön yarışması yapmak istiyorlar" dedi.

 

1969. Devekuşu Kabare Tiyatrosu "Bir Şehr-i İstanbul ki" oyununu sahneye koydu.

 

1970. Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) Fakir Baykurt Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açığa alındı.

 

1983. Adi suçtan hükümlü Adem Özkan, Hüseyin Çaylı ve Osman Demiroğlu idam edildi.

 

1986. İşkence yapanlara verilen cezaların arttırılması ve sorgu sırasında sanık avukatlarının da hazır bulunmasını öngören yasa önerisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde reddedildi.

 

1991. Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) Pendik'te "Savaşa Hayır" mitingi yaptı. Mitinge on binlerce kişi katıldı.

 

1993. Irak'a karşı başlatılan ikinci harekâta İncirlik Üssü'nden kalkan "Çekiç Güç" uçakları da katıldı.

 

1994. Grevli, toplusözleşmeli sendika hakkı istemek ve yüzde15'lik memur zammını protesto etmek için memurlar Ankara'da eylem yaptı. Polis, memurlara müdahale etti. Ankara Emniyet Müdürü Orhan Taşanlar bazı memurları tokatladı.

 

Aynı gün İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı Bedrettin Dalan "Dolmabahçe Sarayı sanat adına bir rezalettir ve mimarı Ermeni Balyan Usta'dır" dedi. Bedrettin Dalan'ın bu sözlerine Mimarlar Odası tepki gösterdi.

 

1995. İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM), yazar Yaşar Kemal hakkında soruşturma açtı. Yazarın Almanya'da yayımlanan Der Spiegel dergisindeki yazısında "bölücülük" yaptığı iddia edildi.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1902.Jozef Stalin'in yakın mesai arkadaşı ve Stalin'in ölümünden sonra SSCB başbakanı, Sovyet devlet adamı Georgiy Maksimilyanoviç. Malenkov.

 

1940.ABD'deki eşcinsel topluluğun yaşamına yönelen eserleriyle çağdaş toplumbilim ve toplumsal tarihe yaptığı katkılarla tanınan Amerikalı yazar ve araştırmacı Edmund White.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1941. Ulysses adlı romanıyla ünlü İrlandalı yazar James Joyce..

 

1957. Medeni Hukuk alanındaki çalışmalarıyla bilinen Ord. Prof. Ebülula Mardin.

 

1973. Yazar Sabahattin Eyüboğlu.

 

1994. Eski sanayi bakanlarından Muammer Erken.

[Φ Radya]

18 Ocak Salı

 

1886. Kadınlar Şukufezar dergisinde "saçı uzun aklı kısa" deyimine karşı mücadele başlattı.

 

1910. Günümüzde otel olarak kullanılan İstanbul'daki Çırağan Sarayı yandı. Saray 1865 tarihinde Sultan Abdülaziz tarafından inşa ettirilmişti.

 

1919 1. Dünya Savaşı sonrasında barış görüşmeleri Paris Barış Konferansı'nda başladı. Avrupa'nın haritası yeniden çizildi.

 

1924. İstanbul'da Milli Türk Ticaret Birliği Kongresi toplandı.

 

1927. Lozan Antlaşması Amerikan Senatosu tarafından reddedildi.

 

1928. Çerkez Hacı Sami çetesinden 3 kişi Eminönü Meydanı'nda idam edildi. Bu kişiler Atatürk'e suikast iddiasıyla idama mahkum edilmişlerdi.

 

1931. Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği "Türkiye Güzellik Kraliçesi" yarışmasını Naşide Saffet Hanım kazandı.

 

1943. Sovyetler Birliği iki yıl süren Leningrad kuşatmasını kırdı. Bir yıl sonra kuşatma bütünüyle son buldu.

 

1946. Madame Butterfly operası Ankara'da sahnelendi.

 

1947. İstanbul'da Muallimler Birliği kuruldu.

 

Aynı gün Isparta'nın Uluborlu ilçesinin Senirkent bucağından on vatandaş noter aracılığıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığına bir protesto mektubu gönderdi. Mektupta hiç bir suçları olmadığı halde jandarmanın kendilerine sistemli olarak işkence boyutlarında kötü muamele yaptığını yazıyorlardı.

 

1950. Demokrat Parti (DP) işçiye grev hakkı istedi.

 

1951. Vietnam Kuruluş Cephesi gerillaları Hanoi'den geri çekildi; şehir Fransızların eline geçti.

 

1954. Yabancı Sermaye Yasası Meclis'te kabul edildi.

 

1966. Ankara Cezaevi'nde af isteyen mahkumlar isyan etti. İstanbul Üsküdar Toptaşı Cezaevi'nde 260 mahkum açlık grevine başladı.

 

Aynı gün İstanbul valiliğine Vefa Poyraz atandı.

 

1983. Kültür Bakanlığı'nca Sinema Yasa Tasarısı hazırlandı. Bakanlık tasarıyla filmlere denetim getiriyordu.

 

1984. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) davası duruşmasında sanıklara tek tip elbise giydirildi.

 

1989. Kıbrıslı işadamı Asil Nadir Günaydın gazetesinden sonra Gelişim Yayınları'nı da satın aldı.

 

1991. Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümete savaş yetkisi verdi; İncirlikten kalkan Amerika Birleşik Devletleri uçakları Irak'ı bombaladılar.

 

1993. Bayburt'un Üzengili köyü üzerine çığ düştü; 56 kişi öldü, 22 kişi yaralandı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1904. İngiliz kökenli Amerikalı sinema oyuncusu Cary Grant.

 

1913. Amerikalı sahne, sinema ve TV komedyeni Danny Kaye.

 

1915. Avrupa Komünizmi düşüncesinin öncülerinden 1960-82 arasında İspanya Komünist Partisi Genel Sekreteri Santiago Carillo. .

 

 

Bugün Ölenler:

 

1936. İngiliz şair ve yazar Rudyard Kipling.

 

1944. Tiyatro sanatçısı Sait Köknar.

 

1956. Atatürk'ün kız kardeşi Makbule Atadan.

 

1960. Yazar Nahit Sırrı Örik.

 

1992. Klasik Türk Müziği bestecisi Yesari Asım Arsoy.

[Φ Radya]

20 Ocak Perşembe

 

1793. Fransa Kralı 16. Louis giyotinle idam edildi.

 

1921. İlk Teşkilat-ı Esasiye (Anayasa) kabul edildi.

 

1923. Ali Şükrü Bey'in Ankara'da yayımladığı Tan gazetesinin ilk sayısı çıktı.

 

Aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisi, gizli oturumunda Elcezire bölgesinde bir İstiklal Mahkemesi kurulması kararı aldı.

 

1936. Sinemaların esas filmle beraber bir de "öğretici film" göstermek zorunda olduğuna ilişkin kanun çıktı.

 

Aynı gün Ankara'da Sanayi Kongresi toplandı. Toplantıda İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı kabul edildi.

 

1945. İngiltere'de eğitimini tamamlayan 50 Türkiyeli öğrenciye pilotluk brövesi verildi.

 

1947. Fransa'da Charles De Gaulle politikadan çekildiğini açıkladı ve görevinden istifa etti.

 

1950. Kiraların serbest bırakılması kararlaştırıldı.

 

1956. Varlık dergisi Roman Armağanı'nı günü İnce Memed romanıyla Yaşar Kemal kazandı.

 

1961. John F. Kennedy ABD başkanı olarak göreve başladı.

 

Londra Konferansı'nda Kıbrıslı Rumlar federal yönetim tezini reddetti. Bunun üzerine Kıbrıs Türk toplumu temsilcileri 1964 günü Konferans'tan çekildi.

 

1968. Türkiye, Yunanistan'daki askeri rejimi tanıyan ilk ülke oldu.

 

1971. Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Akademik Konsey'in kararıyla süresiz kapatıldı.

 

1972. Türkiye- Fransa Sosyal Güvenlik Antlaşması imzalandı.

 

1973. Eski Milli Birlik Komitesi üyesi Cemal Madanoğlu ve 31 kişi hakkında "Anayasayı değiştirme ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ıskat için gizli örgüt kurma" iddiasıyla dava açıldı. Dava açılanlar arasında Doğan Avcıoğlu, İlhan Selçuk, İlhami Soysal da var.

 

1975. Tüm Memurlar Birleşme ve Dayanışma Derneği (Tüm-Der) kuruldu.

 

1981. İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi 223 Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu üyesinin tutuklanmasına karar verdi.

 

1986. Demokratik Sol Parti (DSP) ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) arasında yapılan "solda birlik" görüşmeleri kesildi. Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Rahşan Ecevit "Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) ile yollarımız ayrıldı" dedi.

 

1988. Mehmet Ali Aybar ile Aziz Nesin hakkında 15'er yıla kadar hapis cezası istendi. Gerekçe 2000'e Doğru dergisine Kürt sorunu konusunda yaptıkları açıklamalardı.

 

1993. Anayasa Mahkemesi dini bayramlarda Bayram dışında gazete çıkarılmasını yasaklayan yasayı iptal etti.

 

Aynı gün Meclis Anavatan Partisi (ANAP) döneminin iki bakanı Safa Giray ile Cengiz Altınkaya'nın Yüce Divan'a verilmesini kararlaştırdı.

 

1995. Yeraltı dünyasının ünlü ismi Dündar Kılıç'ın kızı ve Alaattin Çakıcı'nın eski eşi Uğur Kılıç Uludağ'da öldürüldü. Uğur Kılıç, Engin Civan davasında yaptığı açıklamalarla Özal ailesini suçlamıştı. Kılıç'ı öldüren Abdurrahman Keskin yakalandı ve Uğur Kılıç'ı öldürmesi karşılığında Alaattin Çakıcı'dan 50 milyon lira aldığını söyledi.

 

1997. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), "Demokratik standartların yükseltilmesi paketi"ni Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ile Genelkurmay başkanlığına sundu. TÜSİAD raporda Kürtçe eğitimin serbest bırakılmasını da öneriyordu.

 

 

 

Bugün Doğanlar :

 

1812. Ağır engellilerin eğitimi için çağdaş yöntemleri getiren Fransız kökenli Amerikalı psikiyatr Edouard Segouin.

 

1856. Amerika'da kadınlara oy hakkı mücadelesinin önderi Harriot Eaton Stanton Blatch.

 

1920. II. Dünya savaşı sonrasının en önemli sinema yönetmenlerinden İtalyan Federico Fellini,

 

1925. Ruben Diario'dan sonra Nikaragua'nın en önemli şairi kabul edilen rahip ve şair Ernesto Cardenal.

 

1930. Aya ayak basan ikinci kişi, Amerikalı astronot Edwin Eugene Aldrin, Jr.

 

 

 

Bugün Ölenler:

 

1949. Romancı ve gazeteci Burhan Cahit Morkaya.

 

1960. Eski Eskişehir Milletvekili Emin Sazak.

 

1965. Mesleki öğretimin kurucusu Rüştü Uzel.

 

1994. Tiyatro ve sinema sanatçısı Bedia Muvahhit.

[Φ Radya]

22 Ocak Cumartesi

 

1517. Osmanlı ordusu Ridaniye savaşında Memluk ordularını yendi. Bu savaşın ardından, halifelik Osmanlılara geçti.

 

1873. Kasımpaşa Tersanesi işçileri greve çıktı.

 

1905. Birinci Rus devrimi başladı. Çar birliklerinin Kışlık Saraya dilekçe vermek için yürüyüşe geçen işçilerin ateş açması ve "Kanlı Pazar" günü 500 işçiyi öldürmesi ardından ayaklanmalar baş gösterdi.

 

1924. İngiltere'de İşçi Partisi lideri Ramsay Mac Donald başbakanlığa atandı.

 

1930. Gazi ve Türklük aleyhine" yayın yapmaktan dolayı Resimli Ay gazetesi aleyhine dava açıldı.

 

1932. İlk Türkçe Kuran Hafız Yaşar (Okur ) tarafından Yerebatan Camii'nde okundu.

 

1942. İmla Kılavuzu'nun tüm okul ve işyerlerinde kullanılması hakkında genelge yayımlandı.

 

1946. Ampul satışları serbest bırakıldı.

 

1947. Fransa'da yeni kabineyi sosyalist Paul Ramadier kurdu.

 

1950. İstanbul grekoromen güreş takımı İstanbul'da Paris takımını 7-1 yendi.

 

1953. Türkiye Milliyetçiler Derneği kapatıldı.

 

1959. İzmir Toplu Basın Mahkemesi, Demokrat İzmir gazetesi yazı işleri müdürü Şeref Balçık'a 15 gün, gazetenin sahibi Adnan Düvenci'ye 1 yıl mahkûmiyet cezası verdi.

 

Aynı gün kadın avukatlar, Refik Erduran'a "Bir Kilo Namus" adlı yapıtı nedeniyle açtıkları davadan vazgeçtiler.

 

1961. İstanbul'da 300 cam işçisi kapalı salon toplantısı yaptı.

 

1965. Yeni Seçim Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Yeni Seçim Kanunu milli bakiye sistemini ve birleşik oy pusulası kullanımını öngörüyor.

 

1969. Fikir Kulüpleri Federasyonu'nun "Türk halkına mektup" başlıklı bildirisi toplatıldı.

 

Aynı gün Teksif Sendikasına bağlı işçiler Defterdar Fabrikası'nda grev başlattı.

 

1972. Brüksel Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre; İngiltere, İrlanda, Danimarka ve Norveç1 Ocak 1973'ten itibaren Avrupa Ekonomik Topluluğu'na (AET) üye olacak.

 

1973. 12 Mart dönemi başbakanlarından Nihat Erim İnsan Hakları Mahkemesi Türkiye Yargıçlığı'na adaydı. Çok tepki görünce adaylıktan çekildi.

 

1977. İstanbul'da Saraçhane-Sultanahmet arasında "Faşizme Ölüm" yürüyüşü yapıldı. Yürüyüşe 5 bin kişi katıldı.

 

1980. Güvenlik güçleri arama yapmak için TARİŞ (İzmir, İncir, Üzüm, Pamuk ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği) işletmelerine girmek istedi; 50 kişi yaralandı, 600 işçi gözaltına alındı. TARİŞ'e bağlı işyerlerinde işçiler direnişe geçti.

 

1981. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı'nca gözaltına alınan Milliyetçi İşçi Sendikaları Konfederasyonu (MİSK) yöneticilerinin tümü serbest bırakıldı.

 

1987. Türkiye- Yunanistan Uyum Antlaşması Avrupa Topluluğu (AT) adına parafe edildi.

 

1988. Nazım Hikmet'e vatandaşlık haklarının geri verilmesi için kampanya başlatıldı.

 

1989. Sovyetler Birliği'nde ilk kez "Uluslararası Güzellik Yarışması" düzenlendi. Yarışmada Türkiye'yi temsil eden Meltem Hakarar birinci seçildi.

 

1996. Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) kuruldu. Partinin genel başkanlığına Doç. Dr. Ufuk Uras seçildi.

 

Aynı gün gazeteci Metin Göktepe'yi öldürdükleri iddiasıyla biri emniyet amiri 24 polis gözaltına alındı.

 

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1788. İngiliz romantik şair Lord Byron (George Gordon Byron)

 

1909. 162-71 arasında Birleşmiş Milletler'in üçüncü genel sekreteri olan Myanmarlı (Burma) eğitimci ve diplomat U Thant.

 

1911. Avusturya Sosyal Demokrat Partisi önderi ve başbakanı (1970-83) Bruno Kreisky.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1973. 1963-1969 arasında ABD başkanlığı yapan Lyndon B.Johnson.

 

1987. Eski başbakan yardımcılarından Zeyyad Baykara.

[Φ Radya]

23 Ocak Pazar

 

1911. Kamil Paşa hükümeti İttihat ve Terakki'cilerce devrildi. Babıali baskını diye anılan darbeyle Sadrazam istifa ettirildi ve yerine Mahmut Şevket Paşa getirildi.

 

1925. Şili'de hükümet bir askeri darbeyle devrildi.

 

1941. Türk Karikatür Sergisi İstanbul'da açıldı.

 

1957. Meclis, Ankara'da Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nin kurulmasını kabul etti.

 

1959. Vatan Partisi'nin kurucularına ilişkin dava başladı. Hikmet Kıvılcımlı ile 47 kişi, komünizm propagandası yapmakla suçlandı. Savcı sanıklar için 5 yıldan15 yıla kadar hapis cezası istedi.

 

1961. Ünlü dolandırıcı, Sülün Osman yakalandı.

 

1962. Üniversite harçlarına zam yapıldı.

 

1968. Amerikan Pueblo haber alma gemisi Kuzey Kore'de ele geçirildi. Mürettebat casuslukla suçlanarak tutuklandı.

 

1971. Emekliler Ankara'da Emekli Sandığı binasını işgal etti.

 

1973. Vietnam'da ateşkes ilan edildi.

 

1974. İsrail askerleri Süveyş Kanalının batısından çekilmeye başladı.

 

Aynı gün Türkiye'de Tunceli'nin Yeşilyazı bucağında çığ düştü;15 kişi öldü.

 

1975. Vatan Mühendislik ve Mimarlık Yüksek Okulu faşistler tarafından basıldı. Kerim Yaman adlı öğrenci öldürüldü.

 

1986. "Video ve Sinema Eserleri Yasası" Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Yasa; video, sinema, müzik eserlerini çoğaltma, dağıtma ve yayma haklarını yeniden düzenliyor.

 

1989. Tacikistan'da deprem meydana geldi;1000'in üstünde insan öldü.

 

1990. Kızıl Ordu 41 yıl sonra Macaristan'dan ayrıldı.

 

1994. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel "Kürt Devleti olgusuna hazırlıklı olmalıyız" dedi.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1976. Amerikalı aktör, şarkıcı ve siyah hakları savunucusu Paul Robeson.

 

1989. İspanyol ressam Salvador Dali.

 

Bugün Doğanlar:

 

1783. En özgün ve karmaşık Fransız edebiyatçılardan Kırmızı ve Siyah ve Parma Manastırı adlı romanlarıyla ünlü Stendhal.

 

1832. Gerçekçilikten izlenimciliğe geçişin öncülerinden Fransız ressam Édouard Manet.

 

1891. İtalyan Komünist Partisi'nin kurucusu, İtalya ve dünya komünizmini düşünceleriyle etkilemeyi sürdüren düşünür Antonio Gramsci.

 

1967. 1980 ve 90'larda halter sporunun yıldızı olan Bulgaristan doğumlu Türk halterci Naim Süleymanoğlu.

[Φ Radya]

24 Ocak Pazartesi

 

1921. Çerkez Ethem'in güçleri dağıtıldı.

 

1927. Eczacılar ve eczaneler hakkında kanun Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.

 

1938. İzmir Telefon Şirketi hükümetçe satın alındı.

 

1946. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Sanat Ödülü'nü 35 yaş şiiriyle Cahit Sıtkı Tarancı kazandı.

 

1949. Behçet Kemal Çağlar Cumhuriyet Halk Partisi'nden ( CHP) ve milletvekilliğinden istifa etti.

 

1955. Zonguldak'ta, Ereğli Kömür İşletmeleri'ne bağlı Gelik ocağında grizu patlaması meydana geldi; 52 madenci öldü,19 madenci yaralandı.

 

1956. Eskişehir Cezaevi'nde 388 mahkum ayaklandı.

 

1959. İstanbul Küçükyalı'da Neşe Sineması çöktü; 37 kişi öldü, çok sayıda kişi yaralandı.

 

1961. Yassıada duruşmalarında Başsavcı Altay Ömer Egesel ilk defa Adnan Menderes'in idamını istedi.

 

1967. Üniversite öğrencileri, Türkiye Milli Talebe Federasyonu'na karşı tutumu protesto ettiler. Ankara'da bir miting düzenlediler. Türkiye Milli Talebe Federasyonu 19 Ocak günü polis tarafından mühürlenmiş, 21 Ocak günü de beş yöneticisi tutuklanmıştı.

 

1972. İsmet İnönü "Siyasi suçlar için idam olmamalı" dedi ve sıkıyönetimin kaldırılmasını istedi.

 

Aynı gün, Mahir Çayan'a dedesinden kalan mirasa sıkıyönetim mahkemesi tarafından el konuldu.

 

1980. Demirel hükümetinin ekonomik istikrar programı açıklandı. " Kararları" olarak anılan program Türkiye ekonomisinde yeniden yapılanma dönemini başlattı. ilk olarak TL yüzde 48,9 devalüe edildi.

 

1983. 1. Ordu ve İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Cumhuriyet gazetesinin basımı, yayımı ve dağıtımını yasakladı. Nadir Nadi ve yazı işleri müdürü Okay Gönensin hakkında dava açıldı.

 

1989. Cizre'nin Yeşilyurt köyünde jandarmaların köylülere insan dışkısı yedirmesi ile ilgili soruşturma başlatıldı.

 

1993. Gazeteci ve yazar Uğur Mumcu otomobiline yerleştirilen bombanın patlaması sonucu yaşamını yitirdi.

 

Aynı gün Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP), adını Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) olarak değiştirdi.

 

1994. Türkiye'nin ilk haberleşme uydusu TÜRKSAT-1 fırlatıldıktan 12 dakika 12 saniye sonra okyanusa düştü.

 

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1836. Radikal Rus eleştirmen Nikolay Aleksandroviç Dobrolyubov.

 

1893. 1920'lerde Sovyet edebiyatını etkileyen Biçimcilik akımının öncülerinden eleştirmen ve yazar Viktor Borisoviç Şklovskiy,

 

 

Bugün Ölenler:

 

1958. Eski İstanbul belediye başkanlarından Ord. Prof. Dr. Cemil Topuzlu.

 

1962. Romancı Ahmet Hamdi Tanpınar.

 

1965. İngiliz siyasetçi Winston Churchill.

 

1986. Edebiyat tarihçisi Prof. Dr. Mehmet Kaplan.

[Φ Radya]

25 Ocak Salı

 

"Uluslararası Gümrük Günü"

1872. Hasköy Tersanesi işçileri greve çıktı.

 

1939. Celal Bayar hükümeti istifa etti.Yeni hükümet Refik Saydam başkanlığında kuruldu.

 

1941. Ankara radyosu Sırpça yayına başladı.

 

1949. İsrail'de seçimler yapıldı; İşçi Partisi kazandı.

 

1950. Amerika'da eski bürokrat Alger Hiss, hiç bir kanıt bulunmaksızın, komünist casus olduğu gerekçesiyle, 5 yıl ağır hapis cezasına mahkûm edildi.

 

1952. Milli Eğitim Bakanlığı bir genelge yayımladı;1952-1953 öğrenim yılından itibaren lise eğitimi 4 yıla çıkarılacak.

 

Özelleştirme devam ediyor; aynı gün Gümrük ve Tekel Bakanı Sıtkı Yırcalı kibrit tekelinin kalktığını açıkladı; özel sektör kibrit üretebilecek.

 

1954. Ankara'da sıcaklık -30 dereceye düştü; okullar tatil edildi.

 

1958. İstanbul'da 25 kişi, komünizm propagandası yaptıkları gerekçesiyle tutuklandı. Tutuklananların arasında Doktor Hikmet Kıvılcımlı da bulunuyordu.

 

1966. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Türkiye'ye Yardım Konsorsiyumu Türkiye'nin dikkatini çekti; enflasyon hızla artıyor.

 

1968. Türk Ordu Futbol Takımı dünya şampiyonu oldu.

 

1971. Uganda'da askeri darbe oldu. İdi Amin iktidarı ele geçirdi.

 

1973. Başbakan Ferit Melen "İşkence yalandır" dedi. Bülent Ecevit bunun bir yalan olduğunu söyleyince Cumhuriyetçi Güven Partililerin (CGP) saldırısına uğradı.

 

1974. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile Milli Selamet Partisi (MSP) hükümet ortaklığı protokolü imzaladı.

 

1980. Başbakan Süleyman Demirel'in azınlık hükümetinin görevde olduğu 73 günde politik nedenlerle 497 kişinin öldürüldüğü, 779 kişinin yaralandığı ve 72 soygun olayının yaşanmış olduğu açıklandı.

 

1987. "Muhteşem Süleyman Sergisi" Washington'da Ulusal Sanat Müzesi'nde açıldı. Sergi 30 milyon dolara sigortalandı.

 

1988. Türkiye Birleşmiş Milletler (BM) İşkenceyle Mücadele Sözleşmesi'ni imzaladı.

 

1991. Bakanlar Kurulu, Kürtçe konuşma ve şarkı söylemeyi serbest bıraktı.

 

1997. Yaşar Kemal Uluslararası Nonino Ödülü'nü İtalya'da düzenlenen bir törenle aldı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1874. İngiliz romancı, oyun ve kısa öykü yazarı W. Somerset Maugham.

 

1938. Rus tiyatro oyuncusu, şarkı sözü yazarı ve halk şarkıcısı Vladimir Semyonoviç Viysotskiy.

 

1933. Ferdinand Marcos'un diktatörlüğü ardından Filipinler'de demokratik yönetimin kurulması için çaba gösteren kadın siyasetçi Corazon Aquino.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1990. Amerikalı sinema oyuncusu Ava Gardner.

[Φ Radya]

26 Ocak Çarşamba

 

1905. Güney Afrika Pretoria'da 3,106 karat değerindeki dünyanın en büyük elması bulundu. Elmasa "Cullinan" adı verildi. 9 parçaya bölünen elmastan elde edilen "Afrika'nın Büyük Yıldızı" adındaki 530.2 karatlık 74 yüzlü dünyanın en büyük pırlantası Britanya tacına yerleştirildi.

 

1921. İstanbul Tramvay işçileri greve çıktı.

 

1924. Vladimir İlyiç Lenin'in onuruna Petrograd'ın adı Leningrad olarak değiştirildi.

 

1950. Hindistan anayasası kabul edildi. Dünyanın en kalabalık demokrasisi kuruldu.

 

1931. Kızıl İstanbul gazetesi hakkında soruşturma açıldı.

 

Aynı gün Hindistan'da Mahatma Gandhi serbest bırakıldı.

 

1948. Milli Korunma Mahkemeleri kaldırıldı.

 

1950. Hindistan'da cumhuriyet ilan edildi.

 

1958. Klasik müzik bestecisi Bülent Arel'in Beş Sonnet adlı yapıtı ilk kez seslendirildi.

 

1959. Bağdat Paktı Konseyi Karaçi'de toplandı. Toplantıya, Türkiye adına Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu katıldı.

 

Aynı gün Ankara Telgraf gazetesinin sahibi ve yazı işleri müdürü Fethi Giray Ankara Cezaevi'ne girdi. Fethi Giray 17 gün hapis cezasına çarptırılmıştı.

 

1963. Hürriyet gazetesi muhabiri Yüksel Kasapbaşı, foto muhabiri Abidin Behpur ve şoför Yüksel Öztürk göreve giderken donarak öldüler.

 

1966. İstanbul'un çeşitli semtlerinde "köylü pazarları" kurulması çalışmalarına başladı. Amaç, halkın daha ucuz sebze ve meyve yiyebilmesi idi.

 

1969. Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş İstanbul İl Gençlik Kongresi'nde "Hareket başladı" dedi.

 

1970. Necmettin Erbakan ve 17 arkadaşı Milli Nizam Partisi'ni kurdu.

 

1972. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam dosyası Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne gönderildi.

 

1973. Fikir suçundan cezaevinde bulunan Çetin Altan, Doğan Koloğlu, Alpay Kabacalı, İrfan Derman ve Yaşar Kemal yargılandı.

 

1974. Bülent Ecevit başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)- Milli Selamet Partisi (MSP) koalisyonu hükümeti göreve başladı.

 

Aynı gün Türk Hava Yolları'nın Van adlı yolcu uçağı İzmir Cumaovası Havaalanı'nda pistin100 metre uzağında yere çakıldı; 63 kişi öldü.

 

1978. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Feyyaz Berker ve Yönetim Kurulu üyesi Rahmi Koç Türk Ceza Kanunu'nun (TCK)141.,142. ve163. maddelerinin kaldırılmasını istediler.

 

1979. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Pol-Der, Pol-Bir, Pol-Ens ve Tem-Der'in çalışmalarını durdurdu.

 

1984. Türkiye İşçi Partisi davası sonuçlandı;102 kişi çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı.

 

1992. 12 Eylül'den sonra ilk kez memur eylemi düzenlendi. İstanbul'daki eyleme 5 bin memur katıldı.

 

 

 

Bugün Doğanlar:

1804. Sanayi devriminin toplumsal sorunlarını gazete yazı dizilerinde ilk ortaya koyan Fransız yazar, romancı Eugène Sue.

 

1904. İnsan hakları konusunda gösterdiği çabalarla 1974 Nobel Barış Ödlüne değer görülen İrlandalı devlet adamı Seán MacBride.

 

1918. 1989'da darbeyle devrilerek idam edilen eski Romanya lideri Nicolae Causescu.

 

1925. Amerikalı sinema oyuncusu ve yönetmeni Paul Newman.

 

1927. Amerikalı siyah sahne ve sinema oyuncusu Eartha Kitt.

 

1944. 1970-72 arasında gizli örgüt üyesi olmakla suçlandığı davalardaki savunmasıyla ünlenen Amerikalı siyah kadın devrimci Angela Davis.

 

 

 

Bugün Ölenler:

 

1823. Çiçek aşısını bulan İngiliz hekim Edward Jenner.

 

1948. Türkiye Büyük Millet Meclis'i Başkanı, emekli General Kâzım Karabekir.

 

1973. Amerikalı sinema oyuncusu Edward G. Robinson.

[Φ Radya]

27 Ocak Perşembe

 

1923. Almanya'da Nazi Partisi'nin ilk kongresi toplandı. Toplantıda konuşan Adolf Hitler, Versailles Antlaşması'nın iptal edilmesini istedi.

 

1926. İskoç buluşçu John Logie Baird, Londra'da ilk gerçek televizyon yayınını yaptı. İletişim ve eğlence dünyasında yeni bir çığır açıldı.

 

1934. Fransa'da Camille Chautemps istifa etti, yeni hükümeti Edouard Daladier kurdu.

 

Aynı gün İpek Film Stüdyosu senaryo yarışması açtı.

 

1940. Milli Koruma Kanunu Resmi Gazete'de yayınlandı.

 

1943. Varlık Vergisini ödemeyen mükellefler, borçlarını "bedenen çalışarak ödemeleri" için çalışma kamplarına gönderildi. Tümü İstanbullu gayrimüslimlerden oluşan 32 kişilik ilk kafile Aşkale'ye doğru yola çıktı.

 

1945. Auschwitz toplama kampı Sovyetler tarafından ele geçirildi; 5 bin tutuklunun bulunduğu ve çoğunun hastalık ve açlıktan ölmek üzere olduğu bildirildi.

 

1947. Okullar dışında, din eğitimi yapılmasına izin verildi. Okul dışı din eğitimi hükümetin gözetiminde yapılacak.

 

1954. Millet Partisi kapatıldı; din esasına dayanan ve amacını gizleyen bir parti olduğu iddia edildi, yöneticileri de birer gün hapis ve 250'şer kuruş para cezasına çarptırıldı.

 

Aynı gün köy enstitüleri ile ilk öğretmen okullarını "ilk öğretmen okulları" adı altında birleştiren yasa Meclis'te kabul edildi.

 

1958. Kıbrıs'ta 10 bin Türk "taksim" lehinde gösteri yaptı. İngiliz askerleri topluluğun üzerine zırhlı araçlarla yürüdü, yaralananlar oldu.

 

1965. Ord. Prof. Ali Fuat Başgil'in 5 yıl hapsi istendi. Ali Fuat Başgil İsviçre'de Fransızca olarak 27 Mayıs Askeri İhtilali adlı bir kitap yayınlamıştı.

 

1967. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencileri yeni yönetmelik hükümlerini protesto için boykota başladılar.

 

1969. Teksif Sendikasına bağlı 5 fabrikada daha grev başladı. 7915 işçi işi bıraktı.

 

Aynı gün İstanbul Aksaray'daki Küçük Opera Tiyatrosu tamamen yandı.

 

1971. Türkiye İşçi Partisi Amasya İl Başkanı Şerafettin Atalay öldürüldü.

 

1972. Süleyman Demirel, "Rejimi değiştirme gayreti siyasi suç değildir" dedi.

 

1984. Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz'ü öldürmekten sanık İbrahim Çiftçi hakkındaki ölüm cezası kararı yargıtayca bozuldu. Altı yıldır tutuklu bulunan İbrahim Çiftçi tahliye edildi.

 

1988. Server Tanilli'nin Nasıl Bir Demokrasi istiyoruz adlı kitabı toplatıldı.

1991. Somali diktatörü Muhammed Siyad Barre isyancıların başkent Mogadişu'yu ele geçirmesi üzerine ülkeden kaçtı.

 

1994. İçişleri Bakanı Nahit Menteşe İstanbul Kumkapı Polis Karakolu'nda gözaltına alınan Vakkas Dost isimli vatandaşın polis memuru Nurettin Öztürk tarafından dövülerek öldürüldüğünü açıkladı.

 

Aynı gün Özgür Gündem gazetesinin Ankara temsilciliğinde patlama oldu. Gazetenin Ankara Haber Merkezi'ne de molotof kokteyli atıldı.

 

1995. Eylül 1994'ten beri Paris'te cezaevinde bulunan Dev-Sol lideri Dursun Karataş 1995'te serbest bırakıldı. Dursun Karataş sahte kimlikle Fransa'ya giriş yaparken tutuklanmıştı.

 

Aynı gün Çocuk Hakları Sözleşmesi Türkiye tarafından çekince koyularak kabul edildi.

 

1996. Bodrum açıklarındaki Kardak kayalıklarına Yunan ve Türk gazetecilerin ayrı ayrı bayrak dikmeleri Türkiye ile Yunanistan arasında gerilim yarattı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1756. Viyana Klasik Okulu'nun Haydn ve Beethoven'le birlikte önde gelen temsilcilerinden Avusturyalı besteci Wolfgang Amadeus Mozart.

 

1832. Özellikle Alis Harikalar Diyarında adlı eseriyle bilinen İngiliz romancı, fotoğrafçı, mantıkçı ve matematikçi Lewis Carroll.

 

1910. Yugoslav Marksizminin kurucusu, devrimci siyaset adamı Edvard Kardelj.

 

1932. Üç Olimpiyatta altın madalya kazanan ve 10 kez dünya şampiyonu olan Sovyet jimnastikçi Boris Anfiyanoviç Şahlin.

 

1934. Fransa'nın ilk kadın başbakanı Edith Cresson.

 

1944. Katolik ve Protestanları bir araya getiren Barış İnsanları Örgütü'nün kurucusu ve 1976 Nobel Barış Ödülü'nün Betty Williams'la birlikte sahibi olan İrlandalı sosyal hizmet uzmanı Mairéad Corrigan-Maguire.

 

 

 

Bugün Ölenler:

 

1635. Şair Nef'i.

 

1939. Eski Paris büyükelçisi Salih Münir Paşa.

 

1978. Sinema oyuncusu Uğur Güçlü.

[Φ Radya]

28 Ocak Cuma

 

1918. Lev Troçki Sovyetler Birliği'nde Kızıl Ordu'yu kurmaya başladı.

 

1920. Osmanlı Meclis_i Mebusanının gayri resmi oturumunda Misak-ı Milli (Ulusal And) oybirliği ile kabul edildi.

 

1921. Albert Einstein evrenin ölçülebileceğini öne sürdü. Bilim dünyasında bir tartışma başlattı.

 

1923. İçişleri bakanlığı İzmit ilinin adının Kocaeli olarak değiştirdi.

 

1925. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası İstanbul şubesi açıldı.

 

1929. İstanbul'da bir otomobil montaj fabrikası kurmak için Ford şirketi ile Maliye Vekaleti arasında imzalanan anlaşma Meclis'te kabul edildi.

 

1932. Japonlar Şanghay'ı işgal etti.

 

1939. İstanbul Tramvay Şirketi 1.570.000 liraya devletçe satın alındı.

 

1956. Personel Kanunu açıklandı; en yüksek maaş 2 bin lira olacak.

 

1957. Danıştay'a ilk kez iki kadın üye seçildi: Nezahat Martı ve Şükran Esmerer.

 

1959. Çukurova'da sel oldu. 200 bin portakal ağacı sel altında kaldı, bir mensucat fabrikasını sel bastı. Zararın 5 milyon TL olduğu tahmin ediliyor. Bölgede yiyecek sıkıntısı başladı.

 

1963. İstanbul'da İstinye'deki Kavel Kablo Fabrikası'nda çalışan 170 işçi oturma grevi yaptı. İşçiler sendikalaşma nedeniyle işten çıkarılan dört arkadaşlarının işe geri alınmasını istiyorlardı.

 

1971. İzmir'de gençler Amerikan 6. Filo'sunu protesto ettiler; 20 genç gözaltına alındı.

 

1975. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit, "Olayların baş sorumlusu Milliyetçi Cephe'dir" dedi.

 

1982. Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan öldürüldü; saldırıyı "Ermeni Katliamı Adalet Komandoları" örgütü üstlendi.

 

Aynı gün, idam hükümlü firari sağ eylemci İsa Armağan İran'da tutuklandı.

 

1983. Ermeni militan Levon Ekmekçiyan Ankara Kapalı Cezaevi'nde idam edildi. Levon Ekmekçiyan dokuz kişinin öldüğü Esenboğa baskınını gerçekleştirmekten yargılanmıştı.

 

1986. Sakıp Sabancı, Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği TÜSİAD) başkanlığına seçildi.

 

Aynı gün Amerikan uzay mekiği Challanger kalktıktan 72 saniye sonra patladı; mekikte bulunan 7 kişi öldü.

 

1987. Türkiye, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komisyonu'na kişisel başvuru hakkını çekince koyarak kabul ettiğini açıkladı.

 

1992. Anayasa Mahkemesi Türkiye Birleşik Komünist Partisi'ni kapattı.

 

1993. Genelkurmay Başkanlığı, "darbe devrinin" kapandığını açıkladı.

 

1994. Türk savaş uçakları PKK'nın (Kürdistan İşçi Partisi) Kuzey Irak'taki Zeli kampını bombaladı.

 

1997. Güney Afrika'da ırkçı yönetim döneminde görevli dört polis devrimci öğrenci lideri Stephen Biko'yu 1977'de öldürdüklerini resmen itiraf etti.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1717. Başlattığı idari ve askeri reformlarla Osmanlı İmparatorluğunun gerilemesini durdurmaya çaba gösteren Osmanlı Sultanı III. Mustafa.

 

1825. Risorgimento döneminin sol kanat lideri ve üç kez İtalya Başbakanı olan Benedetto Cairoli.

 

1840. 1871 Paris Komünü'ne katıldığı için sürgüne gönderilen Fransız devrimci yayıncı ve siyasetçi Édouard-Marie Vaillant.

 

1853. Küba'nın İspanya'ya karşı verdiği bağımsızlık savaşında yaşamını kaybeden ve bütün Latin Amerika'nın özgürlük simgesi olan devrimci şair ve yazar José Julián Martí.

 

1872. Sosyal Demokrat Parti önderlerinden Alman sosyalist teorisyen Otto Braun.

 

1873. 20. yüzyılın ilk yarısında Fransız edebiyatında tarzıyla çığır açan kadın romancı Colette (Sidonie-Gabrielle).

 

1875. Mikrotonal müziğin öncülerinden Meksikalı besteci Julián Carrillo.

 

1897. Devrim sonrası Rusya'da özgün tarzıyla dikkat çeken romancı ve oyun yazarı Valentin Petroviç Katayev.

 

1906. Yunanistan Komünist Partisi kurucularından ve iç savaşta Demokratik Ordu komutanlarından Markos Vafiades.

 

1929. İsveç kökenli, Amerikalı pop-art heykelci Claes Oldenburg.

 

1935. Portekiz sömürgeciliğine karşı mücadeleden esinlenen yapıtlarıyla tanınan Angolalı şair, dramaturg ve romancı Maria Eugenia Lima.

 

1938. 1964 ve 1968 Olimpiyatlarında süper ağır sıklet şampiyonu ve 17 dünya rekoru sahibi Sovyet halterci Leonid İvanoviç Jabotinskiy.

 

1948. Sovyet kökenli Amerikalı dansçı Mikhail Barişnikov.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1939. İrlandalı şair, yazar 1923 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi William Butler Yeats.

 

1953. Şair Neyzen Tevfik Kolaylı.

 

1981. Şair Özdemir Asaf.

 

1989. Tiyatro sanatçısı Gürbüz Bora.

 

2001. Tabu konularda yaptığı yayınlarla tanınan yayıncı ve yazar, insan hakları savunucusu Ayşenur Zarakolu.

[Φ Radya]

29 Ocak Cumartesi

 

1915. İlk zeplinli saldırı Paris üzerinde yapıldı.

 

1921. Mustafa Suphi ve on dört arkadaşı öldürüldü.

 

1923. Mustafa Kemal Paşa İzmir'de Latife Hanım'la evlendi.

 

1928. Bursa Amerikan Kız Koleji Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı. Okulda Hıristiyanlık propogandası yapıldığı iddia edildi.

 

1930. İspanya diktatörü General Primo de Rivera öğrencilerin gösterileri sonucu istifa etmek zorunda kaldı; başbakanlığa General Damosa Berenguer atandı.

 

1931. Menemen Olayı davasında 37 kişi idama mahkum edildi ve karar Meclis'in onayına sunuldu.

 

1932. Sultanahmet Camii'nde sekiz hafız Türkçe Kuran okudu.

 

1934. Leblebici Horhor Ağa filminin çekimi bitti.

 

1937. Sovyetler Birliği'nde Stalin muhalifi13 kişi ölüm cezasına çarptırıldı.

 

1947. İçişleri Bakanı Şükrü Sökmensüer, Meclis'te Türkiye'de sol etkinlikleri konu alan bir konuşma yaptı. Solcuların bazı kişi ve kurumlardan destek gördüğünü, bu kurumlar arasında muhalefet partisi Demokrat Partinin de (DP) bulunduğunu ileri sürdü. Demokrat Parti'nin (DP) kurucuları Celal Bayar ve Adnan Menderes'i solcularla ilişkileri olmakla suçladı.

 

1950. İran'da üç deprem oldu;1500 kişi öldü.

 

Aynı gün savaştan sonraki ilk turist kafilesi İstanbul'a geldi.

 

1957. Evli Kadınların Uyrukluğu sözleşmesi imzaya açıldı. Türkiye bu sözleşmeyi onaylamadı.

 

1967. Şair Hüseyin Korkmazgil tutuklandı. Kızılırmak adlı şiir kitabında komünizm propagandası yapmakla "suçlandı".

 

1971. Güven Partisi adını Milli Güven Partisi olarak değiştirdi.

 

1978. Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP) kuruldu.12 Eylül askeri darbesinden sonra16 Ekim1981'de diğer partilerle birlikte kapatıldı.

 

1979. Çin Başkan yardımcısı Deng Xiaoping, ABD Başkanı Jimmy Carter ile Çin ve ABD arasındaki düşmanlığa son veren tarihi anlaşmayı imzaladılar.

 

1983. Sol görüşlü Ramazan Yukarıgöz, Ömer Yazgan, Erdoğan Yazgan ve Mehmet Kambur İzmit'te idam edildi.

 

1988. Dolar 1385 liraya fırladı. Polis Tahtakale'yi bastı ve döviz alışverişini engelledi.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1737. Amerikan devriminin fikir babalarından İngiliz kökenli yazar ve siyasal propagandacı Thomas Paine.

 

1860. Modern kısa öykü yazarlığının ustası Rus edebiyatçı Anton Pavloviç Çehov.

 

1866. Fransız romancı daramaturg ve denemeci 1915 Nobel edebiyat ödülü sahibi Romain Rolland.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1957. Ziya Osman Saba.

 

1991. Prof. Dr. Tarık Zafer Tunaya.

[Φ Radya]

31 Ocak Pazartesi

 

1729. Matbaa Türkiye'ye girdi. "Vankulî Lûgatı" basıldı.Türkiye'de matbaanın yerleşmesi, Katip Çelebi ve Macar asıllı İbrahim Müteferrika'nın çabalarıyla gerçekleşti.

 

1906. İvan Vasilyeviç Babuşkin kurşuna dizildi. Babuşkin Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevikler)kurucularındandı.

 

1927. Müttefiklerin Almanya üzerindeki denetimi sona erdi; bundan sonra Almanya'nın yeniden silahlanmasını Milletler Cemiyeti denetleyecek.

 

1931. Yarın gazetesi başyazarı Arif Oruç ve sorumlu müdürü İzmit'te birer yıldan fazla hapse mahkum oldular.

 

1934. Nazım Hikmet, Nail Vahtedi, Tosun Ömer ve Yonga Ömer beş yıl hapis cezasına mahkûm edildi.

 

1942. Öğrencilere sigara içme ve nişan yüzüğü takma yasağı getirildi.

 

1943. Almanlar Stalingrad'da yenildi.

 

1952. Kelkit'ten bir grup yurttaş, cumhurbaşkanı, başbakan ve Gümüşhane milletvekillerine şu telgrafı çektiler:

 

"Vilayeti:Gümüşhane; Kazası: Kelkit; Kaymakam: Yok; Doktor: Yok;Askerlik şubesi başkanı: Yok; Yargıç: Yok; Mal müdürü: Yok; Özel idare müdürü: Yok; Tapu sicil müdürü: Yok; Ortaokul müdürü: Yok; PTT müdürü: Yok. İşte biz böyle bir kazada Devleti Ali'nin yurttaşları olarak huzur ve güven içinde yaşıyoruz!.."

 

1956. "Nesebi sahih olmayan çocukların tescili" hakkındaki kanun Meclis'te kabul edildi.

 

1961. Ahmet Emin Yalman Vatan gazetesinden ayrıldı.

 

Aynı gün İsrail Başbakanı Ben Gurion istifa etti.

 

1964. 15 Ocak günü Kıbrıs sorununu görüşmek üzere toplanan III. Londra Konferansı 19 günlük çalışmanın ardından bir sonuç alınamadan dağıldı.

 

1965. Sağlık Bakanlığı bir açıklama yaptı; Türkiye'de ortalama insan ömrü 33 yıl.

 

1966. Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası'nda 2400 işçi greve başladı.

 

1968. Vietkong büyük bir saldırıya geçti; Saygon'daki Amerikan elçiliği 6 saat işgal edildi.

 

Aynı gün Ankara Televizyonu deneme yayınına başladı.

 

1973. Devlet Güvenlik Mahkemelerinin kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.

 

Aynı gün Çetin Altan'ın 4,5 yıl hapsi istendi; karikatürist Turhan Selçuk'u döven 3 polis hapse mahkûm edildi.

 

1974. Seyfi Demirsoy'un ölümüyle boşalan Türk-İş genel başkanlığına Halil Tunç seçildi.

 

1976. Ankara'da "Evlat acısına son" mitingi yapıldı.

 

1978. Zonguldak'ta ikramiyesi ödenmeyen 20 bin maden işçisi direnişe geçti.

 

1980. Tariş'te direniş bitti, işçiler işbaşı yaptılar. 22 Ocak'ta güvenlik güçleri arama yapma gerekçesiyle Tariş işletmelerine girmek istemiş, 600 işçi gözaltına alınmıştı.

 

1986. İşkence konusunda itiraflarda bulunan polis memuru Sedat Caner, Ankara Cumhuriyet Savcılığı'na teslim oldu.

 

Aynı gün, Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) İçel Milletvekili Fikri Sağlar, Türkiye'de 5 yılda 800'den fazla insanın "kayıp" olduğunu söyledi.

 

1990. Atatürkçü Düşünce Derneği ve Türk Hukuk Kurumu Başkanı Prof. Muammer Aksoy, evinin önünde kurşunlanarak öldürüldü.

 

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1923. Amerikalı romancı Norman Mailer.

 

1935. Eserlerinde İkinci Dünya Savaşı sonrası kuşağın hayal kırıklığı ve isyanını dile getiren 1994 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi nOe Kenzaburo.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1946. İslam felsefesi tarihçisi İsmail Hakkı İzmirli.

 

1948. Besteci Artaki Candan.

 

1982. Eleştirmen ve oyun yazarı Melih Vassaf.

 

1999. Pop şarkıcısı, besteci ve şarkı sözü yazarı Barış Manço.

[Φ Radya]

1 Şubat Salı

 

"Yurttaş Günü"

 

1895 Lumieres kardeşler, sinemayı icat ettiler.

 

1919. İnci adlı aylık kadın dergisi İstanbul'da yayımlanmaya başladı. Sahibi Sedat Simavi idi.

 

1923. Almanya'da enflasyon artıyor; 1 sterlin 220 bin mark değerine ulaştı.

 

1929. Sovyetler Birliği'nde Grigori Zinoviyev ve Leon Kamanev tutuklandı ve 1,600 Troçkist Sibirya'ya sürüldü.

 

1944. Bolu, Gerede ve Çankırı'da deprem oldu; 4611 kişi öldü.

 

1949. Macaristan Halk Cumhuriyeti ilan edildi.

 

1958. Mısır ve Suriye Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni (BAC) ilan ettiler.

 

Aynı gün Amerika Birleşik Devletleri uzaya ilk uydusunu fırlattı.

 

1963. Ankara üzerinde iki uçak çarpıştı; korkunç kazada 80 kişi öldü.

 

1970. 1969 başından beri Şehzadebaşı Küçük Tiyatro'da oynamakta olan "Sen de mi Süleyman ?" oyunun adı tiyatro yöneticilerine telefonla yapılan sürekli tehtidler üzerine " Sen de mi Ayol? " olarak değiştirildi.

 

1978. Senaryosunu Vedat Türkali'nin yazdığı, Süreyya Duru'nun "Güneşli Bataklık" adlı filmi Sansür Kurulu'nca reddedildi. Türkiye Sinema Emekçileri Sendikası bir basın açıklaması yaptı; "Cumhuriyet Halk Parti iktidarının, sansürü kaldırma sözü vermiş olmasına karşın, Milliyetçi Cephe (MC) iktidarının sansür uygulamaları şiddetlenerek devam etmektedir".

 

1979. Milliyet gazetesi genel yayın yönetmeni Abdi İpekçi bir suikast sonucu öldürüldü.

 

Aynı gün, Ayetullah Humeyni İran'a döndü. Humeyni 14 yıl sürgünde kalmıştı.

 

1976. İlerici Kadınlar Derneği (İKD), 1976 tarihinde Ankara'da "Evlat Acısına Son" mitingi düzenledi. Mitinge 5 bin kişi katıldı.

 

1980. İstanbul'da zamlara tepki gösteren halk bilet almadan vapura bindi.

 

1987. İşkenceye Karşı Avrupa Sözleşmesi kabul edildi.

 

1989. 1988-1989 sezonunda Türkiye Birinci Ligi'nde attığı 39 golle Avrupa gol kralı olan Galatasaray'lı Tanju Çolak 1989'da Monte Carlo'da üzenlenen bir törenle "Altın Ayakkabı" ödülünü aldı. Tanju, altın ayakkabı kazanan ilk Türk futbolcusu oldu.

 

1990. Yugoslav ordusu Kosova'ya girdi.

 

1992. Çığ Güneydoğu'da yeni facialara yol açtı. Bir gün içersinde 97'si asker toplam 113 kişi çığ altında kalarak öldü.

 

1993. İçişleri Bakanlığı, Valiliklere yurtiçinden yayın yapan özel radyo televizyon kuruluşlarının kapatılmasını öngören bir genelge gönderdi.Bu genelge büyük yankı uyandırdı. Özel radyolar yurt çapında aralıklarla "ortak bildiri" yayınladılar. Dinleyicilerinden Başbakan Süleyman Demirel'e genelgeyi protesto telgrafları ve faksları göndermelerini istediler.

 

1997. Sürekli Aydınlık İçin Bir Dakika Karanlık eylemi başladı.

 

2000. Amerika Birleşik Devletleri'nde Illinois Eyalet valisi George Ryan, idam infazlarını durdurdu. 20 yıl içinde 13 idam mahkumunun suçsuz olduğunun anlaşılması valiye bu kararı aldırttı.

 

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1901. Amerikalı sinema oyuncusu Clark Gable.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1979. Şair Niyazi Akıncıoğlu.

 

2000. Amerikalı bilim kurgu yazarı Alfred Elton Vogt.

[Φ Radya]

2 Şubat Çarşamba

 

1924. Sovyetler Birliği'nde Vladimir İlyiç Lenin'in ölümüyle boşalan Komiserler Konseyi Başkanlığı'na Aleksey İvanoviç Rikov getirildi.

 

1938. Bursa Merinos Fabrikası Atatürk tarafından işletmeye açıldı.

 

1957. İstanbul İşçi Sendikaları Birliği bir bildiri yayımlayarak grev hakkı istedi. İstanbul İşçi Sendikaları Birliği'ne 47 sendika bağlıydı.

 

1958. Ünlü soprano Maria Callas, Roma'da Bellini'nin Norma operasının galasında hastalığını ileri sürerek konser bitmeden sahneyi terk etti.

 

1959. Hindistan'da Kongre Partisi liderliğine İndira Gandhi seçildi. İndra Gandhi Hindistan'da parlamenter sistemin kurucusu Cavarahlal Nehru'nun kızıydı.

 

1967. Devlet Planlama Teşkilatı müsteşarlığına, Başbakanlık Özel Teknik Müşaviri Turgut Özal getirildi.

 

1981. Milli Güvenlik Konseyi (MGK), eski Sosyal Güvenlik Bakanı Hilmi İşgüzar'ı Yüce Divan'a sevketti. Hilmi İşgüzar yolsuzlukla suçlanıyordu ve o güne kadar Yüce Divan'a sevkedilen altıncı bakan oldu.

 

1984. Vergi iadesine ilişkin yasa yürürlüğe girdi. Böylece 1 Ocak 1984 tarihinden itibaren ücretlilerin, memurların, emeklilerin, bunların eş ve çocuklarının ve bakmakla yükümlü olduğu yakınlarının kira giderleri hariç, ev eşyaları, yiyecek, giyecek için yaptıkları harcamalar ile eğitim ve sağlık harcamaları vergi iadesine tabi olacak.

 

1990. Güney Afrika Devlet Başkanı De Klerk Afrika Ulusal Kongresi'ne konan 30 yıllık yasağı kaldırdı, aralarında Nelson Mandela'nın da bulunduğu siyasi mahkumların en kısa zamanda serbest bırakılacağını söyledi.

 

1991. Silopi ve Cizre'ye gazetecilerin girmesi yasaklandı.

 

1995. İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi Düşünce Özgürlüğü ve Türkiye kitabını toplatma kararı aldı.

 

Aynı gün Özelleştirme Yüksek Kurulu, Et ve Balık Kurumu'nu 2 yıl hiç ödemesiz 1,5 trilyona Hak-İş'e bağlı Öz Gıda İş sendikasına sattı.

 

1997. Ankara Sincan'da Refah Partili belediyenin düzenlediği "Kudüs Gecesi" tepkiye yol açtı. Türkiye Sincan'daki konuşması nedeniyle İran Büyükelçisi Muhammed Reza Bagheri'yi resmen protesto etti.

 

2000. Fildişi Sahili Milli Takımı, Afrika Kupası'nın ilk turunda elenince, ülkenin diktatörü futbolcuların tümünü bir askeri kampa hapsettirdi.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1882. İrlandalı romancı James Joyce.

 

1936. Galatasaray'lı futbolcu (Kral) Metin Oktay.

 

Bugün Ölenler:

 

1996. İşadamı Hacı Ömer Sabancı.

 

1970. İngiliz filozof Bertrand Russell.

 

1974. Müzisyen Orhan Avşar.

[Φ Radya]

4 Şubat Cuma

 

1902. Paris'te 1. Jön Türk Kongresi yapıldı.

 

1926. Yazar İskilipli Atıf Hoca şapka inkılabına muhalefetten Ankara'da idam edildi. Atıf Hoca "Frenk Mukallitliği ve Şapka" adlı risalenin yazarıydı.

 

1928. Avusturyalı Naziler siyah sanatçı Josephine Baker'i protesto etti.

 

1947. Hatay ilinde yer adlarının Türkçeleştirilmesine karar verildi.

 

Aynı gün Isparta Senirkent'te jandarmanın bazı vatandaşlara işkence yaptığı ortaya çıktı.

 

1948. Ankara'da valilik ve belediye başkanlığının ayrılmasına ilişkin kanun kabul edildi.

 

1954. İstanbul'da yakacak, et, ekmek ve çeşitli gıda maddeleri sıkıntısı bir türlü önlenemiyor. İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Fahrettin Kerim Gökay, yılında bugün bir açıklama yaparak halktan yardım istedi. "Evlerinizde odun, kömür istifçiliği yapmayın, haftada iki defadan fazla et yemeyin, yiyebileceğinizden fazla ekmek almayın" dedi.

 

1956. Fazıl Hüsnü Dağlarca Yedi Tepe Şiir Armağanı'nı kazandı. Şair bu ödülü "Asu" adlı şiir kitabıyla aldı.

 

1964. 20-21 Mayıs olayları sanıklarından Talat Aydemir, Fethi Gürcan, Osman Deniz ve Erol Dinçer'in ölüm cezaları Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde onaylandı.

 

1972. Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) parti liderlerine bir brifing verdi. "Siyasi suçlarda idam affının" sol bir slogan olduğu belirtildi.

 

1975. İngiltere'de Muhafazakâr Parti genel başkanlığına Margaret Thatcher seçildi.

 

1980. Bani Sadr İran devlet başkanı oldu.

 

1981. İngiltere'de Margaret Thatcher özelleştirme çalışmalarının hızlandırıldığını açıkladı

 

1985. Başbakan Turgut Özal resmi bir ziyaret için Cezayir'e gitti. Cezayir'i ziyaret eden ilk Türk başbakanı olan Turgut Özal,1958'de Birleşmiş Milletler'de Cezayir'in bağımsızlığı aleyhinde oy kullanan Türkiye'nin hatalı olduğunu açıkladı.

 

1987. Yazar Aziz Nesin, Cumhurbaşkanı Kenan Evren aleyhine tazminat davası açtı. Aziz Nesin, "bir yurttaşın devlet başkanına dava açması Türkiye'de ilk kez görülüyor, ancak bir devlet başkanının yurttaşına vatan haini demesi de dünyada ilk kez görülen bir olaydır," dedi.

 

1989. İstanbul'da Kadın Kültür Evi açıldı. Şener Macit, Canan Toksöz, Selma Atabek, Nermin Coşkun, Saadet Özkol, Munise Sökmen kurucularıydı. İstanbul Tünel'deki lokalde Medeni Yasa Kampanyası, Cinsel Tacize Karşı Kampanya organize edildi, çeşitli toplantılar ve etkinlikler düzenlendi.

 

1997. 2 Şubat'ta Sincan belediyesinin düzenlediği geceye tepki olarak tanklar Ankara Sincan'dan geçti. Genelkurmay 2. Başkanı Org. Çevik Bir bunun "Demokrasi'de Balans Ayarı" olduğunu söyledi. Sincan Belediye Başkanı Bekir Yıldız İçişleri Bakanlığı'nca görevden alındı.

 

2000. Dışişleri Bakanı İsmail Cem Atina'ya gitti. Cem, 40 yıl aradan sonra Yunanistan'ı resmen ziyaret eden ilk Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı oldu.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1948. Rock şarkıcısı Alice Cooper.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1941. Hürriyet ve İtilaf Fırkası mensubu Miralay Sadık.

 

1960. 2,20 metre boyuyla ün yapan Milli Piyango bayii Uzun Ömer.

 

1983. Nöropsikiyatri alanında çalışmalarla tanınan Profesör Doktor Rasim Adasal.