Özel Askerlerin Savaşları

[Φ hannibal]

Özel Askerlerin Savaşları

Yapılan savaşların ardından ‘yeni dünya düzeni’ olarak adlandırılan dönem ABD’nin gövde gösterisiyle başladı. En büyük vaadi olan ‘Demokrasi’yi dünyada yaygınlaştırmak adına yaptığı tüm girişimlerde müdahale edilen yerlerde açlık, yoksulluk ve şiddetten başka bir şeyin olmadığını tüm dünya pür dikkat izledi. Evet ne yazık ki izledi ve bir şey yapamadı.

 

Uygulanan sözde insani müdahaleler ve yardımlar 90'lardan itibaren ABD'nin ve diğer güçlü ülkelerin, NATO ve Birleşmiş Milletler ile birlikte başka ülkelere gerçekleştirdikleri her müdahalenin "kılıfı"nı oluşturdu. Bu uygulama altında yapılan askeri harekatlar, işgaller, insani değerlere, adalete, özgürlüğe "evrensel" bir katkı olarak gösterildi.

 

11 Eylül sonrasında ABD'nin "terörizm" ve ‘’ terörist devletler’’e açtığı savaş, özel askeri şirketler için de bir dönüm noktası oldu. BM'nin gücünü yitirdiği ve uluslararası hukukun geçersizleştiği bir dönemde, hukuksal boşluğun bulunduğu bir alanda varlıklarını sürdüren ve tamamen "kâr" amacı ile çalışan özel askeri şirketler, geniş bir hareket alanı buldular. Paralı askerliğin tarihi, savaşın tarihi kadar eski. Özel askeri şirketler ise son on yıla özgü bir olgu ve gelecekte "uluslararası güvenlik" sorununun önemli bir parçasını oluşturacaklar. Bu şirketler, hakkında hâlâ kesin rakamlar bulunmayan "sır dolu" bir endüstrinin, gizli ilişkilerin düğümlendiği siyasi ve ticari ağların içinde varlık buluyorlar.

 

Özel askeri şirketler, global piyasada oluşan özel bir iş türünü yerine getiriyorlar. Bunlar, kâr amaçlı kuruluşlar ve savaşla ilgili konularda profesyonel hizmet sunuyorlar. Lojistik destek, taktik saldırı operasyonları, stratejik planlama, gizli istihbarat edinme ve analiz etme, operasyonel destek, çatışma bölgelerinde savaşma ve savunma, askeri eğitim ve askeri teknik yardım gibi askeri becerilerin tedarik edilmesi yerine getirdikleri "hizmetler". yaklaşık olarak iki yıllık bir araştırma sonucu elde ettiği verilere göre, dünyada 90'a yakın özel askeri şirket bulunuyor ve bunlar 110 ülkede faaliyet gösteriyorlar. Bu şirketlerin içinde yer aldığı yıllık 100 milyar dolarlık bir endüstriden söz ediliyor. Özel askeri şirketlerin kurulduğu ülkeler genellikle Amerika, İngiltere ve Güney Afrika. Çalıştıkları yerlerin başında ise, Afrika, Güney Amerika ve Asya geliyor.

 

Savaşın özelleşmesi öylesine genel bir eğilim ki ve Irak savaşında öyle bir noktaya ulaşmış durumda ki, bundan böyle özel askeri endüstrinin kollarını uzatmadığı bir çatışma ya da savaşın mümkün olmadığı dahi düşünülüyor. Bu endüstri devletlerden aldığı paralar sayesinde gittikçe şişiyor. Örneğin, ABD, Orta Asya ve Afganistan'ı da içerecek şekilde Irak'a yönelik harcamalarını bu yıl için 87 milyar dolar olarak kararlaştırmışken, özel askeri endüstriye bu miktar içinden aktarılan pay 30 milyar dolar olarak belirlenmiş durumda. Yani, ABD'nin askeri harcamalarının üçte bir özel askeri şirketlere aktarılıyor. Bu durum, önümüzdeki dönemde içinde paranın ve şiddetin dolaştığı gri bir alanın gittikçe büyüyeceğini gösteriyor.

 

Daha önce belirtildiği gibi "paralı askerlik" ve bu anlamda savaşlarda ya da çatışmalarda "özel" güçlerin kullanımı yeni bir olgu değil. Özel askeri şirketler, paralı asker ticaretinin, "evrim geçirmiş, globalleşmiş ve şirketleşmiş" modelini temsil ediyorlar Bu şirketler, global pazar içindeki güvenlik endüstrisinin yükselen unsurları ve geleceğin güvenlik çerçevesini de büyük ölçüde etkileyecekler.

 

Özel askeri şirketlerin en fazla kurulduğu ve hükümetiyle en fazla ilişki geliştirdiği ülke ABD'dir. Özel askeri şirketlerin, genellikle enerji ve savunma sanayindeki büyük şirketlerin yan kuruluşu olarak ortaya çıktıkları ve ülke ordularının giremediği ya da girmesinin sınırlandırıldığı bölgelere kolaylıkla sızabildikleri düşünüldüğünde, bu şaşırtıcı bir sonuç değildir. Nitekim, Balkanlar ve Kolombiya gibi ABD ordusunun varlığının sınırlandırıldığı bölgelerde, Pentagon özel askeri şirketlerle sözleşme imzalayarak, onları stratejik amaçları doğrultusunda kullanmaktadır.

 

Uluslararası hukukta, özel askeri şirketlerle ilgili herhangi bir düzenlemeye rastlanmamaktadır. Başka bir deyişle tam bir "hukuki boşluk" söz konusudur. Aynı zamanda, özel askeri şirketler genellikle "çökmüş devletler"de, yani yasal ve kurumsal bir çerçevenin ortadan kalkmış olduğu ya da yok denecek kadar zayıf olduğu ülkelerde etkinlik göstermektedirler. Geleneksel devlet yapısının çökmüş olduğu; ancak, çokuluslu şirketlerin ya da güçlü devletlerin ilgisini çekecek denli enerji kaynakları ya da madenleri zengin olan ülkelerde sık sık karşımıza çıkmaları, özel askeri şirketlerin "yeni sömürgeciliğin" bir parçası olduğu düşüncesini doğurmaktadır. Yeni sömürgecilik bağlamında özel askeri şirketlerin yerini ve rolünü incelemek, sömürgeciliğin tarihinde paralı askerlerin kullanımını, sömürgeciliğin geçirdiği değişimi ve bu değişim ile özel askeri şirketlerin doğuşu arasındaki ilişkiyi araştırmayı gerektirir ki, böyle bir girişim, bu makalenin sınırları dışına taşar.

 

Yapılan araştırmalar bize gösteriyor ki;günümüz koşullarında artık ülkeler değil şirketler savaşıyor ve kazanan kötü emeller oluyor.Bazen bizlerde verdiğimiz vergilerle dolaylı yoldan olsa bile girişime destek sunuyoruz(gelecek 20 yılda IMF’ye olan borcumuzu varsayarasak).

 

 

Yazar: Mahmut Şaylıkay