Türkü'nün mantığı

[Φ necessary]

''Manda yuva yapmış söğüt dalına'' Manda söğüt dalına yuva yapmış

''Yavrusunu sinek kapmış gördünmü'' mandanın yavrusunu sinek kapmış

''Öküzüm torbadan düşmüş gördünmü?'' öküz torbadan düşmüş

 

Bunlar nasıl olmuş?

[Φ ustundag]

nasıl olmuş ? hiç merak etmedim

[Φ --CeLiNe--]

asıl olmuş ? hiç merak etmedim

ben ettim waLLa nası oLmuş??

[Φ gloria]

Türkü Kastamonu’nun Tosya ilçesinden derlenmiştir.

 

Of-of-------

Manda yuva yapmış söğüt dalına –aman aman

Yavrusunu sinek kapmış gördün mü

Amanin yandım.

Amanin amanin amanin yandım

Tiridine tiridine tiridine bandım

Bedavamı sandın para vedim aldım

Of-of-------

Sabahlayin erken çifte giderken-aman aman

Öküzüm torbadan düştü gördün mü

Amanin yandım

 

Bağlantı

 

Of-of----

Sabah ezanını okurken-aman aman

Müezzin minareden uçtu gördünmü

Amanin yandım

 

Bağlantı

 

(Bu türkü TRT repertuarına “ Aşağıdan geliyor Türkmen koyunu” Kıtası ilavesi ile girmiştir. Bunun nedenleri ayrı bir konu başlığıdır.)

Türküde anlatılmak istenilenin ne olduğunun anlaşılabilmesi için hem türkünün çıkış nedeni hem de yöresel özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Yöre dili ve anlatımı yöresel kültür çok önemlidir. Bizce çok bilinen bir kelime yörede farklı anlamlarda kullanılabilmektedir. Örneğin :”Handan” Hoş neşeli, güler yüzlü anlamında bir bayan ismi olarak bilinmesine rağmen ,handan yörede aşağılayıcı küfür niteliğinde bir sözdür. Mayıs bir ay adı olmasına rağmen yörede taze tezek için kullanılır.V.b

Türkünün hikayesine gelince:

Dönemin beyi tarafından halk ozanlarının yönetim aleyhine söz söylemeleri yasaklanmıştır. Bu yasağın yanı sıra saz çalıp türkü söyleyen ozan a bir eğlencede kendilerine türkü çalması emrivakisi yapılmış,bir kenara da önüne kuru ekmeklerden oluşan yemek konmuştur. Bu ortam da bu türkü nün çıktığı söylenmektedir.

 

Ozan da kendisine yapılan bu haksızlığı onlarla dalga geçerek dile getirmiştir.

Şöyle ki:

Tosya bilindiği gibi pirinci ile ünlüdür.çeltik tarlalarının sürülmesinde kullanılan Manda yazın sıcağında göletlere yatarak az kıllı olan derisini hem serinletmek hem sineklerden korumak amacıyla çamura bular. Bunun içinde göletlerin ve çeltik tarlalarının kenarlarında bulunan ve dalları da suyun içine kadar uzanan salkım söğütlerin dalları üzerine ,gölgesine yatar .İşte mandanın söğüt dalına yuva yapması budur. Yavrusunu Sinek Kapması da yavrunun sinek tarafından ısırılmasıdır.çünkü yörede kapmak sözü ısırmak anlamındadır. "Köpek kapar" gibi.

Ayrıca “cız tutmak” diye bir deyim vardır. Bir tür sineğin hayvanların kuyruk altlarına girip ısırması ile oluşan ve hayvanı delirten oradan oraya sıçratan bir olaydır.

Ardından “gördünmü” sözcüğü ile türküye devam edip akıl almaz olayların olduğunu vurgulayıp alay etmektedir.

 

İkinci kıtadaki “Öküzün torbadan düşmesi ise:Öküzlerin hem yemlenmesi , ekine zarar vermemesi hemde zaman kazanmak için boyunlarına takılan yem torbasının öküzün boynundan çıması ve öküzün yemeden içmeden kesilmesi anlamını taşır.

Üçüncü kıtadaki müezzinin minareden uçması da erenlere karışması ermesi anlamındadır.

Bağlantı bölümünde de tirit yemeğini emeği karşılığı hak ettiğini anlatıyor. Tirit: kuru ekmekleri sıcak su ile ıslatılarak yapılan bir yöre yemeğidir.durumu iyi olanlar et suyu soğan ve kıymada ilave edebilirler.

Türkü baştan sona içinde doğruları anlatan fakat ilk bakışta anlamsız gibi görünen

Bir ifade taşımaktadır. Ozanın ince zekası hiciv sanatının çok güzel bir örneğini sunmuştur. Özellikle farklı anlam taşıyan kelimeler seçilmiş ;kendine yapılan haksızlığa onlarla alay ederek “eylenerek” dalga geçerek cevap verilmiştir.

 

 

arkadaşlar ben bu sorunun üzerine bir araştırayım dedim ve cevabı buldum sizinle de paylaşmak istedim. Daha geniş bilgi için şu adrese bakabilirsiniz:

 

http://www.turkuler.com/yazi/halkkulturunde.asp

[Φ necessary]

Gloria iyi araştırmış yazının içinde benim sorulara eklemediğim hocanın minareden uçmasıda açıklanmış.Benim kaynağımda bu yazı idi.

 

Tebrikler emek verip araştırdığın ve aktardığın için.

[Φ gloria]

rica ederim araştırmak işimiz iyi yaparızzz bu nedenleee

[Φ necessary]

rica ederim araştırmak işimiz iyi yaparızzz bu nedenleee

 

Araştırmacı gazatecimisin?

 

Yok bence Araştırma görevlisi , hangi üniversite?

[Φ gloria]

yok degil kütüphaneci ya da yeni adıyla bilgi belge uzmanı

[Misafir taurusmutis]

yok degil kütüphaneci ya da yeni adıyla bilgi belge uzmanı

 

Kız sen nelerde yaparmışsın böyle.Bende türkülerin hikayeleri mevcut ama bu yoktu,teşekkür ederim..

[Φ gloria]

rica ederim Tauruscuğum ne demekkkkkkkkkk

[Φ katrineholm]

''Manda yuva yapmış söğüt dalına'' Manda söğüt dalına yuva yapmış

''Yavrusunu sinek kapmış gördünmü'' mandanın yavrusunu sinek kapmış

''Öküzüm torbadan düşmüş gördünmü?'' öküz torbadan düşmüş

 

Bunlar nasıl olmuş?

sanatta anlam disinda bir baska boyut veya baska anlam boyutlari vardi örn. masallarda göruldugu gibi devler,ucan halilar gibi