Ankara Cografi Yapısı

[Φ _asi_]

COĞRAFİ YAPI

Ankara ili, doğuda Kırıkkale, kuzeydoğuda Çankırı, Çankırı ve Bolu, kuzeybatıda Bolu, güneyde Konya, güneydoğuda Kırşehir ve Aksaray, batıda Eskişehir ile komşudur.

1355 kilometre uzunluğu ile tamamı Türkiye üzerinde yer alan en büyük nehir olan Kızılırmak ilin doğusunu, 824 kilometre ile Türkiye'deki en büyük nehirlerden olan Sakarya Nehri ilin batısını sulamaktadır. Sakarya Nehri'nin kollarından Ankara Çayı, il merkezinden geçmektedir. İlin güneyinde ise 1300 km² ile ülkenin en büyük ikinci, %32,4 tuz oranıyla da dünyanın en tuzlu ikinci gölü olan Tuz Gölü vardır. Ayrıca Tuz Gölü'nün de içinde bulunduğu havza, Türkiye'nin en büyük kapalı havzasıdır.

Ovalık bir alanda kurulan ilin yüzölçümünün; yaklaşık %50'sini tarım alanları, %28'ini ormanlık ve fundalık alanlar, %12'sini çayır ve meralar, %10'unu tarım dışı araziler teşkil etmektedir. İlin en yüksek noktasını 2015 m. yüksekliğindeki Elmadağ, en geniş ovasını 3789 km²'lik yüzölçümü ile Polatlı Ovası, en büyük gölünü yaklaşık 490 km²'lik yüzölçümü ile Tuz Gölü'nün il içindeki alanı, en uzun akarsuyunu yaklaşık 151 km'lik uzunluğu ile Sakarya Nehri'nin il içindeki alanı, en büyük barajını 83.8 km²'lik yüzölçümü ile Sarıyar Barajı oluşturmakta olup, il geneli itibarıyla 14 doğal göl, 136 sulama göleti ve 11 baraj bulunmaktadır.

İklim

İlin güney ve orta bölümlerinde Bozkır İklimi'nin soğuk ve kar yağışlı kışları ile sıcak ve kurak yazları, kuzeyinde ise Karadeniz İklimi'nin ılıman ve yağışlı halleri görülebilir.Kara iklimi olan bölgelerde gece ile gündüz, yaz ile kış mevsimi arasında önemli sıcaklık farkları bulunur. En sıcak ay temmuz veya ağustostur, ildeki yerine göre ortalama en yüksek gündüz sıcaklıkları 27-31°C; en soğuk ay ise ocak ayıdır, en düşük gece sıcaklıkları ildeki yerine göre ortalama -6 ila -1°C arasındadır. Yağışlar en çok aralık, en az temmuz veya ağustos ayında düşer. Yıllık ortalama toplam yağış, 60 cm (Kızılcahamam) ilâ 35 cm (Kızılcahamam) arasında değişir.

Depresemsellik

Ankara toprakları iki dağ kuşağı arasında sıkışmıştır. Faylara (kırık hatlara) rastlanır. Ankara il sınırları içindeki alanın %30'u 1. ve 2. derece deprem alanıdır. Son yüz yılda meydana gelmiş küçük şiddetli depremlerin çoğu Kuzey Anadolu Fay Hattı ve yakın çevresinde veya başkentin güney doğusunda Tuzgölü ve Kırşehir fayı civarındadır. Bu dönemde meydana gelen 1944 Bolu-Gerede depremi ve 1938 Kırşehir depremi Ankara il sınırları içinde hasara yol açmıştır. Ankara içinde meydana gelen en kuvvetli deprem, 6.1 şiddetindeki 2005 Bala depremidir.

Jeoloji

Ankara topraklarının kuzey kısımları volkaniktir. Orda andezitik ve trakitik kayalar; kuzeydoğuda granit türü kayalar; kuzeybatıda ise kireç taşları ve kumtaşları görülür. İlin güney ve güneydoğu bölgeleri mezozoik (II. zaman) oluşumlardan meydana gelir. Sakarya nehri çevresinde Tersiyer; Polatlı civarında Eosen; Tuz gölü dolaylarında Neojen ( III. zamanın son sistemi); çukur ve düz alanlar ile akarsu boylarında Kuaterner oluşukları bulunmakadır. Başkent bölgesi büyük ölçüde volkanik yüzey malzemesine sahiptir. İlin büyük bölümü kireç taşlarından oluşmuştur, bu yüzden çok kireçli topraklarla kaplıdır. Akarsu boylarında tarıma uygun alüvyon topraklarına rastlanır.

Bu jeolojik yapıların bazıları oluştukları döneme ait fosiller içermektedir, bunlar o dönemlerin canlıları hakkinda fikir vermektedir.

Neojen dönem oluşuklar fosil bakımından zengindirler. Kızılcahamam yakınlarındaki Sinap yakınlarındaki bir fosil yatağında Neojen memeli kalıntıları ve adını Ankara'dan alan Ankarapithecus meteai adlı bir hominoid (insansı) türe ait fosil keşfedilmiştir. Bu canlının evrimde insansılar ile insanların ortak atası olduğu öne sürülmüştür.

Güneybatıda kalan Polatlı çevresindeki kireç taşları fosiller açısından oldukça zengindir. Alt Paleosenden kalma sığ deniz bitkilerinin fosilleri bulunmuştur. Çamlıdere'deki Taşlaşmış Ağaç Fosil Ormanı, Erken Miyosen’de (23–15 milyon yıl öncesi) gelişmiş olan çam ve meşe ağaçlarının bulunduğu karışık bir ormanın fosil kalıntılarından oluşur.

Bitki örtüsü

Ankara'nın iklim şartları ve topografik yapısı nedeniyle ilde bozkır (step) ve orman bitki örtüleri bulunur. Bozkır bölgelerde ağaç hemen hiç bulunmaz, bir tek akarsu kıyılarında iğde (Elaeagnus), söğüt (Salix) ve kavak (Populus) ağaçları bulunur. Bozkırda genelde dikenli çalılar ve otlar vardır. Otlar arasında başlıca ayrık otu (Elymus repens), geven (Astragalus), sorguç otu (Stipa), üzerlik (Peganum harmala) , katırtırnağı (Spartium junceum), yabani arpa (Hordeum murinum), püsküllü brom (Bromus tectorum), yavşan otu (Veronica), gelincik (Papaver), papatya (Anthemis ve Matricaria), hatmi (Alcea), kekik (Thymus), sütleğen (Euphorbia), ballıbaba (Lamium), kuşburnu (Rosa canina), böğürtlen (Rubus) sayılabilir.

Ormanlar başlıca dağların kuzey yamaşlarında görülür, ayrıca bozkır ortasında korular da mevcuttur. Ormanlarda en çok karaçam (Pinus nigra), ardıç (Juniperus) ve yer yer meşe (Quercus) görülür. İlin kuzeyine doğru iğne yapraklı ormanlar yaygınlaşır.

Ankara'da 1362 bitki türü doğal olarak bulunmakta olup bunların 268'i endemiktir. Ankara çiğdemi (Crocus ancyrensis), tükürük otu (Ornithogalum), peygamber çiçeği (Centaurea) gibi türler yöreye özgüdür. Familya düzeyinde en sık görülenler papatyagiller, baklagiller, buğdaygiller, turpgiller, ballıbabagillerdir.İlin kendi adıyla anılan Ankara armudu ve Ankara çiğdemi, ayrıca Kalecik Karası olarak bilinen misket üzümü il dışında da meşhurdur.



Ankara'nın Expedition 19 uzay ekibi tarafından çekilmiş uydu görüntüsü (11 Nisan 2009)