Tarihte Bugün

[Φ Radya]

22 Nisan Perşembe

 

Dünya Günü ( Nee kadarrrr duyarlıyız biz insanlar ,Dünya'mızın bi günü bile var )

 

1924. Demiryolları Genel Müdürlüğü kuruldu.

 

1925. Ticaret ve Sanayi Odaları Kanunu ve Kadastro Kanunu kabul edildi.

 

1952. Beşiktaş, Brezilya'nın Corinthians futbol takımını İstanbul'da 1-0 yendi.

 

1962 . Anayasa Mahkemesi Kanunu kabul edildi. Milli Savunma Bakanlığı, aralarında Yarbay Talat Turan'ın da bulunduğu beş subayın "Genç Komünistler Ordusu" imzalı bildiri dağıttıkları gerekçesiyle gözaltına alındığını açıkladı.

 

1966. Cumhuriyet gazetesi Adana'da toplatıldı.

 

1969. Milliyetçi Hareket Partisi yayımladığı bildiride "TRT solcuların elinde bir beyin yıkama aleti haline gelmiştir" dedi.

 

1972. Bülent Ecevit ordunun demokrasiyi koruma konusundaki çabasını övdü.

 

Aynı gün, THKO davası sanıkları Nahit Töre ve Osman Bahadır müebbet hapse mahkum oldu.

 

1976. İsrail Başbakanı Rabin'in eşi bir Amerikan bankasındaki yasa dışı hesabından dolayı hapse girdi. Bunun üzerine Rabin görevinden istifa etti. Şimon Peres görevi devraldı.

 

1977. Sinema oyuncusu Atıf Kaptan (Terzioğlu) Amman'da film çevirirken öldü.

 

1979. İbrahim Denizciler, Türk-İş Genel Başkanlığına, Sadık Şide de yeniden genel sekreterliğe seçildi.

 

1981. Milli Güvenlik Konseyi Başkanı ve Devlet Başkanı Kenan Evren, İngiliz Financial Times gazetesine bir demeç verdi. Türkiye'nin düştüğü kötü duruma parlamenterlerin sebep olduğunu söyledi

 

1982 . Bakırköy akıl hastanesindeki 86 hasta kötü muamele gördüklerini söyleyerek ayaklandı.

 

1984. Londra'da Libya elçiliği önünde bir kadın polisin vurulması üzerine, Libyalı diplomatlar elçilik binasında kuşatma altına alındı.

 

1987. Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) programının Kürtçe'ye çevrilmesini isteyen Turgut Atalay disiplin kuruluna verildi.

 

1994.Aynı gün, Ruanda'da Hutu ve Tutsi kabileleri arasındaki çatışmalarda son iki hafta içinde 100 bin kişinin öldüğü bildirildi.

 

1995. Rauf Denktaş, üçüncü kez Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) cumhurbaşkanlığına seçildi.

 

1997. Bergama köylüleri siyanürlü yöntemle altın arayan şirketin işletme binasını işgal ettiler.

Aynı gün, Peru'nun başkenti Lima'da Japon elçiliğinde dört aydır 72 kişiyi rehin tutan Tupac Amaru gerillalarına karşı operasyon düzenlendi, lider Nestor Carpa dahil 14 gerilla ve bir rehine öldürüldü.

 

1998. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'a verilen 10 ay hapis cezasının ertelenmesi kabul edilmedi.

 

1999. Cumhuriyet Halk Partisi Genel başkanı Deniz Baykal, 18 Nisan seçimlerinde partinin aldığı sonuç nedeniyle görevinden istifa etti. Türkiye'de seçim yenilgisinden sonra istifa eden ilk lider oldu.

 

Bugün Doğanlar:

 

1899. Amerikalı yazar Valdimir Nabokov.

 

1904. Amerikalı fizikçi J. Robert Oppenheimer

 

1924. Rusya'da sosyalist devrimin lideri ve Sovyetler Birliği'nin kurucusu Vladimir İlyiç (Ulyanov) Lenin.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1945. Alman ressam Kathe Kollwitz.

 

1724. Alman filozof Immanuel Kant.

[Φ Radya]

24 Nisan Cumartesi

 

1898. İspanyollar'ın Küba adasının boşaltılması istemini reddederek ABD'ye savaş ilan etmesiyle İspanyol-Amerikan Savaşı başladı..

 

1916. Patrick Pearse önderliğindeki gizli milliyetçi örgüt İrlanda Cumhuriyetçi Kardeşliği Dublin'de İngiliz egemenliğine karşı Paskalya ayaklanmasını başlattı.

 

1926. Okul kitaplarının Maarif Bakanlığı'nca bastırılması kararlaştırıldı.

 

1934. 1 Mayıs törenlerine katılmak için Moskova'ya giden Türk Askeri Uçak Filosu törenle karşılandı.

 

1940. Basın Yasası'na iki maddeyle "ulusal duyguları inciten, ulusal tarihi saptıran ve ülkenin güvenliği ile ilgili olarak yapılan soruşturmalardan, alınan önlemlerden söz eden" yazılar yazmak yasaklandı.

 

1946. Ulvi Cemal Erkin'in 1. Senfoni'si Ankara Devlet Konsevatuarı'nda ilk kez seslendirildi.

 

1946. Şair Yahya Kemal Bayatlı İstanbul'dan milletvekili seçildi.

 

1955. 29 bağlantısız Afrika ve Asya ülkesinin bir araya geldiği konferans sona erdi; sonuç bildirgesinde sömürgeciliğin ve ırkçılığın son bulması istendi.

 

Yönetim kurulundan iki üyenin evlenmeye karar vermeleri üzerine Gelibolu'da 1953'te kurulan "Bekarlar Kulübü" dağıldı.

 

1956. Kilyos ve Yalova'da iki büyük orman yangını oldu.

 

1959. İsmet İnönü'nün yaptığı bir konuşmanın Başbakan Adnan Menderes'in "şeref ve itibarını kıracak nitelikte" olup olmadığı araştırmak üzere savcılık soruşturma açtı. İnönü'nün dokunulmazlığının kaldırılması istendi.

 

Mısır Devlet Başkanı Nasır Shell ve Anglo-Egyptian petrol şirketlerini kamulaştırma emri verdi.

 

1969. Amerika Birleşik Devletleri Vietnam Savaşı'nda ölen askerlerin sayısını açıkladı: 33.641

 

1974. Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan "Petrol için özel muamele umuyoruz" diyerek Suudi Arabistan'a gitti.

 

1975. Milliyetçi Hareket Partili "komandolar" Site öğrenci yurdunu bastılar. Olayı protesto eden öğrencilere polis müdahale etti. 1 kişi öldü, 23 kişi yaralandı, 324 kişi gözaltına alındı.

 

Aynı gün, 13 üniversite rektörü, başbakandan eğitim güvenliği için tedbir alınmasını istedi.

 

1976. Korgeneral Cemal Ergin Hava Kuvvetleri Komutanlığına atandı.

 

1978. Ereğli Kömür İşletmesi'nin Armutçuk üretim bölgesinde grizu patlaması oldu; 17 işçi öldü.

 

Türk Hava Yolları işçilerinin bir gün once başlayan grevi, "milli güvenlik" gerekçesiyle 1 ay ertelendi.

 

1980. İstanbul, İzmir, Ağrı, Erzurum ve Kars'ta 1 Mayıs kutlamalarının yasaklandığı açıklandı.

 

İran'da rehin tutulan 52 Amerikalıyı kurtarmak için girişilen başarısız kurtarma operasyonu, rehineler kurtarılamadan 8 ABD askeri personelinin ölümüyle sonuçlandı.

 

1981. Haklarında 24 Şubat'ta dava açılan Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan ve 33 partilinin yargılanmasına Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi'nde başladı.

 

1982. Brüksel'de Türklerin oturduğu bina yangın sonucu çöktü,14 kişi öldü.

 

1983. Milli Güvenlik Konseyi'nin siyasi partilerin faaliyetlerini yasaklayan kararı kaldırıldı.

 

1984. Dok Gemi-İş sendikası 12 Eylül 1980 sonrası ilk toplu sözleşme çağrısını 500 işçi adına yaptı.

 

Şarkıcı Selda Bağcan, "suç olan fiili övdüğü" gerekçesiyle İstanbul Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi tarafından tutuklandı.

 

Aynı gün, Doçent Dr. Yalçın Küçük "Bir Yeni Cumhuriyet İçin" adlı kitabı nedeniyle aynı mahkeme tarafından 7,5 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı.

 

1986. Gazeteci ve çevirmen Aydın Emeç İstanbul'da öldü.

 

1988. İstanbul'da Richter ölçeğine göre 4,8 şiddetinde deprem oldu; mal ve can kaybı olmadı.

 

1989. İstanbul Televizyonu'nda dublaj sanatçıları iş durdurma eylemine başladı.

 

Aynı gün, Uluslararası Atatürk Barış Ödülü ölen Japon İmparatoru Hirohito'nun kardeşi Prens Mikala'ya verildi.

 

1991. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, 1 Nisan'da başlayan Türk Hava Yolları çalışanlarının grevinin sona ermemesi durumunda Türk Hava Yollarını kapatabileceklerini söyledi.

 

1993. Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel, cumhurbaşkanlığına aday olduğunu açıkladı.

 

1995. Ruanda'da bir mülteci kampında bulunan 8 bin kişi Tutsilerin hükümetine bağlı birliklerce öldürüldü.

 

1996. Tansu Çiller'i Yüce Divan'a göndermeyi amaçlayan Refah Partisi'nin TEDAŞ önergesi Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nda 179 ret oyuna karşılık 232 oyla kabul edildi.

 

2000. Koalisyon ortakları, 9 saatlik zirvenin sonunda Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer'in cumhurbaşkanı adayı olmasında uzlaştıklarını kamuoyuna açıkladılar.

 

İran'da 12 reformcu gazete ve dergi İslam'a ve devrime aykırı yayın yapıp halkı kışkırttıkları gerekçesiyle ikinci bir emre kadar kapatıldı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1924. Oscar ve Emmy ödülleri sahibi ABD'li sinema oyuncusu Shirley MacLaine (Beatty).

 

1936. ABD'li sinema oyuncusu Jill Ireland

 

1942. Oscar, Emmy ve Grammy ödüllü ABD'li sinema oyuncusu ve şarkıcı Barbara (Joan) Streisand.

 

Bugün Ölenler:

 

1543. Polonyalı astronom, Güneş Sistemi teorisinin ilk kurucularından Nicholas Copernicus.

 

1931. Ünlü Robinson Crusoe romanının yazarı İngiliz edebiyatçı Daniel DeFoe.

[Φ Radya]

25 Nisan Pazar

 

1719. Robinson Crusoe yayımlandı. Daniel Defoe'nun Robinson Crusoe'nun Yaşamı ve Tuhaf Maceraları adlı romanı bir İskoçyalı gemicinin gerçek öyküsünden yola çıkarak, kazaya uğramış bir gemicinin bir adada 28 yıl boyunca geçirdiği serüveni dile getiriyordu.

 

1859. Kızıldeniz'le Akdeniz'i birbirine bağlayacak 101 mil uzunluğundaki Süveyş kanalının kazılmasına Mısır'ın Akdeniz'deki kıyı kenti Port Said'de başlandı.

 

1925. Mareşal Hindenburg, Almanya'nın halk oyuyla seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu.

 

1926. İran'da Rıza Han Pehlevi kendisini şah ilan etti.

 

1929. "Zabitler ve askeri memurların 25 yaşını ikmal etmeden evlenmemelerine" ilişkin kanun Türkiye Büyük Millet Meclis'inde kabul edildi.

 

1939. Alman uçak şirketi Lufthansa ile sözleşme imzalandı. 1 Haziran'dan itibaren İstanbul-Berlin seferleri başlayacak.

.

1945. 46 ülkeden gelen delegeler Milletler Cemiyeti'nin yerini alacak olan "Birleşmiş Milletleri" kurmak üzere 56 yıl önce bugün San Fransisco'da bir araya geldi.

 

1951. İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, siyasi bildiri yayımladığı gerekçesiyle, Ord. Profesör Dr. Ali Fuat Başgil hakkında 25 Nisan 1951 tarihinde soruşturma başlattı.

 

1953. Cambridge Üniversitesi'nden iki bilim insanı kalıtsal özellikleri anne ve babadan çocuğa taşıyan molekül yapısını buldular. Bu moleküler yapıya DNA adını verdiler.

 

1959. CHP'li Kemal Satır'ın İskenderun'da yaptığı konuşmayı yayımladığı için hakkında dava açılan Ulus gazetesi yazı işleri Beyhan Cenkçi 10 ay hapis cezasına mahkum edildi. Ulus gazetesi bir ay süreyle kapatıldı.

 

1967. "Kadınlar I-ıh derse," oyununun sahnelenmesinin yasaklanması üzerine 11 Nisan'da açlık grevine başlayan sanatçı Lale Oraloğlu ağırlaşarak hastaneye kaldırıldı.

 

1968. Ses sanatçısı Safiye Ayla 33 yıl önce bugün servetini Türk Eğitim Vakfı'na bağışlayacağını açıkladı.

 

Andre Malraux'nun Türkçeye çevrilen "Umut" adlı kitabı "komünizm propagandası" yapıldığı gerekçesiyle toplatıldı.

 

1969. 1000 Türk işçisi Almanya'dan sınır dışı edildi.

 

1970. İsrail Hava Yolları'nın İstanbul bürosuna bomba atıldı.

 

1974. Portekiz'de "Karanfil Devrimi", General Antonio Spinola'nın yönettiği askeri ayaklanmayla Salazar'ın faşist diktatörlüğü devrildi.

 

İtalyan sinema oyuncusu Sophia Loren Türkiye Gazeteciler Sendikası'nın konuğu olarak Türkiye'ye geldi.

 

1976. Portekiz'de faşist diktatörlük sonrasında yapılan ilk serbest seçimleri Mario Soares liderliğindeki Sosyalist Parti kazandı.

 

1979. 13 ilde süren sıkıyönetim 2 ay daha uzatıldı ve 6 ilde daha sıkıyönetim ilan edildi.

 

1980. Profesör Sadun Aren Sıkıyönetimce Ankara'da gözaltına alındı.

 

1983. Askeri yönetimin hazırladığı ve siyasal faaliyete yurttaş katılımını önemli ölçüde kısıtlayan Siyasi Partiler Kanunu Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

 

1986. İstanbul Cumhuriyet Savcılığı "muzır neşriyat" kapsamına alınan "Playboy" dergisinin "poşete konulmasına" karar verdi.

 

1988. Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) Genel Başkanı Erdal İnönü, Anavatan Partisi'nin SHP Genel Merkezine dinleme araçları yerleştirdiğini iddia etti

 

1989. Yol-İş sendikasına bağlı 120 bin işçi bir saat geç işbaşı yaptı.

Aynı gün, TRT Genel Müdürü Cem Duna Başbakan Turgut Özal'ın isteği üzerine istifa etti.

 

1990. 6 Nisan'da ölüm orucuna başlayan Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP) yöneticileri Haydar Kutlu ve Nihat Sargın ölüm

oruçlarına ara verdiler.

 

Uzay teteskobu yörüngesine oturtuldu. ABD uzay mekiği Discovery (Keşif) mürettebatı ilk uzay teleskobu Hubble'ı yer çevresinde alçak bir yörüngeye oturtmayı başardı.

 

1991. 141. ve 142. maddelerin kalkması sonucu Ankara Dev-Genç davası düştü.

 

2000. Başbakan Bülent Ecevit, Ahmet Necdet Sezer'i cumhurbaşkanlığına aday gösterirken Genelkurmay'a danışmadığını açıkladı. Koalisyon liderleri toplantısında çaresizlik içinde düşünürken Sezer'in isminin gündeme geldiğini belirtti.

 

 

Bugün Ölenler.

 

1941. Atatürk'ün yaveri, Bilecik Milletvekili Salih Bozok.

 

Bugün Doğanlar:

 

1599. İngiltere'de mutlakiyetçiliğe karşı ayaklanmanın önderi Lord Oliver Cromwell.

 

1874. Radyonun mucidi İtalyan fizikçi Guiglielmo Marconi.

 

1918. Grammy ödülü sahibi ABD'li caz şarkıcısı Ella Fitzgerald .

 

1940. Oscar ödülü sahibi ABD'li sinema oyuncusu Al Pacino.

[Φ Radya]

26 Nisan Pazartesi

 

1929 İstanbul Mecidiyeköy'de likör fabrikası açıldı.

 

1937. Naziler İspanya İç Savaşı sırasında yeni kurdukları hava gücü Lutwaffe'yi İspanya'nın kuzeyindeki Cumhuriyetçi Bask kenti Guernica'yı bombalayarak denemeye başladı.

 

1940. İlk "kira ihtikarı" davası, İstanbul'da, kiracısından Milli Korunma Kanunu'na aykırı olarak fazla zam isteyen Dragomis Komandorof hakkında açıldı.

 

1941. Alman orduları Atina'yı ele geçirdi.

 

1951. İstanbul Edirnekapı'da bir mezarlıkta ayin yapan 26 nakşibendi yakalandı.

 

1964. Girne Başparmak Dağları'na saldırıya geçen Rumlar 4 Türk'ü öldürdüler, Rum güçleri Girne Geçidi'ne 8 kilometre yaklaştılar. Aynı gün, Lefkoşa'da yürüyüş yapan 5000 Türk kadın, Bierleşmiş Milletler Barış Gücü komutanını yuhalayarak taşladı ve "Türk Ordu'su Kıbrıs'a" diye bağırdı.

 

1967. Picasso'nun bir tablosu yaşayan bir sanatçı için o güne kadarki en yüksek fiyattan, 532.000 dolara satıldı.

 

1970. İzmir'de yapılan Türkiye İşçi Partisi Kongresi'nde "sosyalist devrimciler" ile "proleter devrimciler" arasında kavga çıktı.

 

1971. 11 ilde sıkıyönetim ilan edildi. Adalet Bakanı İsmail Arar, gazetecilerin "Bir isyan mı var ?" sorusunu cevapsız bıraktı. Bir ay süreyle sıkıyönetim ilan edilen iller şunlar: Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Diyarbakır, Eskişehir, Hatay, Kocaeli, Sakarya ,Siirt, Zonguldak.

 

Aynı gün Türkiyedeki bütün radyolar Ankara'ya bağlandı.

 

1972. Yazar Sevgi Soysal 1 yıl hapse mahkum oldu.

 

1973. Ferit Melen Hükümeti'nin istifasından sonra, hükümeti kurmakla görevlendirilen Naim Talu yeni bakanlar kurulunu açıkladı. Naim Talu Hükümeti Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokratik Parti'nin ret oylarına rağmen Meclisten güvenoyu aldı.

 

1975. Portekiz'de Kurucu Meclis seçimlerini Mario Soareş'in liderliğindeki Sosyalist Parti kazandı.

 

1977. Cumhuriyet Halk Partisi lideri Bülent Ecevit'in seçim otobüsü Niksar'da kurşunlandı. Saldırıda 10 kişi yaralandı.

 

1979. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı 1 Mayıs kutlamalarını yasakladığını bildirdi.

 

1982. 10 Nisan'dan beri cezaevinde olan Bülent Ecevit hakkında bir tutuklama kararı daha verildi.

 

1984. İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi, işkence yaparak bir öğrenciyi öldürdükleri iddiasıyla yargılanan 2 polisi 6'şar yıl 8'er ay ağır hapis cezasına çarptırdı.

 

1985. Bolu yakınlarında uçuruma yuvarlanan bir yolcu otobüsündeki 40 kişiden 20'si öldü.

 

1986. Rusya'da Çernobil nükleer santralinde patlama oldu; yayılan radyoaktif sızıntı bulutlar aracılığıyla İskandinav ülkeleri, Doğu Avrupa ve Karadeniz!e kıyısı olan ülkeleri, bu arada Türkiye'nin Trakya ve Karadeniz bölgelerini etkiledi.

 

Aynı gün DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit Libya'nın Ankara Büyükelçiliğini ziyaret ederek Amerika Birleşik Devletleri'nin Libya'yı 15 Nisan günü bombalaması nedeniyle "geçmiş olsun" dileğini iletti.

 

1987. Türk-İş'in Samsun'da düzenlediği "Demokrasi Mitingi"ne 10 bin işçi katıldı.

 

1988. Tıp Etik Kurulu Dr. Ziya Özel'in kanserli hastaların tedavisinde kullandığı zakkum ekstresinin ilaç olmadığına karar verdi.

 

Aynı gün İstanbul Kartal'da 1500 gecekondu yıkıldı.

 

1991.İstanbul Çavuşoğlu Lisesi Dünya Liselerarası Basketbol Şampiyonu oldu.

 

1993. Silahlı Kuvvetler İç Hizmet Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikle er ve erbaşlar artık saçlarını üstte altı, yanlarda ise iki santimetre daha uzatabilecekler.

 

1994. Güney Afrika'da ilk çok ırklı seçimler yapıldı. 22 milyon Güney Afrikalının oy kullandığı parlamento genel seçimlerinde ırkçılığa karşı mücadelenin önderi Nelson Mandela oyların büyük çoğunluğunu alarak Güney Afrika'nın ilk siyah başkanı olmaya hak kazandı.

 

1995. 31 Mart'ta PKK militanları tarafından kaçırılan Reuters muhabiri Fatih Sarıbaş ile Ajans France Press muhabiri Kadri Gürsel serbest bırakıldı.

 

Aynı gün Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmeliğe göre, artık Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki gazeteciler de iç tüzükte belirtilen giyim kurallarına göre giyinecekler.

 

Türkiye'nin ilk kadın kaymakamları Elif Arslan ile Özlem Bozkurt görevlerine başladılar.

 

1997. İlk Kürtçe dil kursu Kürt Kültür ve Araştırma Vakfı (Kürt-Kav) tarafından açıldı.

 

Aynı gün, 128 Alevi vakıf ve dernek yöneticisinin bir araya geldiği "1. Ehlibeyt Kurultayı" İstanbul'da toplandı.

 

Aynı gün Sanayi Bakanı Yalım Erez ve Sağlık Bakanı Yıldırım Aktuna görevlerinden istifa ettiler.

 

2000. Cumhurbaşkanlığı adaylığı için 13 kişi Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanı'na başvurdu. Ancak daha sonra Fazilet Partili Vecdi Gönül adaylıktan istifa etti. Aday sayısı 12'ye indi.

 

Bugün Doğanlar:

 

1798. Fransız romantik Ressam Eugene Delacroix.

 

1859. İngiliz yazar Daniel DeFoe.

 

1889. Avusturyalı-İngiliz felsefeci Ludwig Wittgenstein.

 

1914. ABDli yazar Bernard Malamud.

 

Bugün Ölenler:

 

1936. Romancı ve hikayeci Samipaşazade Sezai, İstanbul'da.

 

1943. Tiyatromuzun büyük oyuncularından Naşit Özcan. Tuluat tarzının en yetkin oyuncusu sayılan Özcan tuluatın İbiş'ine kişilik kazandırmasıyla biliniyordu. Özcan sinema ve tiyatromuzun ünlü isimlerinden Adile Naşit ve Selim Naşit'in babasıydı.

 

1971.Tiyatro sanatçısı Celal Sururi İstanbul'da.

 

1984. ABDli caz piyanisti Count Basie.

 

1989. ABDli sinema oyuncusu Lucille Ball.

[Φ Radya]

27 Nisan Salı

 

1521. Portekizli kâşif Ferdinand Magellan Dünyanın dörtte üçünü kat ettikten sonra Filipinler'de Maktan adasında yerlilerle giriştiği çatışmada öldürüldü.

 

1937. Adolf Hitler'in İspanya'da ayaklanan Falanjist güçlerin lideri Francisco Franco'ya gönderdiği uçaklar Guernica'yı bombalamayı sürdürüyor.

 

1941. Berlin'de bastırılan 100 liralıklar tedavülden kaldırıldı.

 

1960. Meclis Tahkikat Komisyonu'na çok geniş yetki tanıyan Tahkikat Encümeni Selahiyet Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.

 

1965. Amerika'nın Vietnam Savaşı'na giderek artan bir şekilde katılması Fransa'da Paris sokaklarında protesto edildi.

 

1968. Adana'da beş kadın yol kesip şoför soydu.....

 

1971. İstanbul'da siyasi toplantılar Sıkıyönetim Komutanlığınca yasaklandı. Ankara'da gece sokağa çıkma yasağı başladı.

 

Aynı gün Dev-Genç, Ülkü Ocakları ve DDKO (Devrimci Doğu Kültür Ocakları) kapatıldı. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı bir bildiri ile basını uyardı.

 

1973. 4 senatör ve 2 milletvekili Adalet Partisi'nden çıkarıldı. Milletvekillerinden Cahit Karakaş ihracından 1 saat sonra Cumhuriyet Halk Partisi'ne girdi.

 

1974. TSİP (Türkiye Sosyalist İşçi Partisi) 'in Altındağ İlçe Merkezi ülkücülerin saldırısına uğradı.

 

Aynı gün Merkez Bankası bir rapor yayınladı. "Türkiye'de işsiz sayısı 1 milyon 760 bin."

 

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit Gümüşhane'nin Şiran ilçesinde saldırıya uğradı.

 

1978. Afganistan'da Devlet Başkanı Muhammed Davud Sovyetler Birliği'nin desteklediği bir darbeyle iktidardan uzaklaştırıldı.

 

Aynı gün Ankara Valisi Tekin Alp, Ülkü Ocakları'nın kapatılması istemiyle Cumhuriyet Savcılığına başvurdu. Vali Tekin Alp, Ülkü Ocakları'nın tüm yurtta yasadışı faaliyetlerde bulunduğunu ve Milliyetçi Hareket Partisi'yle ilişkisinin belgelerle saptandığını bildirdi.

 

1984. Avrupa Konseyi Parlamenterler Asamblesi Türkiye Alt Komitesi üyeleri Mamak ve Diyarbakır askeri cezaevlerinde incelemede bulundu.

 

1985. Uluslararası İstanbul Sinema Günleri'nde büyük ödül Altın Lale'yi İngiliz yönetmen Michael Radford'un "1984" adlı filmi kazandı.

 

1986. Ankara'daki Amerikan Subay Kulübü'ne bomba koymak isterken yakalanan iki Libyalı Devlet Güvenlik Mahkemesi'nce tutuklandı.

 

1988. Naim Süleymanoğlu, Avrupa Halter Şampiyonası'nda 62 kiloda koparma dalında 150 kilogram kaldırarak dünya rekoru kırdı.

 

Aynı gün Polonya'da 4 bin çelik işçisi greve başladı.

 

1990. Türkiye'de toplam sigortalı işçi sayısının 3 milyon 564 bin, sendikalı işçi sayısının ise 1 milyon 834 bin olduğu açıklandı.

 

1992. ABD'nin San Fransisco eyaletinin Los Angeles kentinde bir siyah şoförü dövmekten yargılanan 4 polis beraat etti. Bu karar üzerine siyahlar ayaklandı. Olaylar sonucu 13 kişi öldü, 170 kişi yaralandı.

 

Aynı gün Sırbistan ve Karadağ Yeni Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ni ilan ettiler.

 

1997. Türk Milli Futbol Takımı İsviçre'yi 2-1 yendi. Sokaklara taşan kutlamalarda silah da kullanıldı. Biri İstanbul'da , diğeri Bilecik'te iki genç öldü.

 

Aynı gün, Türkiye'ye gelen eski Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nde öğrenciler tarafından üzerine yumurta atılarak protesto edildi. Gorbaçov konuşmasının ardından arka kapıdan kaçırıldı. Protestocu öğrencilerden 8'i gözaltına alındı.

 

2000. Cumhurbaşkanlığı seçim süreci başladı. Beş liderin ortak adayı olan Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer ilk oylamada 281 oy aldı. Nevzat Yalçıntaş 61, Sadi Somuncuoğlu 58, Yıldırım Akbulut ise 56 oy aldı.

 

Aynı gün Asliye Hukuk Mahkemesi, cep telefonlarından alınan sabit ücretin kaldırılması ve iade edilmesine karar verdi.

 

2002. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 4754 sayılı ''23 Nisan 1999 Tarihine Kadar İşlenen Suçlardan Dolayı Şartla Salıverilmeye, Dava ve Cezaların Ertelenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun''un yayımlanmasını veto etti.

 

2004. İspanya güçleri Irak'tan çekilmeye başladı.Başbakan Zapatero’nun seçimlerden önce verdiği söze uygun olarak Irak'taki İspanyol birlikleri, Divaniye'deki ana üslerine gitmek üzere Şiilerin kutsal kenti Necef'ten ayrıldılar.

 

2005. Süperjumbo jet yolcu uçağı Airbus 380 ilk uçuşunu yapmak üzere Fransa’nın Tolulouse kentinden havalandı.

Bugün Doğanlar:

1820. İngiliz felsefeci Herbert Spencer.

 

1932. Fransız sinema oyuncusu Anouk Aimee.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1977. Tiyatro sanatçısı ve oyun yazarı Güner Sümer Ankara'da.

 

1979. Ünlü güreşçi Celal Atik, Ankara'da.

 

1981. Besteci ve ses sanatçısı Münir Nurettin Selçuk İstanbul'da. "Dönülmez Akşamın Ufkundayız, Vakit Çok Geç", "Endülüs'te Raks", "Aziz İstanbul" sanatçının unutulmayan besteleri arasında.

 

1882. ABD'li yazar Ralph Waldo Emerson.

 

1997. Besteci Arif Sami Toker İstanbul'da.

 

1998. ABD'li yazar ve antropolog Carlos Castaneda.

[Φ Radya]

28 Nisan Çarşamba

 

1936. Mısır'da Kral Fuad'ın beklenmeyen ölümü nedeniyle 16 yaşındaki Prens Faruk kral oldu.

 

1941. Memurların öğrencilik yapmaları yasaklandı.

 

Aşırı Türkçü bir dergi olan Bozkurt dergisinin çıkışına izin verildi.

 

1945. İtalya'nın faşist lideri Benito Mussolini ve sevgilisi Clara Petacci İtalyan partizanları tarafından kurşuna dizildi ve cesetleri bir benzin istasyonunda ayaklarından asılarak teşhir edildi.

 

1956. İstanbul İşçi Sendikaları Birliği Kongresi toplandı. İşçiler "Grevsiz sendikalar, cereyansız ampul gibidir " dedi.

 

1960. İstanbul Üniversitesi öğrencileri, üniversite Merkez binasında hükümet aleyhine gösteri yaptı. Güvenlik güçleri, gösterilere müdahale etti. Güvenlik güçlerinin üniversiteden ayrılmasını isteyen rektör Sıddık Sami Onar , tartaklanarak Emniyet Müdürlüğü'ne götürüldü. Gösterilerde, Orman Fakültesi öğrencisi Turan Emeksiz öldü. Ankara ve İstanbul'da sıkıyönetim ilan edildi.

 

1963. Topraksız köylüler, Adana'da gösteri yürüyüşü yaptılar.

 

1966. Genelkurmay Başkanı Cemal Tural, bir genelgeyle "Komünizmle Mücadele Metodları" kitabının askeri okullar ders programı içine alınacağını açıkladı.

 

1967. Bilirkişi raporuyla müstehcen olmadığı belirlenen "Kadınlar I-ıh Derse" oyunu, Oraloğlu Tiyatrosu'nda yeniden sahnelenmeye başladı.

 

1969. Fransa'da yapılan referandumda "hayır" oylarının fazla çıkması üzerine devlet başkanı De Gaulle istifa etti.

 

1971. Sıkıyönetim Türkiye Büyük Millet Meclis'inde kabul edildi. Cumhuriyet ve Akşam gazeteleri 10 gün süreyle kapatıldı.

 

1972. Televizyon programlarının seyredilir hale getirilmesi için yerli film gösterilmesi kararı alındı.

 

1974. Eski cumhurbaşkanlarından Celal Bayar , demokrasi ile bağdaşmadığı gerekçesiyle, tabii senatörlük önerisini geri çevirdi.

 

1975. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit Erzincan'da taşlı ve silahlı saldırıya uğradı.

 

1976. Tiyatro oyuncusu Muammer Karaca İstanbul'da öldü.

 

1979. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı'nın 1 Mayıs kutlamalarını yasaklama kararına uymayacaklarını açıklayan Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) genel başkanı ve 4 yöneticisi gözaltına alındı.

 

1980. Abdi İpekçi'nin katil zanlısı Mehmet Ali Ağca, İstanbul'daki yargılamada, gıyabında idama mahkum oldu.

 

1985. Cumhurbaşkanı Kenan Evren "Türkiye'de işkence ve fikir suçu yoktur " dedi.

 

1987. Yaklaşık 5 yıldır süren Barış Derneği Davası sonuçlandı. Askeri mahkeme 12 sanığa 6 ay ile 4 yıl arasında değişen hapis cezaları verirken, Barış Derneğinin kapatılmasını da kararlaştırdı.

 

1988. Ermeni örgütü ASALA'nın kurucusu Agop Agopyan Atina'da kimliği belirlenemeyen iki kişi tarafından vurularak öldürüldü .

 

1993. Ümraniye çöplüğünde biriken metan gazı patladı. Çöp dağı kayarak on üç gecekondunun üzerine yığıldı. 39 kişi öldü.

 

1994. Eski ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA) görevlisi Aldrich Ames ABD sırlarını Sovyetler Birliği’ne ve daha sonra da Rusya’ya verdiğini itiraf etti.

 

1997. 1993’te imzalanan Kimyasal Silahlar Antlaşması yürürlüğe girdi. Rusya, Irak ve Kuzey Kore antlaşmayı imzalamadı.

 

 

 

1999. PKK lideri Abdullah Öcalan hakkındaki iddianame belli oldu. İdamı istenen Öcalan, hapiste tutulduğu İmralı Adası'nda cam kafeste yargılanacak.

 

 

 

2005. Norveç'te ilk kez bir kadın, erkeğe tecavüz etmekten mahkum edildi. Bergen kentinde görülen davada kadına 9 ay hapis cezası verildi.

 

 

 

Bugün doğanlar:

 

 

 

1442. İngiltere Kralı IV: Edward.

 

 

 

1758. ABD’nin 5. Cumhurbaşkanı James Monroe.

 

 

 

1908. Avusturyalı iş adamı ve anti-Nazi direnişçi Oskar Schindler.

 

 

 

1912. Fransız direniş savaşçısı Odette Sansom.

 

 

 

1924. Zambia Başkanı Kenneth Kaunda.

 

 

Bugün ölenler:

 

 

1813. Rus Mareşal Mikhayil Illariyonoviç Kutuzov.

 

 

 

1945. İtalya’nın faşist diktatörü Benito Mussolini, kurşuna dizilerek.

 

 

 

1945. Benito Mussolini’nin İtalyan sevgilisi Clara Petacci, kurşuna dizilerek.

 

 

 

1954. Fransız işçi lideri, Nobel Barış Ödülü sahibi Léon Jouhaux.

 

 

 

1978. Afganistan Devlet Başkanı Sardar Mohammed Davud kurşuna dizilerek.

 

 

 

2002. Rus general Aleksander Lebed.

[Φ Radya]

1 Mayıs Cumartesi

"Emeğin Uluslararası Birlik Mücadele ve Dayanışma Günü"

 

1886. ABD'nin Chicago kentinde işçiler 8 saatlik iş günü için genel greve gittiler. Polisin ateş açması sonucu, çok sayıda işçi öldü ve yaralandı. İşçi liderlerinden Albert Parsons, August Spies, Adolph Fischer ve George Engel düzmece tanıklar ve kanıtlarla idam edildi.

 

1889. II. Enternasyonal, 1 Mayıs'ın, bütün dünyada işçilerin birlik ve mücadele günü olmasını kararlaştırdı.

 

1906. 1 Mayıs Türkiyeli işçi ve emekçiler tarafından da kutlanmaya başladı.

 

1921. Tersane İşçileri, işgal altındaki İstanbul'da 1 Mayıs'ı kutladı. İştirakçı Hilmi önderliğinde Halk İştirakiyyun Fırkası'nın düzenlediği 1 Mayıs'a işçiler kızıl bayraklarla katıldı ve Kasımpaşa'dan Şişli Hürriyet-i Ebediye Tepesi'ne kadar yürüdüler.

 

1923. İstanbul'da tütün işçileri, askeri fabrika ve demiryolu işçileri, fırıncılar, İstanbul tramvay, telefon, tünel, gazhane işçileri 1 Mayıs'ı sokakta kutladılar. "Yabancı şirketlere el konsun", "8 saatlik iş günü", "Hafta tatili", "Serbest Sendika ve Grev Hakkı" pankartlarını taşıdılar.

 

1925. Takrir-i Sükun Kanunu'yla her türlü gösteri ve yürüyüş yasaklanınca, 1 Mayıs da kitlesel olarak kutlanamaz hale geldi.

 

1976. 50 yıllık aradan sonra 1 Mayıs İşçi Bayramı İstanbul Taksim Meydanında yapılan büyük bir mitingle kutlandı. DİSK'in (Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu) düzenlediği 1976 1 Mayıs'ı, Türkiye'de kitlesel 1 Mayıs kutlamalarının başlangıcı oldu.

 

1977. DİSK tarafından Taksim Meydanında düzenlenen 1 Mayıs mitingine 500 bine yakın işçi, emekçi katılmıştı. Akşam saat 7'yi biraz geçe, alana giriş sürerken Sular İdaresi binasının üzerinden ve Intercontinental Oteli'nden (şimdiki The Marmara Oteli) kalabalığın üzerine ateş açıldı .

 

Silah sesleri dinmeden polis panzerleri sirenlerini çalarak topluluğun üzerine yürüdü. Birkaç kişi kurşun yarasıyla ya da panzer altında kalarak, ama çoğu çıkan panik sırasında ezilerek 37 kişi hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı. Resmi yetkililer ve medyanın olayı sol gruplar arasındaki çatışmayla ilişkilendirmek çabalarına karşın, yargılama sonucunda bir çatışma olmadığı olayların bir provokasyon sonucu patlak verdiği belirlenmesine karşın sorumlular yakalanamadı. Susurluk kazasından sonra, 1 Mayıs katliamı sorumlularının da yargılanması için bir kampanya yürütüldüyse de bir sonuç alınamadı. 1 Mayıs 1997'de, 20 yıllık hukuki zamanaşımı süresi doldu.

 

1979. İstanbul'da 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı ve sokağa çıkma yasağı kondu. 1 Mayıs'ta İstanbul'da sokağa çıkan Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Behice Boran ve 1000'e yakın kişi gözaltına alındı. Behice Boran ve 330 Türkiye İşçi Partili 6 Mayıs'ta tutuklandı. DİSK'e bağlı bir grup sendika ise İzmir'de "izinli" 1 Mayıs kutlaması yaptı.

 

1980. 12 Eylül darbesinden önce son "yasal" 1 Mayıs kutlamaları yapıldı. Sıkıyönetim altındaki İstanbul, Ankara ve İzmir'de gösteriler yasaklandı. DİSK, Mersin'de "izinli" 1 Mayıs kutlaması yaptı. 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra, o zamana kadar "Bahar Bayramı" adıyla resmi tatil günü olan 1 Mayıs çalışma günleri arasına dahil edildi.

 

1989. İstanbul'da 1 Mayıs'ı kutlamak için İstiklal Caddesi'nden Taksim'e yürümek isteyen 2000 kişilik grup polis tarafından dağıtıldı. Olaylar sırasında alnından vurulan Mehmet Akif Dalcı adlı genç bir gün sonra öldü. 400'ü aşkın gösterici gözaltına alındı.

 

1990. İstanbul'un çeşitli semtlerinde yapılan 1 Mayıs eylemlerinde 40 kişi yaralandı, 2 bin kişi gözaltına alındı. Yaralılardan Gülay Beceren felç oldu.

 

1994. İstanbul ve Ankara'da 1 Mayıs'ı kutladıktan sonra dağılan gruplar polis tarafından coplandı. Sosyal Demokrat Halkçı Parti Milletvekili Salman Kaya da polisten dayak yedi. İki gün sonra milletvekili Salman Kaya'yı döven 3 polis ve Ankara Emniyet Müdürü Orhan Taşanlar görevden alındı.

 

1996. İstanbul Kadıköy'de yapılan 1 Mayıs gösterilerinde olaylar çıktı. 3 kişi öldü, 67 kişi yaralandı, birçok işyeri tahrip edildi.

 

 

 

* * *

 

 

1889. Alman ilaç firması Bayer, Aspirini üretti.

 

1927. Adolf Hitler yönetimindeki Nazi Partisi Berlin'de ilk kez miting yaptı.

 

1931. Dünyanın en yüksek binası Empire State Building Açıldı. ABD Başkanı Herbert Hoover Beyaz Saray'da bir düğmeye basarak o güne kadar inşa edilmiş en yüksek yapı olan New York'taki Empire State Building'in ışıklarını yaktı. 102 katlı binanın girişinin yer aldığı 34. Sokak'tan tepesindeki paratonere kadar yüksekliği 465 metre.

 

1940. İstanbul'da bar ve eğlence yerlerinde çalışan 107'si Macar 162 "artist"in bir hafta içinde Türkiye'yi terk etmesi istendi.

 

1941. Orson Welles'in yönettiği Yurttaş Kane filminin ilk gösterimi yapıldı. İktidarda yozlaşmayı anlatan Kane yüzyılın en iyi filmi olarak kabul ediliyor.

 

1945. Alman Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels Sovyet Birlikleri Berlin'e girerken karısını ve altı çocuğunu öldürerek intihar etti.

 

1956. 6-7 Eylül olaylarında zarar gören kiliselere 10 milyon lira avans verildi.

 

1960. Amerikan casus uçağı U-2 Sovyetler Birliği üzerinde casusluk yaparken düşürüldü. Olay üzerine ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower ile Sovyet lideri Nikita Kruşçev arasında yapılması planlanan buluşma ertelendi.

 

1971. Başbakan Nihat Erim, Anayasa için, "Türkiye böyle bir lüksü kaldıramaz" dedi.

 

Aynı gün, Ankara'da grev ve lokavt yasaklandı, 22 dernek kapatıldı, İstanbul'da da öğrenci forumları yasaklandı

 

1972. Kuzey Vietnam Birlikleri Quang Tri'yi ele geçirdi. ABD ile savaşta ele geçirdiği bu ilk büyük kent Kuzey Vietnam'ın bütün eyalet üzerinde egemenlik kurmasını sağladı.

 

1982. Arjantin İngiltere'ye ait Falkland Adaları'na asker çıkardı. İngiltere Arjantin kuvvetlerine karşı saldırıya geçti.

 

1988. Sosyalist Feminist Kaktüs dergisi yayına başladı. Derginin yazarları, Gülnur Savran, Nesrin Tura, Sedef Öztürk, Banu Paker, Şahika Yüksel, Aksu Bora, Nural Yasin, Ayşegül Berktay, Özden Dilber, Nalan Akdeniz, Fadime Tonak'ı. Dergi, Eylül 1990'a dek 12 sayı yayımlandı.

 

2003. ABD Başkanı George W. Bush Irak’taki muharebelerin son bulduğunu açıkladı.

 

2004. Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti.Estonya, Macaristan, Letonya,Litvanya,Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya Avrupa Birliği üyesi oldular.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1910. Türkiye'de parti genel başkanı olan ilk kadın Behice Boran. Boran, Türkiye İşçi Partisi listesinden Urfa milletvekili seçilerek 1965'de meclise girdi. 1950 öncesi Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Sosyoloji Bölümü doçentiyken siyasal düşünceleri yüzünden üniversiteden atıldı. İlk hapishane günlerini Kore savaşına karşı çıkması nedeniyle yaşayan Boran tek çocuğu Dursun'u cezaevinde doğurdu. 12 Eylül askeri darbesi sonrası yurtdışına çıkan Boran Brüksel'de öldü.

 

Bugün Ölenler:

 

 

 

1904. Çek besteci Antonín Dvorák.

 

1945. Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels, intihar ederek

 

1976. Yunanlı politkacı ve şair Aleksandros Panagoulis

 

1978. Ermeni besteci Aram Haçaturyan.

 

1988. Karikatürcü, gazeteci, sinema ve tiyatro oyuncusu Altan Erbulak.Adına, eşi Füsun, kızları Ayşe ve Sevinç Erbulak tarafından, yılın başarılı oyuncusuna verilmek üzere "Altan Erbulak Ödülü" konuldu.

 

1993. Fransa Başbakanı Pierre Bérégovoy, intihar ederek.

[Φ Radya]

2 Mayıs Pazar

 

1808. Madrid Fransız egemenliğine karşı ayaklandı. Fransız işgaline karşı Madrid'de başlayan ayaklanma kentin ana meydanı Puerta del Sol'da kanlı bir savaşa dönüştü. Yenilen yüzlerce isyancı aynı gece Grandük Joachim Murat komutasındaki birliklerce Prado caddesinde kitleler halinde kurşuna dizildi.

1926. Atlantik'in iki yakası arasında ilk faks mesajı gönderildi. ABD'nin Londra büyükelçisi Alanson Bigelow Houghton'un Augustus John tarafından çizilen resmi Londra'dan New York'taki New York Times bürosuna geçildi.

 

1933. Nazi lider Adolf Hitler Almanya'da sendikaları yasakladı.

 

1938. Ordu Süvari Ekibi Roma'da Milletler Kupası yarışlarında altın Mussolini kupasını kazandı.

 

1940. Tasvir-i Efkar gazetesi yayımlanmaya başladı.

 

1945. İtalya'daki Alman işgal birlikleri müttefik ordularına, Berlin'deki Alman güçleri Sovyet Mareşal Jukof'un birliklerine teslim olmaya başladı.

 

1953. Uluslararası Tiyatro Enstitüsü Türkiye Merkezi kurucuları seçildi. Cevat Memduh Altar, Cevat Fehmi Başkut, Mahir Canova, Muhsin Ertuğrul, Reşat Nuri Gültekin kurucular arasında.

 

1954. Genel seçimler yapıldı. Demokrat Parti 503, Cumhuriyet Halk Partisi 31, Cumhuriyetçi Millet Partisi 5, bağımsızlar 2 milletvekili çıkardı.

 

1959. İzmir'de Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı ve ana muhalefet lideri İsmet İnönü'yü karşılamaya gelenleri jandarma dağıttı; 10 kişi yaralandı; olaya yayım yasağı kondu. İnönü; İçişleri Bakanı Namık Gedik'i suçladı.

 

1969. NATO-İş sendikasına bağlı 300 işçi İzmir'de Amerikan Executor gemisini işgal ederek tahliyeyi durdurdu.

 

1972. Pele'nin de oynadığı Brezilya şampiyonu Santos futbol takımı İstanbul'a geldi. Santos ertesi gün Fenerbahçe'yi 6-1 yendi.

 

1973. Lübnan ordusunun Filistinli mültecilere saldırmasıyla Lübnan iç savaşı başladı

 

1995. Milliyetçi Hareket Partisi davası, 15 yıl geçmesi nedeniyle zamanaşımına uğradı. Kararı Yargıtay onayladı.

 

1997. Alaattin Çakıcı Flash TV'de telefonla Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller ve eşi Özer Çiller'i suçladı. Ertesi gün, silahlı bir grup Flash TV'nin İstanbul'daki binasını bastı.

 

İngiltere'de yapılan seçimleri İşçi Partisi kazandı, Tony Blair Başbakan oldu.

 

1999. Fazilet Partisi'nden Merve Kavakçı milletvekili yemin törenine başörtüsüyle katıldı. Olay Meclis'te protestolarla karşılandı.

 

Bugün Doğanlar

 

1762. Rus Çariçesi Büyük Katerina.

 

1921. Hintli film yönetmeni Satyajit Ray. Ray'ın en bilinen filmi Pater Pançali, Türkçesiyle "Küçük Yol Şarkısı"dır.

 

1903. Amerikalı hekim Dr. Benjamin Spock. Amerika'da İkinci Dünya savaşı sonrası doğan bebeklerin çoğu Spock'un kitabıyla büyüdüler. Vietnam savaşına gönderilen Amerikalı gençler bu kuşaktandı. Dr. Spock, kitabıyla büyüyen gençlerin ölümüne seyirci kalmadı. Savaş karşıtlarının yanında yer aldı. Dr. Spock'un kitabı Türkçeye çevrildi. Pek çok bebek Türkiye'de de Spock kitabıyla büyüdü.

Bugün Ölenler

 

1519. Rönensan'ın öncülerinden İtalyan bilgin, mucit, ressam, heykeltraş Leonardo da Vinci.

 

1957. Adını komünist avcısı akım "Makkartizm"e veren Amerikali senatör Joseph Mac Carthy.

 

1972. 9 Amerikan başkanıyla çalışan Amerika Birleşik devletleri Federal Soruşturma Bürosu FBI'ın (ef bi ay okunur) kurucusu ve direktörü, bir başka "komünist avcısı" J. Edgar Hoover.

[Φ Radya]

3 Mayıs Pazartesi

 

1889. Almanya'da 100 bin maden işçisi greve çıktı.

 

1951. Demokrat Parti Meclis Grubu'nda din eğitiminin genişletilmesi istendi.

 

1961. Milletvekili maaşları 4bin 50 lira oldu. .

 

1962. Ankara'da çıplak ayakla yürüyen işsizler Başbakan İsmet İnönü'nün istifasını istediler.

 

1979. Margaret Thatcher İngiltere'nin ilk kadın başbakanı oldu.

 

1984. Paris'teki Ermeni Anıtı bombalandı, 13 kişi yaralandı. Anıta Türklerin saldırdığı ileri sürüldü. Saldırıyı "Anti-Ermeni Örgütü" üstlendi.

 

1986. Önceki açıklamalarının aksine, yetkililer Çernobil kazası sonrası oluşan radyoaktif bulutların Türkiye'ye ulaştığını ve bazı bölgelerde radyasyonun 7 kat arttığını açıkladılar.

 

2000. Galatasaray, Antalyaspor'u uzatmada yenerek Türkiye Kupası'nı 13. kez kazandı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1469. "Hedefe ulaşmak için her yol geçerlidir," anlayışının yaratıcısı İtalyan yazar ve politikacı Niccolo ) Machiavelli.

 

1898. İsrail'in ilk kadın başbakanı Golda Meir.

 

1903. ABD'li şarkıcı Bing Crosby.

 

1919. ABD'li insan hakları savunucusu ve şarkıcı Pete Seeger.

 

Bugün Ölenler:

 

1481. Fatih Sultan Mehmet.

 

1959. Ressam Zeki Kocamemi .

 

1963. Yazar Abdülhak Şinasi Hisar.

[Φ Radya]

6 Mayıs Perşembe

 

" Avrupa Günü"

 

1931.Nazım Hikmet beş şiir kitabı nedeniyle yargılandı. 10 Mayıs günü beraat etti.

1933. Yeşilhilal (Yeşilay) Cemiyeti, içkiye teşvik ettiği gerekçesiyle incesaza (alaturka müziğe) karşı mücadele başlattı.

 

1939. Akşam gazetesi kapatıldı.

 

1958. Ulus gazetesi yazı işleri müdürü Nihat Subaşı 8 aylık hapis cezasını yatmak üzere 1958 yılında bugün cezaevine girdi.

 

1960. Ankara'da hükümet karşıtı 555K (beşinci ayın beşinci günü saat beşte Kızılay'da) gösterilerinin fotoğraflarını ve haberini yayımladığı gerekçesiyle Zafer gazetesi 1 hafta kapatıldı.

 

1972. Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun (THKO) kurucu ve yöneticilerinden Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan idam edildi. Son söz olarak;

 

Deniz Gezmiş: " Yaşasın tam bağımsız Türkiye.Yaşasın Marksizm- Leninizm. Yaşasın Türk ve Kürt halklarının kardeşliği. Yaşasın İşçiler, köylüler. Kahrolsun emperyalizm,"

 

Yusuf Aslan: "Ben ülkemin bağımsızlığı ve halkımın mutluluğu için şerefimle bir defa ölüyorum. Sizler bizi asanlar şerefsizliğinizle her gün öleceksiniz. Biz halkımızın hizmetindeyiz. Sizler Amerikanın hizmetindesiniz. Yaşasın devrimciler. Kahrolsun faşizm, ".

 

Hüseyin İnan: "Ben şahsi hiçbir çıkar gözetmeden halkımın mutluluğu ve bağımsızlığı için savaştım. Bu bayrağı bu ana kadar şerefle taşıdım. Bundan sonra bu bayrağı Türk halkına emanet ediyorum. Yaşasın işçiler, köylüler ve yaşasın devrimciler. Kahrolsun faşizm!" dediler.

 

1975. TBMM ölüm cezasını kaldırmayı reddetti.

 

1990. İlk özel Televizyon kanalı olan Star 1 televizyonu programlı yayına başladı.

 

Aynı gün İzmir Aliağa'da termik santral yapımına karşı 50 bin kişi 24 kilometrelik insan zinciri oluşturdu.

 

1996. Anayol hükümeti Adalet Bakanı Mehmet Ağar, cezaevleri genelgesi yayımladı. "Mayıs Genelgesi" adıyla anılan düzenleme cezaevlerinde tepkiyle karşılandı. Siyasi tutuklu ve hükümlüler 20 Mayıs'ta açlık grevine başladı. 12 kişi öldü. 27 Temmuz'da anlaşmaya varıldı.

 

1997. Avrupa Parlamentosu Yeşiller Grubu Eşbaşkanı Claudia Roth, Doğru Yol Partisi Milletvekili Ayvaz Gökdemir aleyhine açtığı tazminat davasını kazandı. Ayvaz Gökdemir, Claudia Roth'a fahişe demişti.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1758. Fransız devrimin lideri Maximilien Robespierre.

 

1856. Modern psikoloji ve psikayatrinin kurucusu Avusturyalı psikolog Sigmund Freud.

 

 

 

Bugün Ölenler:

 

1970. Çallı Kuşağı ressamlarından Feyhaman Duran. Duran portre sanatının Türkiye'deki ilk ve en önemli temsilcisiydi.

 

1992. Alman asıllı Amerikalı aktrist Marlene Dietrich

[Φ Radya]

7 Mayıs Cuma

 

1924. Cumhuriyet gazetesi yayın hayatına başladı. 7000 nüsha basılan gazetenin kurucusu Yunus Nadi Bey'di. Gazetenin kadrosunda Ahmet Rasim, Peyami Safa, Ahmet Refik (Altınay) gibi isimler vardı.

1945. Vietnam, Dien Bien Phu'da Fransızları yenilgiye uğrattı.

 

Aynı gün Nazi Almanyası'nın müttefiklere kayıtsız şartsız teslimiyle II. Dünya savaşı sona erdi.

 

1958. Ulus gazetesi yazarı Şinasi Nahit Berker 8 ay yatmak üzere cezaevine girdi.

 

1966. Polis Mecliste arama yaptı. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü "Eşkiyanın bu gece ne yapacağı belli olmaz" dedi.

 

1973. Muş Milletvekili Nermin Çiftçi ilk kadın meclis başkanvekili seçildi.

 

1978. Çevreciler İskoçya'da bir nükleer santral inşaat alanını işgal ettiler.

 

1979. Bayındırlık Bakanı Şerafettin Elçi, kendisine yöneltilen "Kürtçü" iddialarına karşı düşünce özgürlüğü mücadelesine devam edeceğini açıkladı. Elçi "Her Türk vatandaşı meramını anlatabildiği dilde konuşur. Bunu yasaklayan bir yasa yoktur" dedi.

 

1982. Genel Kurmay başkanlığı bir kitap yayımladı. Buna göre; Aralık 1981 itibariyle 14.086 sol, 2941 bölücü ve 347 sağ görüşlü 17.374 kişi hakkında 167 değişik örgüt davası açıldı.

 

1983. İstanbul Laleli'deki Washington Oteli'nin çay ocağında tüpgaz patlaması sonucu yangın çıktı. Çoğu; Yunanlı ve Avustralyalı 37 kişi öldü.

 

1985. Anavatan partisi Genel Başkanı ve Başbakan Turgut Özal "aylık gelirim, vergi iadesi dahil 1 000 doların çok az üzerinde. Belki de dünyanın en az ücret alan başbakanıyım" dedi.

 

1988. Abdi İpekçi cinayeti ile Papa suikastında adı geçen Oral Çelik Fransa'da yakalandı.

 

1993. Demokrasi Partisi (DEP) kuruldu. Özgür Gündem gazetesinin sahibi Yaşar Kaya genel başkan seçildi. Kaya, partinin Kürt sorununu demokratik yollarla çözmeyi amaçladığını söyledi.

 

1995. Fransa'da sağın adayı Jacques Chirac cumhurbaşkanı seçildi. kazandı.

 

Bugün Doğanlar:

 

1833. Alman besteci Johannes Brahms.

 

1840. "Kuğu Gölü", "Uyuyan Güzel" "Fındıkkıran" bale suitlerinin yaratıcısı Rus besteci Piyotr İlyiç Çaykovski.

 

Bugün Ölenler.

 

1986. Öykü ve oyun yazarı Haldun Taner İstanbul'da. Taner; "On İkiye İki Var" hikayesiyle 1955 Sait Faik, "Yalıda Sabah"la 1983 Sedat Simavi, "Sersem Kocanın Kurnaz Karısı" oyunuyla 1972 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü'nü aldı. Taner, en çok "Keşanlı Ali Destanı" oyu

[Φ Radya]

10 Mayıs Pazartesi

 

1799. Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Akka'da Napoleon Bonaparte'ın komutasındaki Fransız ordusunu yenilgiye uğrattı.

 

1847. Bugünkü adı Danıştay, olan Meclis-i Vala-yi Ahkam-ı Adliye kuruldu.

 

1876. Basına sansür getirildi.

 

1907. Anneler Günü, ilk kez Amerika Birleşik Devletleri'nin Philadelphia kentinde kutlandı.

 

1908. Kadın iplik işçileri Bursa'da greve çıktı.

 

1920. İstanbul'da tramvay işçileri greve başladı

 

Aynı gün Amerikan Komünist Partisi kuruldu.

 

1933. Naziler Almanya'da Heinrich Mann, Upton Sinclair, Erich Maria Remarque gibi yazarların kitaplarını yakmaya başladılar.

 

Aynı gün New York'da mültimilyarder iş adamı Nelson Rockefeller, sahibi olduğu binanın ön cephesine Meksikalı ressam Diego Rivera'nın yaptığı duvar panosunda Lenin resmi olduğu için, ressamı kovdu, panoyu parçaladı.

 

1934. İstanbul'da görülmemiş balık akını. Lüferin kilosu 4 kuruşa düştü.

 

1940. Winston Churchill, Chamberlain'ın istifası üzerine İngiltere Başbakanı oldu.

 

Aynı gün Naziler Belçika ve Hollanda'ya saldırdı.

 

1941. 550 Alman uçağı Londra'yı bombaladı, 1400 sivil öldü.

 

Aynı gün, Adolf Hitler'in yardımcısı Rudolf Hess, barış görüşmesi için İngiltere'ye uçtu. İngiltere'de tutuklandı, ömür boyu hapse çarptırıldı. 1987'de öldüğünde, halen Berlin'deki Spandau cezaevindeydi.

 

1961. Türkiye Büyük Millet Meclisi nispi temsil seçim sistemini kabul etti.

 

1967. Ünlü rock grubu Rolling Stones'un üç üyesi uyuşturucu kullanma iddiasıyla 10 yargılanmaya başladı.

 

1969. Milli Birlik Grubu eski Demokrat Partililerin siyasi haklarının iadesi için çalışacağını açıklayan CHP lideri İsmet İnönü ve Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a birer muhtıra verdi.

 

1970. Üniversite öğrencileri İstanbul Sultanahmet alanındaydı. Mitingte gençler özel okulların devletleştirilmesini istedi.

 

1971. Sıkıyönetim yasasında değişiklik yapıldı. Gözaltı süresi 30 güne çıkarıldı.

 

1974. Sait Faik Hikaye Ödülünü "Can Parası"yla Fakir Baykurt aldı.

 

1978. İstanbul Beyoğlu'ndaki tarihi Çiçek Pasajı çöktü. 12 kişi öldü.

 

1981. François Mitterrand, üçüncü kez katıldığı seçimlerde Fransa cumhurbaşkanı oldu. Mitterrand 1988 seçimlerini de kazanarak cumhurbaşkanlığını sürdürdü.

 

1988. Bakanlar Kurulu, Başbakan Turgut Özal'ın annesi Hafize Özal'ın İstanbul'daki Süleymaniye Camii avlusuna defnedilmesine izin verdi. Mezar, Nakşibendi Şeyhi Mehmet Zaid Kotku'nun yanında.

 

1992. 12 yıl süren 723 sanıklı Devrimci-Yol davasının gerekçeli kararı 9 yıl önce bugün açıklandı. Yazılışı 2,5 yıl süren gerekçeli kararda 7 ölüm, 37 ömür boyu hapis cezası var.

 

1994. Güney Afrika'nın ilk Siyah devlet başkanı Nelson Mandela göreve başladı.

 

1996. Doğru Yol Partisi Genel başkanı Tansu Çiller'in başbakanlıktan ayrılmadan 22 gün önce örtülü ödenekten 500 milyar lira çektiği açıklandı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1899. ABD'li sinema oyuncusu, dansçı ve şarkıcı Fred Astaire.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1977. ABD'li sinema oyuncusu Joan Crawford.

 

1987. Gazeteci, yazar Semih Tuğrul.

 

1985. Sinema oyuncusu Necdet Tosun. Komedi filmlerindeki sevimli şişman rolleriyle tanınan Necdet Tosun 300'den fazla filmde rol almıştı.

 

1995. Tiyatro sanatçısı Belkıs Dilligil.

[Φ Radya]

12 Mayıs Çarşamba

 

"Dünya Hemşireler Günü ve Hemşirelik Haftası. "

 

1820. İngiliz hastane reformcusu ve Kırım savaşı yaralılarına Selimiye kışlasında "lambalı kadın" olarak hizmet veren Florence Nightingale (Florıns Naytingeyl) doğdu.

 

1871. Paris Komünü ayrılık halinde kadınlara nafaka hakkı tanıdı.

 

1916. İrlanda'nın İngiltere'den bağımsızlığını ilan eden Paskalya Ayaklanması'nın öncüsü ve İrlanda'nın ilk Marksist işçi önderlerinden James Connolly kurşuna dizildi.

 

1929. İlk Tıp Bayramı Haydarpaşa Tıp Fakültesi'nde kutlandı.

 

1940. Kırkpınar güreşlerinde Tekirdağlı Hüseyin altıncı kez başpehlivan oldu.

 

1949. Sovyetler Birliği'nin 11 ay süren Berlin ablukası kalktı. İhtiyaç maddelerinin havadan taşınması müttefiklere 200 milyon dolara mal oldu.

 

1951. Yıkıcı gücü Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan bombaların 100 katı büyüklüğünde olan ilk hidrojen bombası denemesi Pasifik Okyanusu'ndaki Eniwetok atolünde yapıldı.

 

1965. Doğu Pakistan'da (bugünkü Bangladeş)kasırga çıktı; 10 binin üstünde insan öldü.

 

1974. Erzurum'un Oltu ilçesinde bir linyit ocağında grizu patlaması oldu; 10 işçi öldü.

 

1975. TRT Genel Müdürü İsmail Cem görevden alındı.

 

1976. Filistin Kurtuluş Örgütü'nün (FKÖ)Türkiye'de büro açma isteği kabul edildi.

 

1978. Ankara'da YİBA çarşısı yandı. 49 kişi öldü, 100'den fazla kişi yaralandı.

 

1979. Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) gazetelere "Gerçekçi Çıkış Yolu" başlıklı Ecevit hükümetini eleştiren tam sayfa ilan verdi.

 

1992. Nelson Mandela Uluslararası Atatürk Barış Ödülü'nü insan hakları ihlalleri iddiaları nedeniyle reddetti.

 

1995. İstanbul Çiftehavuzlar'daki bir evde Devrimci Sol liderlerinden Dursun Karataş'ın eşi Sabahat Karataş'la birlikte üç kişinin öldürüldüğü baskına katılan polisler hakkında yargısız infaz iddiasıyla dava açıldı.

 

1998. İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Başkanı Akın Birdal Ankara'da silahlı saldırıya uğradı. Birdal ağır yaralandı.

 

Bugün Doğanlar:

 

1907. ABD'li sinema oyuncusu Katherine Hepburn.

Bugün Ölenler:

 

1927. Milli edebiyat akımının öncülerinden Ahmet Hikmet Müftüoğlu. Eserleri arasında Haristan ve Gülistan, Çağlayanlar adlı öykü kitaplarıyla Gönül Hanım adlı romanı sayılabilir.

 

1985. Fransız ressam Jean Dubuffet.

 

1999. ABD'li karikatürist Saul Steinberg.

[Φ Radya]

13 Mayıs Perşembe

 

1793. Fransa'da Devrimci Cumhuriyetçi Kadın Yurttaşlar Kulübü kuruldu.

 

1846. ABD Kongresi Meksika'ya savaş ilan etti. Sınır devriyelerine baskın yapılmasını gerekçe gösterdi.

 

1926. Sıtma ile Mücadele kanunu kabul edildi.

 

1929. İran'ın Horasan bölgesinde deprem oldu. 3 bin kişi öldü.

 

1940. İngiltere Başbakanı olan Winston Churchill ünlü konuşmasını yaptı: "Size kan, ter ve gözyaşından başka vaad edecek bir şeyim yok."

 

1943. II. Dünya Savaşında 250 bini aşkın Mihver kuvvetleri askerinin Tunusta İttifak devletlerine teslim olmasıyla Kuzey Afrika savaşı son buldu.

 

Aynı gün gazino ve kahvelerin sınıflandırılması kararlaştırıldı.

 

1949. Yazar Rıfat Ilgaz cumhurbaşkanına hakaretten 3 yıl, Mısır kralı ve İran şahına hakaretten 7 ay hapis cezasına çarptırıldı.

 

Aynı gün Aziz Nesin de Mısır kralıyla İran şahına yayın yoluyla hakaretten 7 ay hapis cezası aldı. Meclis'in manevi şahsına hakaret iddiasıyla Mehmet Ali Aybar hakkında da tutuklama kararı çıktı.

 

1950. Ereğli Kömür İşletmeleri'nde Türkiye'nin ilk siyasal grevi yapıldı.

 

1955.Türkiye Demir-Çelik İşletmeleri ile Türkiye Selüloz ve Kağıt İşletmeleri kuruldu.

 

1965. Batı Almanya İsrail'i tanıdı. Karar nedeniyle, 9 Arap ülkesi Batı Almanya ile ilişkisini kesti.

 

1966. "Türkiye'yi kurtaracak tek yol sosyalizmdir" başlıklı yazısında komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla Şadi Alkılıç 45 yıl önce bugün 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı.

 

1971. Süresiz kapatılan Sabah gazetesinin açılmasına karar verildi.

 

1975. Başbakan Süleyman Demirel Vural Önsel adlı bir kişinin saldırısına uğradı. Demirel'in burun kemiği kırıldı.

 

1979. Başbakan Bülent Ecevit iş çevrelerinin hükümete karşı tutumunu eleştirerek "Yeterli yardım ve kredi sağlama eşiğine gelmişken bıçaklanıyoruz. Kendimizi yabancılara haksız yere jurnal ediyoruz" dedi.

 

1981. Mehmet Ali Ağca, Papa II. Johannes Paulus'u Roma'da vurarak yaraladı.

 

1988. Aralarında Abdullah Öcalan'ın da bulunduğu 94 kişiye askerlik yapmak üzere 3 ay içinde yurda dönme çağrısı yapıldı. Çağrıya uymayanların vatandaşlıktan çıkarılacağı ilan edildi.

 

1994. Eski İSKİ ( İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi) Genel Müdürü Ergun Göknel, "Klor yolsuzluğu" davasında 8 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.

 

1996. Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller'in dolandırıcılıktan yargılanan Selçuk Parsadan'a örtülü ödenekten 5,5 milyar lira verdiği iddia edildi.

 

1997. İçişleri Bakanlığı, Uğur Mumcu'nun ailesine 9,5 milyar liralık maddi tazminat ödedi.

 

1998. Memur sendikaları yasa tasarısını protesto eden memurlar hakkında, adli tarihin en geniş kapsamlı soruşturması açıldı.

 

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1882. Fransız ressam Georges Braque .

 

1907. İngiliz kadın yazar Daphne duMaurier .

 

1914. ABD'li profesyonel boks şampiyonu Joe Louis.

 

1950. ABD'li şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve besteci Peter Gabriel.

 

1950. ABD'li şarkıcı ve besteci Stevie Wonder

 

 

Bugün Ölenler:

 

1961ABD'li sinema oyuncusu Garry Cooper.

[Φ Radya]

14 Mayıs Cuma

"Eczacılar Günü", "Çiftçiler Günü", "Arkeoloji Haftası"

 

1767. İngiliz hükümetinin ithal çaya vergi koyması üzerine Amerikan Bağımsızlık savaşı başladı.

 

1924. Türkiye Taş Kömürü Kurumu Zonguldak'ta kuruldu.

 

1946. Türkiye Sosyalist Partisi kuruldu. Başkanlığa Avukat Esat Adil Müstecaplıoğlu seçildi.

 

1948. İsrail devleti kuruldu.

 

1950. 27 yıllık Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı son buldu. Demokrat Parti oyların yüzde 53 oyla tek başına iktidara geldi. Türkiye'de tek parti dönemi sona erdi.

 

1952. Paris'te toplanan Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) Genel Kurulu'nda Türkiye'yi Ahmet Emin Yalman temsil etti.

 

1955. Nedret Gürcan, Dinar'da , Şairler Yaprağı adlı bir şiir dergisi yayımlamaya başladı.

 

Aynı gün Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa'daki sosyalist ülkeler yeni bir askeri ittifak içeren Varşova Paktı'nı imzaladılar.

 

1957. Dr. Asım Onat Dünya Tıp Cemiyeti başkanlığına seçildi.

 

1958. Ziya Ademhan 1 yıl hapse mahkum oldu.

 

1968. Üniversite öğrencileri "NATO'ya Hayır" haftası başlattılar; 106 öğrenci gözaltına alındı.

 

1974. 12 Mart askeri müdahalesi sırasında tutuklananları kapsayan Genel af çıktı. 141. ve 142. maddeler kapsam dışı kaldı.

 

1984. Yaşar Kemal'in İnce Memed romanını beyaz perdeye uyarlayan Peter Ustinov'un filminin galası Londra'da yapıldı.

 

1985. Hüsamettin Cindoruk, Doğru Yol Partisi genel başkanı seçildi. Cindoruk, " Bu emaneti kimseye teslim etmem. Sadece sahibine teslim ederim" dedi. Yeni Genel Başkanın adı, "Emanetçi" oldu.

 

1996. İstanbul Alibeyköy'de İrfan Ağdaş adlı genç polisin açtığı ateşle vurularak öldü. Polisler hakkında dava açıldı. Dava, 2 Nisan 2001'de bitti, polisler beraat etti.

 

1997. Danıştay, Bargama köylülerinin siyanürle altın aramaya son verilmesi talebini haklı buldu.

 

Aynı gün, Türk Silahlı Kuvvetleri Kuzey Irak'a yönelik en büyük sınır ötesi harekatı başlattı. 50 bin asker ve köy korucusu Kuzey Irak'a girdi. Resmi açıklamalarda, "Çelik Harekatı" adlı operasyonda 113 güvenlik mensubu ve 2811 PKK militanının öldüğü ilan edildi.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1686. Alman fizikçi ve termometrenin mucidi Gabriel Daniel Fahrenheit.

 

Bugün Ölenler:

 

1940. Amerikalı devrimci Emma Goldman (Kızıl Emma). Amerikan işçi hakları mücadelesi öncülerinden Goldman, özgür aşkı savundu. Savaş karşıtıydı. Doğum kontrolü ve eşcinsellerin özgürlüğü için mücadele etti.

 

1984. Oyun yazarı ve tiyatro yönetmeni Vasıf Öngören. Amsterdam'da ölen Öngören'in eserleri arasında, "Asiye Nasıl Kurtulur", "Zengin Mutfağı", "Oyun Nasıl Oynanmalı" bulunuyor.

 

1987. Amerikalı sinema oyuncusu Rita Hayworth.

 

1994. Fenerbahçe ve milli takımın eski kalecisi Cihat Arman. Arman 1939-1951 yılları arasında Fenerbahçe futbol takımında 308 maç oynamıştı.

 

1995. Edebiyat eleştirmeni, denemeci Rauf Mutluay

 

 

[Φ Radya]

15 Mayıs Cumartesi

 

1718. Londralı avukat James Puckle (Pakl) makinalı tüfeği keşfetti

 

1756. Kuzey Amerika'daki egemenlik mücadelesinde İngiltere'nin Fransa'ya savaş açmasıyla, Fransa-Kızılderili savaşı olarak da bilinen 7 yıl savaşı başladı

 

1873. Darüşşafaka Lisesi kuruldu.

 

1919. Yunan orduları İzmir'i işgal etti. Gazeteci Hasan Tahsin işgalcilere ateş açtı ve öldürüldü.

 

1924. Sanayi-i Nefise Mektebi (bugünkü M. Ü.Güzel Sanatlar Akademisi) öğrencileri ilk resim sergilerini İstanbul'da açtı.

 

1929. Amerika Birleşik Devletleri'nde Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi ilk ödülleri dağıttı. Amerikan yapımı sessiz film "Wings" (Kanatlar) en iyi film seçildi. Ödüller, 1931'den bu yana "Oscar" adıyla da biliniyor.

 

1952. Türk-Elen Dostluk Derneği kuruldu.

 

1953. İstinye Tersanesi'nde yapılan Bostancı ve Caddebostan gemileri törenle denize indirildi.

 

1963. ABD'li astronot Gordon Cooper Güven 7 adlı kapsülle o güne kadar yapılmış en uzun uzay uçuşunu gerçekleştirmek üzere uzaya fırlatıldı.

 

1966. Ereğli Demir Çelik tesisleri işletmeye açıldı.

 

Vietnam savaşını protesto eden 8 bin Amerikalı 2 saat boyunca Beyaz Saray'ı kuşattı.

 

1973. Askeri Yargıtay Sıkıyönetim Askeri Mahkemesince verilen Prof. Uğur Alacakaptan ve Uğur Mumcu'yla ilgili mahkumiyet kararını bozdu. Uğur Mumcu tahliye oldu. Sonra da er olarak askere alındı.

 

1974. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk Gazeteci Hasan Tahsin adına İzmir Konak Meydanı'na dikilen İlk Kurşun Anıtını açtı.

 

1984. 1256 aydın "Türkiye'deki demokratik düzene ilişkin gözlem ve istekler" başlıklı dilekçeyi 15 Mayıs 1984'de Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e verdi. "Aydınlar Dilekçesi" olarak bilinen girişime karşı dava açıldı.

 

1990. Vincent Van Gogh'un resmi "Doktor Gachet'nin Portresi" bir resim için ödenen en yüksek fiyatla 82,5 milyon dolara satıldı.

 

1997. Almanya'da Kitap Yayımcıları Birliği Barış Ödülü Yaşar Kemal'e verildi.

 

 

Bugün Doğanlar:

1890. Amerikalı romancı Katherine Anne Porter.

 

1891. Rus romancı Mikhail Bulgakov.

 

1909. ABD'li sinema oyuncusu James Mason.

 

1911. İsviçreli yazar Max Frisch.

 

1915. 1970 Nobel İktisat ödülü sahibi .ABD'li iktisatçı Paul A. Samuelson.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1926. Son Osmanlı Padişahı VI. Mehmet Vahdettin, San Remo'da sürgünde.

 

1997. Şair Turhan Oğuzbaş, İstanbul'da. Şair "Yaşanmamış Mektuplar", "Gözlerin İstanbul Senin", "Sonbahar Rüzgarları" adlı şiir kitaplarının yanında Timur Selçuk'un bestelediği "İspanyol Meyhanesi" şiiriyle tanınmıştı.

[Φ Radya]

16 Mayıs Pazar

 

1717. Voltaire adıyla bilinen yazar François-Marie Arouet din ve krallık karşıtı yazılarından ötürü Bastille hapisanesine gönderildi.

 

1919. Mustafa Kemal Paşa, Samsun'a gitmek üzere Bandıma vapuru ile İstanbul'dan ayrıldı.

 

1943. Varşova Gettosundaki Yahudi topluluğunun Nazi işgaline karşı direnişi kırıldı. Hayatta kalanlar Treblinka toplama ve yok etme kampına gönderilmeye başladı.

 

1952. İngiltere'de kadınlara eşit ücret 16 Mayıs 1952'de yasalaştı.

 

1958. Besteci Ahmet Adnan Saygun Londra'da Jean Sibelius Ödülü'nü aldı.

 

1960. Milli Eğitim Bakanlığı 19 Mayıs gösterilerini yasakladığını açıkladı.

 

1961. Tiyatro sanatçısı Cüneyt Gökçer Kral Lear'i oynamak üzere Moskova'ya gitti.

 

1963. Ankara Devlet Tiyatrosu'nda ilk müzikal sergilendi. Müzikalin adı "Öp Beni Kate" idi.

 

1968. Fransa'da genel grev. Mayıs 1968 öğrenci ayaklanması işçilerle birleşiyor.

 

1972. Sıkıyönetim uygulaması çerçevesinde askeri makamlarca tutuklananların asker kişi sayılacağı açıklandı.

 

1974. 9 İsrailli çocuğu rehin alan Filistin gerillalarıyla İsrail askerleri arasında çatışma çıktı; 16 çocuk öldü, 70 çocuk yaralandı.

 

1975. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) Genel Müdürü İsmail Cem, "milli güvenliğe aykırı tutumu" gerekçe gösterilerek görevden alındı. Yerine Nevzat Yalçıntaş atandı. Cem Danıştay'a başvurdu.

 

1984. Yayımcı İlhan Erdost'un Mamak Cezaevin'de dövülerek öldürülmesinden hükümlü astsubay Şükrü Bağ'ın 10 yıl 8 aylık mahkumiyet kararı kesinleşti.

 

1987. Alman Yazarlar Birliği, 7 yıldır cezaevinde yatan şair Nevzat Çelik'in serbest bırakılması için Başbakan Turgut Özal'a bir mektup gönderdi.

 

1989. Bayrampaşa Cezaevi'nde isyan çıktı; 40'a yakın tutuklu ve hükümlü yaralandı.

 

1990. Edith Cresson Fransa'nın ilk kadın başbakanı oldu

 

1992. İstanbul'da tarihi Galata Köprüsü yandı. İngilizler köprüyü 105 bin altın karşılığı 1875'de yapmıştı.

 

1993. Doğru Yol Partisi Genel Başkanı ve Başbakan Süleyman Demirel Cumhurbaşkanı seçildi.

 

Aynı gün, Türkiye jimnastikte ilk kez Avrupa şampiyonu oldu; atlama beygirinde Murat Canbaş altın madalya kazandı.

 

2000. Geçen yıl bugün, Galatasaray futbol takımı Arsenal'i 4-1 yenerek UEFA Kupası'nı aldı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1910 ABD'li Oscar ödüllü sinema oyuncusu Henry Fonda.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1977. Alman asıllı ABD'li roket bilimcisi Wernher von Braun.

 

1984. Şair Ercüment Behzat Lav.

 

1989. Türkçe tangoları seslendiren ilk sanatçı Seyyan Hanım (Seyyan Oskay).

 

1997. Sinema oyuncusu Önder Somer.

[Φ Radya]

17 Mayıs Pazartesi

 

1874. Norveç İsveç'ten ayrılarak bağımsızlığını ilan etti.

 

1954. Amerika Birleşik Devletleri'nde siyah çocukların beyaz çocuklarla aynı okula gitmelerini önleyen yasa yürürlükten kaldırıldı.

 

1967. İmam-hatip okullarını bitirenlere üniversitelere girme hakkı tanındı.

 

1969. İstanbul Toptaşı Cezaevi'nde 500 mahkum af isteğiyle açlık grevine başladı.

 

1971. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THKP-C ) üyesi dört kişi İsrail'in İstanbul Başkonsolosu Efraim Elrom'u kaçırdı. Eylemciler, 20 Mayıs gününe kadar cezaevlerindeki bütün devrimcilerin serbest bırakılmasını istediler. Hükümet pazarlık yapmayacağını açıkladı.

 

1972. Demiryollarının 991 milyon lirayla zarar rekoru kırdığı açıklandı.

 

1973. Türkiye Komünist Partisi- Marksist Leninist (TKP-ML) ve Türkiye İşçi Köylü Ordusu'nun (TİKKO) kurucusu İbrahim Kaypakkaya sıkıyönetimde gözaltında bulunduğu sırada gördüğü işkenceler sonucunda öldü.

 

1976. Batman ve Malatya'da Petrol-İş üyesi 5 bin işçi grevde.

 

1983. Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesi yedi gencin öldürüldüğü Bahçelievler katliamı davası sonuçlandı. İki sanık idam, iki sanık da 15'er yıl hapis cezasına çarptırıldı.

 

Aynı gün Savcı Doğan Öz'ü 1978'de Ankara'da öldürmekten sanık İbrahim Çiftçi beraat etti.

 

1987. İstanbul'da 80'li yılların ilk kitlesel kadın yürüyüşü "Dayağa Karşı Dayanışma Yürüyüşü" yapıldı. Yürüyüşe iki binden fazla kadın coşkuyla katıldı.

 

1989. Çin'de 1 milyondan fazla gösterici başkent Pekin'deki Tienanmen Meydanı'nda siyasal özgürlüklerin genişletilmesi için açlık grevi yapan öğrencileri desteklemek amacıyla yürüyüş yaptı.

 

Aynı gün, Çekoslovakya'da, 4 aydır hapiste olan yazar Vaclav Havel serbest bırakıldı.

 

1994. İstanbul Savaş Karşıtları Derneği kapatıldı.

 

1995. Hava-İş sendikası başkanı Atilay Ayçin bir konuşmasında bölücülük yaptığı iddiasıyla yargılandı, 1yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı ve tutuklandı.

 

1996. Yaşar Kemal'e İspanya'da Uluslararası Katalonya Ödülü verildi.

 

1997. "Barış İçin Bir Milyon İmza" girişiminin topladığı imzalar Meclis'e iletildi.

 

2000. Geçen yıl bugün, Doçent Doktor Bahriye Üçok ile Muammer Aksoy'un öldürülmesi olayına karışan 4 kişinin yakalandığı açıklandı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1900. İran devriminin dini lideri Ayetullah Humeyni.

 

Bugün Ölenler:

 

1952. Yazar Memduh Şevket Esendal.

 

1957. Yazar Nurullah Ataç.

 

1980. Galatasaray'lı ünlü futbolcu ve teknik yönetmen "Baba Gündüz" Gündüz Kılıç.

 

1993. Sinema sanatçısı Handan Adalı.

[Φ Radya]

18 Mayıs Salı

 

1804. Napoleon Bonaparte Fransa imparatoru ilan edildi.

 

1871. Paris Komünü eşit işe eşit ücret verilmesini kabul etti.

 

1926. Uluslararası Silahsızlanma Konferansı Cenevre'de başladı.

 

1943. Adolf Hitler müttefiki İtalya'nın teslim olmaya yönelmesi üzerine Alaric Operasyonu'nu başlatarak İtalya'nın Alman ordularınca istilası emrini verdi.

 

1960. Akşam gazetesi 20 gün süreyle kapatıldı. Gerekçe; sıkıyönetim bildirilerine uymamak.

 

1961. Aziz Nesin tutuklandı. Gerekçe; yazısında komünizm propagandası yapmak.

 

1968. Fransa'da Mayıs ayaklanması sürüyor. Başkan de Gaulle Romanya'daki ziyaretini beklenenden 12 saat önce bitirerek ülkesine döndü. Sinemacılar Cannes Film Festivali'ni işgal etti. Önde gelen Fransız film yönetmenleri eserlerini yarışmadan geri çekti jüri istifa ederek festivali sona erdirdi.

 

1974. Genel Af ilan edildi.

 

Aynı gün Hindistan Pokhran eyaletindeki Racastan Çölü'nde ilk nükleer silah denemesini başarıyla gerçekleştirdi.

 

1976. Başbakan Süleyman Demirel'in hayali mobilya ihracatı suçundan tutuklu yeğeni Yahya Demirel tahliye edildi.

 

1982. Eski Milli Selamet Partisi Milletvekili Halit Kahraman Almanya'da eroin kaçakçılığından hapis cezası almıştı. Kahraman cezası bitince Türkiye'ye teslim edildi. İki gün sonra Ankara'da tutuklandı.

 

1986. Nisan'da Çernobil Nükleer Santralındaki patlamanın ardından Atom Enerjisi Komisyon Başkanı Profesör Ahmet Yüksel Özemre, "radyasyonda endişe edilecek bir şey yok" dedi.

 

1987. İstanbul'da Deniz Otobüsleri Bostancı- Kabataş arasında çalışmaya başladı.

 

1995. Gazi mahallesi olaylarını protesto gösterisi sırasında gözaltına alınan ve kendisinden bir daha hiç haber alınamayan Hasan Ocak'ın Altınşehir Mezarlığı Kimsesizler Bölümü'ne gömüldüğü ortaya çıktı.

 

1996. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e İzmir'de silahlı saldırı. Demirel yara almazken koruma müdürü ve bir gazeteci yaralandı.

 

1997. Milliyetçi Hareket Partisi kurultayında kavga çıktı, kurultay hakim kararıyla 1 ay ertelendi.

 

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1048. İranlı yazar ve şair Ömer Hayyam.

 

1872. İngiliz filozof ve matematikçi, Nobel edebiyat ödülü sahibi, barış hareketi lideri Bertrand Russel.

 

1883. Bauhaus akımının kurucularından Alman mimar Walter Gropius.

 

1897. ABD'li film yönetmeni Frank Capra.

 

1919. İngiliz dansçı, Türkiye balesinin kurucusu Dame Margot Fonteyn.

 

1920. Papa 2. John Paul.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1952. Gazeteci ve yazar Sermet Muhtar Alus.

 

1977. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) spikerlerinden Zafer Cilasun.

 

1981. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) eski başkanlarından Fuat Sirmen.

 

1981. Amerikalı şair, oyun yazarı ve romancı William Saroyan.

[Φ Radya]

20 Mayıs Perşembe

 

"Sessiz Dünya Sakinleri Haftası"

 

1622. Osmanlı İmparatorluğu'nda isyancılar, ordu ve yönetimde yenilik taraftarı Padişah II. (Genç) Osman'ı tahttan indirip öldürdüler.

 

1795. Fransa'da kadın kulüpleri kurulması yasaklandı.

 

1920. İlk hemşire okulu, Amiral Bristol Hemşire Mektebi hizmete girdi.

 

1928. Türkiye'de uluslararası rakamlar kabul edildi.

 

1932. Avusturya şansölyeliğine Hıristiyan Sosyalist lider Engelbert Dollfuss seçildi.

 

1947. Adana'da İplik ve Dokuma İşçileri Kongresi yapıldı.

 

1948. Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Grubu, Milli Eğitim Bakanlığı denetiminde imam-hatip kursları açılmasına karar verdi.

 

1955. Akis dergisi yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek tutuklandı.

 

1959. Vatan gazetesi yazarlarından Sadun Tanju, saldırıya uğradı.

 

1961. 27 Mayıs sonrası ilk büyük işçi mitingi, Eskişehir'de binlerce işçinin katılımıyla yapıldı.

 

1964. İstanbul Teknik Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi dışında, üniversite ve yüksek okullara girişte merkezi sınav sistemi getirildi.

 

1965. Ürgüplü Kabinesi'nin Adalet Bakanı İrfan Baran "141 ve 142 kaldırılsa komünizm önlenemez," dedi.

 

1971. Kısa adı TÜSİAD olan Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği kuruldu.

 

1974. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi davasından yargılanan ve 2 yıldır tutuklu olan sinema sanatçısı Yılmaz Güney genel aftan yararlanarak tahliye oldu.

 

1981. Özgürlük Yolu ve kısa adı DHKD olan Devrimci Halk Kültür Dernekleri adıyla bilinen Türkiye Kürdistanı Sosyalist Partisi davası Diyarbakır Sıkıyönetim Mahkemesi'nde başladı.

 

1989. Çin'de Başbakan Li Peng Pekin'de sıkıyönetim ilan etti.

 

1990. Romanya'da; İon İliescu cumhurbaşkanı seçildi.

 

1999. PKK yöneticilerinden Şemdin Sakık ve kardeşi Arif Sakık idam cezasına çarptırıldı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1799. "İnsanlık Komedyası"nın yaratıcısı Fransız romancı Honore de Balzac.

 

 

Bugün Ölenler:

 

1506. Amerika kıtasına ulaşan ilk Avrupalı kaşif Kristof Kolomb.

 

1994. Eski Amerika Birleşik Devletleri Başkanlarından John F. Kennedy'nin dul eşi ve Yunanlı armatör Aristotelis Onasis'in karısı Jacqueline Onasis.

[Φ Radya]

21 Mayıs Cuma

 

1929. Şair Yahya Kemal Bey (Beyatlı) Madrid elçiliğine atandı.

 

1931. İstanbul şampiyonu Fenerbahçe Yunanistan şampiyonu Olimpiyakos'u 1-0 yendi.

 

1932. Ağrı Dağı ayaklanmasına katılan 34 kişi hakkında idam kararı verildi.

 

1950. Celal Bayar Türkiye Cumhuriyeti'nin 3. cumhurbaşkanı oldu. Aynı gün, Adnan Menderes ilk Demokrat Parti hükümetini kurdu.

 

1956. 1200 kişilik İstanbul Bayrampaşa Cezaevi'nin temeli atıldı.

 

1960. Ankara'da mektup ve telgrafa sansür kondu, beş kişinin bir araya gelerek dolaşması yasaklandı.

 

1961. İstanbul Belediyesi'nin düzenlediği Türk filmleri yarışmasında Memduh Ün'ün yönettiği Kırık Çanaklar en iyi film seçildi.

 

1962. Türk Kadınlar Birliği Kongresi olaylı geçti. Günseli Özkaya Başkan seçildi.

 

1963. Başbakan İsmet İnönü, "bu kadar sağlam bir ordu bünyesinden de kuvvet alan demokratik rejim, ebediyete kadar yürüyecek," dedi.

 

1963. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı, Hürriyet, Milliyet, Akşam ve Tercüman gazetelerini kapattı.

 

1968. Fransa'da sol muhalefetin hükümetin görevden alınması istemi 11 oy farkla reddedildi. Sendikalar hükümet ve işveren sendikalaraıyla görüşme isteklerini bildirdi. Meclis göstericilere af çıkardı. Paris're Daniel Cohn Bendit'in oturma izninin geri alınmasına karşı gösteri yapıldı.

 

1968. "Türkiye'de Sosyalizm (1848-1925)" adlı kitap toplatıldı.

 

1972. Richard Nixon Sovyetler Birliği'ni ziyaret eden ilk ABD Başkanı oldu.

 

İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom, bir apartman dairesinde öldürülmüş olarak bulundu . Elrom,16 Mayıs 1971'de kısa adı THKP-C olan Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi üyelerince kaçırılmıştı.

 

Orhan Kemal Roman Armağanı'nı Yılmaz Güney aldı.

 

1977. Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan, "5 Haziran'dan sonra tüm okulları imam-hatip okulu yapacağız" dedi.

 

1981. Devlet Başkanı Kenan Evren, "12 Eylül Türk milletinin isteği ile erçekleştirildi"dedi.

 

1987. 216 sanıklı Milliyetçi Hareket Partisi davası sonuçlandı. 52 kişiyi öldürdükleri, 29 kişiyi öldürmeye teşebbüs ettikleri belirlenen sanıklardan 11'i idam, 2'si ömür boyu, 16'sı 36'şar yıl hapis cezasına çarptırıldı.

 

1988. Galatasaraylı futbolcu Tanju Çolak ligde attığı 39 golle Metin Oktay'ın 38 gollük rekorunu kırdı.

 

1990. Yemen Arap Cumhuriyeti (Kuzey Yemen) ile Yemen Demokratik Cumhuriyeti (Güney Yemen) birleşti.

 

1991. Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı kuruldu.

 

1995. Gözaltında iken kaybolan Rıdvan Karakoç'un cesedi 22 Mayıs 1995'de Beykoz ormanlarında bulundu.

 

1997. Anayasa Mahkemesi Demokratik Barış Hareketi'nin (DBH'nin) kapatılma istemini reddetti.

 

2000. Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Fettullah Gülen'in sahibi olduğu Fatih Üniversitesi'ne bağlı hemşirelik yüksek okulunu başörtü yasağına uymadığı gerekçesiyle kapattı.

 

Aynı gün Birleşik Arap Emirlikleri'nin başkenti Abu Dabi'de sadece kadınlara hizmet edecek dev bir alışveriş merkezi kuruldu.

 

Bugün Doğanlar:

 

1813. "Uçan Hollandalı", "Siegfried" gibi operaların yaratıcısı Alman besteci Richard Wagner.

 

1859. Sherlock Holmes romanlarının yazarı İngiliz doktor ve romancı Sir Arthur Conan Doyle.

 

1907. Shakespeare'in sinema uyarlamalarındaki performansıyla ünlü İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu Sir Laurence Olivier.

 

1924. Asıl adı Şahnur Varenak Aznavuryan olan Ermeni kökenli Fransız şarkıcı Charles Aznavour (Şarl Aznavur)

 

Bugün Ölenler:

 

1885. "Sefiller" adlı romanıyla dünya çapında ün kazanan eleştirel gerçekçilik akımının öncülerinden Fransız yazar Victor Hugo.

 

1912. Taişlamalarıyla ünlü Şair Eşref .

 

1960. Modern Türk resminin öncülerinden Ressam İbrahim Çallı. Canlı ve parlak renkleri serbest fırça darbeleriyle kullanmasıyla ayırdedilen Çallı, Türk resmine yeni bir soluk getirmişti.

 

1967. ABD'li yazar Langston Hughes.

 

1996. Şarkıcı Tanju Okan.

[Φ Radya]

24 Mayıs Pazartesi

 

1844. Amerikalı mucit Samuel F.B. Morse ABD senatosu üylerinin da hazır bulunduğu bir deneyle ABD Kongre binasından Baltimore'da bir tren istasyonuna kendi icadı olan Morse alfabesiyle ilk mesajı gönderdi.

 

1943 . Polonya'daki Auschwitz toplama kampında "Ölüm Meleği" adıyla anılan doktor Josef Mengele göreve başladı. Mengele tutuklular üzerinde yaptığı korkunç deneylerle biliniyordu.

 

1961. İmralı adasındaki 2 bin mahkumun barındığı cezaevinde çıkan isyan bastırıldı.

 

1964. Peru'da bir futbol maçında kargaşa çıktı: 135 kişi öldü.

 

1968. Fransa Cumhurbaşkanı General de Gaulle referandum çağrısında bulundu. Süre giden ayaklanmalarda bir gecede 795 kişi tutuklandı ve 456 kişi yaralandı. Borsa kundaklandı. Lyon'da bir polis komiseri öldürüldü. Cumhuriyeti koruma komiteleri kurulmaya başladı.

 

1971. Türkiye İşçi Partisi, Sıkıyönetim Kanunu'nun iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.

 

1979. Yüzde 85 yerli malzemeyle üretilen ilk yerli uçak "Mavi Uçuş" yaptığı deneme uçuşunu başarıyla tamamladı.

 

1981. Türk Hava Yolları'nın "Haliç" uçağı 4 kişi tarafından Bulgaristan'a kaçırıldı. Uçağı kaçıranlar 112 yolcudan kadın ve çocukları serbest bıraktı. Bir gün sonra uçağı kaçıranlar yolcular ve Bulgar yetkililer tarafından etkisiz hale getirildi, rehineler kurtarıldı.

 

1995. Daha önce yayımlanarak hüküm giymiş yazılardan oluşan "Düşünceye Özgürlük" kitabını yayımcı olarak imzalayarak kendini ihbar eden 1080 kişiden 99'u hakkında dava açıldı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1856. Civalı termometrenin mucidi Alman fiizikçi Gabriel Fahtenheit.

 

1940 . Yaşam , ölüm ve yaşamın anlamı gibi evrensel konularda verdiği ürünlerle tanınan Rus şair Joseph Brodsky.

 

1941. ABD'li protest şarkıcı ve besteci Bob Dylan (Robert Allen Zimmerman)

 

Bugün Ölenler:

 

1543. Modern astronominin kurucusu ve güneş sistemini keşfeden Polonyalı astronom Nicolaus Copernicus.

 

1957. Tarihçi, biyograf ve araştırmacı yazar İbnülemin Mahmut Kemal İnal.

 

1959. Amerikanın Soğuk Savaş politikasının mimarlarından eski Dışişleri Bakanı John Foster Dulles.

 

1974. Caz efsanesi Duke Ellington.

[Φ Radya]

25 Mayıs Salı

 

1944. Nuri Demirağ'ın fabrikasında yapılan ilk Türk uçağı İstanbul'dan Ankara'ya uçtu.

 

1954. Tokyo'da yapılan Dünya Serbest Güreş Şampiyonası'nda, Türk Milli Takımı şampiyon oldu.

 

Aynı gün Türkiye, Osmanlı borçlarından kendine düşen payın son taksitini ödedi.

 

1961. Nispi temsil sistemini getiren Milletvekili Seçim Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.

 

1963. 30 Afrika ülkesi bir araya gelerek Afrika Birliği Örgütü'nü kurdu.

 

1968. Şili'de öğrenciler üniversiteyi işgal ettiler.

 

1979. Cezaları Af Yasası ile 24 yıla indirilen hükümlülerin tahliyesine başlandı.

 

1983. Milli Güvenlik Konseyi kürtaj yasa tasarısını kabul etti.

 

1987. Sosyolog Doçent Doktor İsmail Beşikçi infaz yasasından yararlanarak tahliye oldu.

 

1988. Irak Basra'yı İran'dan geri aldı.

 

1989. Mihail Gorbaçov, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği devlet başkanı oldu.

 

1995. Nasuh Mahruki dünyanın en yüksek tepesi Everest'in zirvesine çıktı. Mahruki Everest'e tırmanan ilk Türkiyeli oldu.

 

1997. Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) "Ne Refahyol Ne Hazırol" mitingi düzenledi.

 

 

 

Bugün Doğanlar:

 

1974. Tiyatro sanatçısı Ulvi Uraz.

 

Bugün Ölenler:

 

1892. Yugoslav lider Mareşal Jozef Tito.

 

1899. Helikopterin mucidi, Rus asıllı Amerikalı mühendis İgor Sikorsky.

[Φ Radya]

26 Mayıs Çarşama

 

1894. Rusya'nın son Çarı II. Nikola Taç giydi.

 

1926. Milli Mücadele'ye katılmayan memurların görevlerine son verilmesine ilişkin kanun kabul edildi.

 

1946. Belediye seçimleri olaylı geçti. Demokrat Parti seçimlere katılmadı. Gerekçeleri, iktidarın seçimde yanlı davranması ve seçim güvenliliğinin olmamasıydı. Milli Kalkınma Partisi seçimlerden çekildi ve seçimlerin iptalini istedi.

 

1963. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Akis dergisini kapattı.

 

1968. Başbakan Süleyman Demirel, "Düzeni değiştirmek isteyenler meczup, anarşisttir," dedi.

 

1971. Şair Fazıl Hüsnü Dağlarca tutuklandı, sinema sanatçısı Yılmaz Güney gözaltına alındı.

 

1973. Orhan Kemal Roman Ödülü'nü "Büyük Gözaltı" romanıyla Çetin Altan aldı.

 

1979. Cumhuriyet Halk Partisi 24. Genel Kurultayında Bülent Ecevit yeniden genel başkan seçildi.

 

Aynı gün Odalar Birliği Kongresi'nde Başbakan Bülent Ecevit yuhalandı.

 

1981. 1960 askeri darbesini yapan Milli Birlik Komitesi üyeleri 27 Mayıs'ın yıldönümünde, toplu halde Anıtkabir'e gitmek istediler. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı izin vermedi.

 

1982. Yılmaz Güney'in senaryosunu yazdığı Şerif Gören'in yönettiği Yol filmi Cannes Film Festivali'nde büyük ödülü Costa Gavras'ın Kayıp filmiyle paylaştı.

 

1983. Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) kuruldu Genel Başkanlığa Erdal İnönü seçildi.

 

1984. Orhan Kemal Roman Ödülü'nü "Kurşun Ata Ata Biter"le Tarık Dursun K. aldı.

 

1990. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği başkanlığına Yalım Erez seçildi.

 

1992. Orhan Kemal Roman Ödülü'nü "Köylüler" romanıyla Talip Apaydın aldı.

 

1993. Salman Rüşdi'nin "Şeytan Ayetleri" kitabını yayımlamaya başlayan Aydınlık gazetesi toplatıldı.

 

Bugün Ölenler:

 

1976. Alman varoluşçu filozof Martin Heidegger. 20. yüzyılın en önemli düşünürleri arasında sayılan Heidegger, başlıca eseri Varlık ve Zaman'da Kierkegaard'ın varoluşçuluğuyla Husserl'in fenemenolojisini birleştiriyordu.

 

1978. Ressam Orhan Peker.

 

 

Bugün Doğanlar:

1650. Britanya'nın en büyük askeri liderlerinden biri olarak bilinen Marlborough Dükü general John Churchill .

 

1689. İngiliz yazar Lady Mary Wortley Montagu. Lady Montagu, dönemin Osmanlı toplumu üzerine ayrıntılı gözlemleriyle de bilinir.

 

1799. Rus şair ve yazar Aleksandr Puşkin. Başlıca eserleri arasında "Eugene Onegin", "Boris Godunov", "Yüzbaşının Kızı" sayılabilir.

[Φ Radya]

27 Mayıs Perşembe

 

1941. İkinci Dünya savaşı sırasında, Almanların savaş gemisi Bismarck İngiliz hava saldırısıyla batırıldı. 1000'e yakın mürettebat öldü.

 

 

 

1957. Demokrat İzmir gazetesi 1 ay süreyle kapatıldı.

 

 

1959. Ankara'da yayımlanan Zafer ve Yenigün gazeteleri ve Ulus gazetesi 1 ay süreyle kapatıldı. Ulus gazetesi yazı işleri müdürü Ülkü Arman, Bülent Ecevit'in bir yazısı nedeniyle 10 ay hapis cezası aldı.

 

 

 

1960. Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu. Silahlı Kuvvetler adına ülke yönetimini Milli Birlik Komitesi üstlendi. Orgeneral Cemal Gürsel Milli Birlik Komitesi'nin başına getirildi. Milli Birlik Komitesi ilk iş olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ve hükümeti feshetti ve her türlü siyasi faaliyeti yasakladı.

 

 

Aynı gün, Kara Harp Okulu öğrencisi Ali İhsan Kalmaz olaylar sırasında öldü.

 

 

 

1961. Kamuoyunda 1961 Anayasası olarak bilinen yeni Anayasa Kurucu Mecliste kabul edildi.

 

 

 

1962.. Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi açıldı.

 

 

 

1968. Cumhuriyet Halk Parti Genel Sekreteri Bülent Ecevit, "Demirel, bedavacılar cennetini sürdürmek istiyor" dedi.

 

 

 

1971. Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Behice Boran gözaltına alındı.

 

 

 

1980. Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak Ankara'da öldürüldü. Olayı protesto eden Milliyetçi Hareket Partililer birçok kentte sol görüşlülerin ev ve işyerlerini tahrip etti.

 

 

 

1985. Papa suikastı davasında Mehmet Ali Ağca, "Ben Hazreti İsa'yım; Allahın oğluyum" dedi.

 

 

 

1994. Sovyet yazar Aleksandr Solijenitsin 20 yıl Amerika'da sürgünde kaldıktan sonra ülkesine döndü.

 

 

 

1995. Bir grup insan 27 Mayıs 1998 Cumartesi günü saat 12:00'de gözaltında kaybolan insanların bulunması, sorumluların ortaya çıkarılarak yargılanması ve artık kimsenin gözaltında kaybolmaması talebiyle İstanbul Galatasaray Lisesi önünde oturdu. Daha sonra, "Cumartesi anneleri/ Cumartesi İnsanları" olarak anılan insan hakları savunucuları polisin çeşitli müdahalelerine karşın neredeyse 4 yıl boyunca her Cumartesi saat 12:00'de aynı yerde buluştu

 

 

 

1997. Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı'na (NATO) üye 16 ülkeyle güvenlik anlaşması imzaladı.

 

 

Bugün Doğanlar:

 

 

1332. Arap düşünür ve tarihçi İbni Haldun.

 

1878. Amerikalı dansçı Isadora Duncan.

 

Bugün Ölenler:

1910. Verem mikrobunu bulan Alman bakteriyolog Robert Koch.

 

1840. İtalyan keman virtüözü ve besteci Nicola Paganini

 

 

1964. Hindistan Başbakanı Cavaharlal Nehru.