AMERİKA EĞİTİM SİSTEMİ
Ekonomi ve teknolojideki gücü ile dünya liderleri arasında ilk sıralarda bulunan Amerika Birleşik Devletleri öğretim hayatına yurtdışında devam etmek isteyen yüz binlerce öğrenciye eğitim vermektedir. ABD'de dört binin üzerinde kolej ve üniversite bulunmaktadır ve eğitimlerine ABD'de devam etmek isteyen öğrenciler hedefleri doğrultusunda, ister seçtikleri alan, yaşam tarzı ya da kampus hayatı, ister eğitim kalitesi olsun, onları pek çok alternatif beklemektedir.
ABD'de ülke çapında yürürlükte olan uygulaması zorunlu bir milli eğitim sistemi bulunmamaktadır. Her Eyalet, Eyalet Yönetimi ve Eyalet Meclisi doğrultusunda eğitim programını kendi belirlemektedir. Kısaca tek merkezden gelen otoriter bir yapı yerine, yerel yönetimler, okul aile birlikleri, sivil toplum kuruluşları, öğretmen, öğrenci ve velilerin her aşamada sorumluluk aldıkları çok merkezli bir sistem bulunmaktadır. Bu da eyaletler arasındaki eğitim sistemlerinde çok küçük ayrıntılar halinde değişiklik olmasına yol açar. Diğer bir deyişle bir eyaletten diğer bir eyalete okumaya giden öğrenciler ders müfredatı açısından çok zorluk çekmeden eğitimine devam edebilmektedirler. Genel anlamda Amerikan eğitim sistemi katı bir müfredat ile ezbere dayalı bir eğitim felsefesi yerine öğrencilere araştırma alışkanlığının kazandırılacağı, uygulama ağırlıklı, sınıf içinde münazara ve tartışmalara açık olan bir eğitim felsefesi benimsemiştir. Böylece öğrencilerin aktif olarak derslere katılımı hedeflenmektedir. Ayrıca öğrenciler mezuniyetleri sonrasında da gelişen teknoloji ve küreselleşen dünyaya bildikleri araştırma teknikleri ile kolayca ayak uydurabilmektedirler.
Amerikan eğitim sistemi genel anlamda 12 yıl sürmektedir. 6 yaşında (Primary School) ilkokula başlayan ABD'li öğrenciler 5 senelik bir eğitimin ardından 11 yaşında "Secondary School" diye adlandırılan orta öğretime başlarlar. İlk 3 yıl ortaokul eğitimi alan öğrenciler 14 yaşında liseye başlarlar ve 17 yaşında mezun olurlar. 11. sınıfta üniversiteye hazırlanmaya başlarlar ve çeşitli sınavlara girerler.
Liseyi bitiren öğrencilerin önünde hedef ve beklentileri doğrultusunda çok sayıda imkân bulunmaktadır. Sertifika ya da diploma programları ile kısa sürede pratik eğitim alarak iş hayatına atılabilirler; teknik enstitülere, meslek yüksek okularına ya da üniversiteye devam edebilirler. Meslek yüksek okulu eğitimini seçenler 2 sene süren eğitimlerini "Community College" ya da "Two-Year College" adı verilen okullarda alabilirler. Yüksek okul diploması veren "Two Year College"ların kimi devlet destekli kimi ise özeldir. "Community College"lar ise devlet okullarıdır ve Türk Eğitim Sistemindeki Meslek Yüksek Okulu'na denktir. Bu okullarda 2 sene eğitim alan öğrenciler devam ettikleri bölüm ile ilgili Önlisans diploması (Associate Degree)*almaya hak kazanırlar.*
Eğitimlerine devam etmeyi seçen öğrenciler aldıkları kredileri üniversiteye transfer ederek, önlisans diplomasının üzerine 2 sene daha okuyarak lisans diploması (Bachelors Degree) alırlar.*Genel olarak ABD'deki Community College'ların aynı eyalette bulunan üniversitelerle anlaşması bulunmaktadır ve müfredatları da eşdeğer olduğu için direkt 3. sınıftan başlamaya hak kazanırlar. Başka bir Eyalette eğitimlerine devam etmek isteyen öğrenciler ise bazı dersleri tekrar almak durumunda kalabilirler. Liseden sonra devlet üniversitesi ya da özel üniversitelere de devam edilebilir ve 4 sene süren eğitimden sonra üniversite diploması (Bachelors*Degree) alabilirler. Genel olarak 2 senelik eğitimden sonra iş hayatına atılmaya karar veren öğrencilerin seçtiği yol kolej eğitimidir. Çünkü üniversiteye başladıkları takdirde 2 sene sonra bırakmak istedikleri zaman ellerinde önlisans diploması olmaz
Lisans diploması alan öğrenciler eğer eğitimlerine devam etmek isterlerse 1 ya da 2 sene daha eğitimlerine devam ederek*Masters Degree*/ Yüksek Lisans Diploması almaya hak kazanırlar. Ayrıca*Graduate Diplomave*Graduate Certificate*programları da yine üniversite sonrasında devam edilen sertifika ve diploma programlarıdır. Bu programların kabul koşulları yüksek lisans programlarına göre daha kolaydır ve pratik eğitim odaklıdır. Ayrıca tıp, hukuk, eczacılık ve veterinerlik gibi bölümlere lisans diploması aldıktan sonra, gerekli sınavlar verilerek devam edilebilir. Devam edilen programa göre yüksek lisans programları tezli ya da tezsiz olabilir. Yabancı öğrenciler part-time yüksek lisans programlarına katılamazlar.
Yüksek lisans diploması alan öğrenciler doktora programlarına devam edebilirler. Bazı üniversiteler ve bazı bölümler lisans diploması almış öğrencileri direkt doktora programlarına kabul etmektedirler. Bu programlarda yüksek lisans ve doktora programları birlikte alınmaktadır. Doktora programlarının ilk 2 yılı sınıfta ve seminerlerle geçer. Geri kalan senelerde ise öğrenciler (1 ya da 2 sene) araştırma ile geçer. Öğrencilerden kendi teorilerini geliştirmeleri, ispatlamaları gerekmektedir.
AMERİKAN YÜKSEK ÖĞRENİM KURUMLARI
ABD'de binlerce yüksek öğretim kurumu vardır ve idari yapıları bakımından üniversiteler devlet üniversiteleri ve özel üniversiteler olarak ikiye ayırabiliriz. Eğitim kalitesi açısından devlet üniversiteleri ile özel üniversitelerin arasında bir fark bulunmamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta verilen diplomanın tanınırlığıdır (akreditasyon). ABD'de hem devlet üniversiteleri hem de özel üniversitelerde eğitim ücretlidir. Ancak devlet üniversitelerinin devlet desteğinden daha fazla yararlanıyor olmaları eğitim ücretlerinin daha ekonomik olmasının sebebidir. Yine de unutulmaması gereken nokta uluslar arası öğrencilerin ABD'li öğrencilerden daha fazla öğrenim harcı ödeyerek eğitim aldıklarıdır. Bir başka fark ise devlet üniversitelerinde sınıf mevcutlarının daha kalabalık olması ve kabul aşamasında bulundukları eyalette ikamet eden öğrencilere daha fazla şans tanımalarıdır. Sonuçta devlet üniversitelerinin öncelikli hedefi bulundukları yerdeki yöre insanlarına eğitim vermektir ancak elbette çok kültürlü, kozmopolit bir ortam sağlamak için uluslararası öğrencilerin başvuruları da değerlendirilmektedir. Eğer çok başarılıysanız ya da programlarda yer varsa, elbette devlet üniversitelerinde de kabul şansınız bulunmaktadır.*
Özel üniversiteler bu konuda ayrım yapmaksızın başvuruları eşit olarak değerlendirmektedirler. ABD'nin en köklü üniversiteleri de özel üniversitedir. Bu üniversitelere örnek vermek gerekirse ilk etapta sayabileceğimiz özel üniversiteler Harvard, Yale, MIT, Stanford ve Cornell'dir. ABD eğitiminde üniversitelerin bir başka adı da "kolej" ya da "teknoloji enstitüsü" olarak da geçebilir.*
Üniversiteler önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimi vermektedirler ve araştırma odaklıdırlar. Bazı üniversiteler ayrıca dil eğitimi ve kısa süreli sertifika programları da vermektedirler. Kolejler üniversitelerle kıyaslanınca daha küçüklerdir. Bağımsız olabildikleri gibi kimileri üniversitelerin bünyesinde de olabilir. Ayrıca ABD'de fakülte isimleri olarak da kolej kelimesi kullanılır. Genel olarak ABD'de fakülte, akademisyen anlamına gelmektedir ve öğretim üyelerini belirtmektedir. Teknoloji Enstitüleri ise özellikle fen ve mühendislik alanında uzmanlaşmışlardır. Araştırma ağırlıklıdırlar. Massachusetts Insititute of Technology (MIT), Georgia Institute of Technology, teknoloji enstitülerine verebileceğimiz ilk akla gelen örneklerdir.
Meslek Yüksek Okulları
Meslek yüksek okulları (Community College,*Junior College*ya da*Technical Institute*olarak da adlandırılmaktadır.) yukarıda da belirttiğimiz gibi lise eğitimin üzerine alınan 2 senelik (teknik enstitülerde 3 senelik programlar da bulunmaktadır.) eğitimdir ve bitiren öğrenciler önlisans diploması almaya hak kazanırlar. Meslek yüksek okullarında seçilen mesleğe yönelik eğitim alınması sonucu mühendis yardımcısı, bilgisayar işletmeni gibi ara elemanlar da yetiştirilmektedir. Ayrıca akademik programlarını transfer program olarak seçen öğrenciler 2 sene aldıkları eğitimlerinin üzerine üniversitelerin ya da kolejlerin 3. sınıflarına dikey geçiş yapabilirler. Meslek yüksek okullarında eğitim ücreti üniversiteye nazaran daha ekonomiktir, sınıf mevcudu daha azdır ve kabul koşulları üniversitelere kıyasla daha kolaydır.
AMERİKAN YÜKSEK ÖĞRENİM PROGRAMLARI*
Önlisans Diploması:*
Lise eğitiminden sonra devam edilen 2 yıllık programların sonunda verilen diplomadır.*Associate of Arts(A.A.) ya da*Associate of Science*(A.S.) olarak devam edilen program türüne göre verilmektedir. 60 kredilik ders almak mecburidir.
Lisans Diploması:*
Lisans diplomasını (Undergraduate degree) alabilmek için 120 kredilik ders almak mecburidir. Devam edilen program türüne göre*Bachelor of Arts*(B.A.) ya*da Bachelor of Science*(B.S.) olarak adlandırılır. Eğer spesifik bir programa devam ediliyorsa program adını da alabilir. Örneğin*Bachelor of Business Administration*(B.B.A.) ya da*Bachelor of Fine*Arts*(B.F.A.) gibi. Alınması gereken mecburi derslerin yanında seçmeli dersler de alınabilir. Ancak seçmeli dersleri alırken mutlaka öğrencinin danışmanı ile irtibat halinde olması gerekmektedir. Genel olarak ilk 2 sene giriş dersleri ve son 2 sene seçilen bölümle ilgili uzmanlık dersleri verilmektedir. Uzmanlaşılan alana ana dal yani*major*denmektedir. Yan dal ise*minor*olarak adlandırılır. Öğrenciler eğer isterlerse çift ana dal (Double major) yapabilirler.*
Lisans eğitimi 4 yıl sürmektedir ancak eğer öğrenci isterse ek ders alarak veya yaz aylarında da derslere devam ederek daha kısa sürede eğitimini tamamlayabilir. Bazı özel alanlar, örneğin mimarlık eğitimi, daha uzun sürmektedir. Ayrıca Hukuk ve Tıp gibi bölümler yüksek lisans derecesinde verilmektedir. Yani öğrencinin lise eğitiminden sonra Hukuk ya da Tıp Fakültesine başlayabilmesi söz konusu değildir. Mezun olabilmek için belirli bir not ortalamasını tutturmak gerekmektedir.
Yüksek Lisans Diploması:*
Lisans diploması alındıktan sonra devam edilen programlarda 30–36 kredi almak ve genelde tez yazımı sonrasında alınan derecedir. Genellikle 2 sene sürmektedir ancak bazı programlar 1 ya da 1,5 sene de sürebilir.*Master of Arts (M.A.)*ve*Master of Science*(M.S.) olarak adlandırılır. Aynı lisans derecelerinde olduğu gibi bazı programlar mezun olunan dalı vurgular. Örneğin*Master of Arts in Education*(M.A. Ed.) gibi. Mezun olabilmek için belirli bir not ortalamasını tutturmak ve sunulan tezde başarılı olmak gerekmektedir. Genellikle mezuniyet için istenen not ortalaması 3,0'tür.*
Doktora:*
Lisansüstü programların yüksek lisanstan sonraki aşaması olan doktora programları genellikle 3 – 4 yıl sürmektedir. Lisans programlarından sonra devam edilen doktora programları da bulunmaktadır ancak daha uzun sürmektedir. Öğrenimin sonunda*Doctor of Philosophy*derecesi verilmektedir. Öğrenim sonrasında bilimsel nitelikte bir kitap olarak basılabilecek tez yazılması mecburidir.*
İngilizce Seviyesi:*
İster lisans, ister önlisans, sertifika ya da diploma programı olsun tüm uluslararası öğrencilerden İngilizce seviyeleri resmi yoldan belirtmeleri gerekmektedir. Bu durumda öğrencilerden TOEFL skoru istenmektedir. Alınması gereken minimum skor üniversite ve bölümlere göre değişkenlik göstermekle beraber minimum skor 213'tür. Yeterli İngilizce seviyesi olmayan öğrenciler üniversite ya da kolejlerin dil okullarına veya ortak çalıştıkları dil okullarına giderek İngilizce seviyelerini ilerletebilirler. Bu gibi durumlarda eğer öğrenci istenilen seviyeye gelirse TOEFL skoru olmadan da direkt programına başlayabilir. Üniversitelerle ve programlara göre değişkenlik göstermekle birlikte öğrencilere "Koşullu Kabul Mektubu" (Conditional Acceptance) verilmektedir.*
AMERİKA'DA ÜNİVERSİTELERE KABUL KOŞULLARI
Test Skorları:*
Lisans programları için*SAT*(Scholastic Aptitude Test); Yüksek lisans ve üniversiteler ve programlara göre değişmekle beraber doktora programları için*GRE*(Graduate Record*Examination) ve bazı durumlarda*GRE Subject; MBA yapmak isteyen öğrenciler için*GMAT*(Graduate Management Admissions Test)*
Referans Mektupları:*
Lisans programları için lise öğretmenlerinden alınan referans mektupları; yüksek lisans programları içinse hem akademik hem de bölümlere göre değişmekle birlikte iş tecrübesi (stajlar da geçerlidir) ile ilgili referans mektupları
Niyet Mektubu:*
Öğrencinin hedeflerini, beklentilerini ve neden ilgili üniversite ve bölüme başvuru yaptığını, ilgi alanlarını, iş tecrübesini, hobilerini ve elde ettiği başarıları açıkladığı mektuptur. Bazı bölümler için daha detaylı niyet mektubu yazılmalıdır. Ayrıca kimi üniversiteler öğrenciden matbu sorularına cevap vererek kendi niyet mektubu formatında yazmalarını istemektedirler.*
Teminat:*
Uluslararası öğrencilerden Amerika Birleşik Devletleri'nde kalacakları süre boyunca eğitim masraflarının ve yaşam giderlerinin karşılanacağına dair teminat (Affidavit*of*Support) istenmektedir.
AMERİKA'DA DERS YILI VE NOTLAR*
ABD'de genelde öğrenciler genellikle Eylül ayında başlayan Güz döneminde okullarına başlarlar. Sömestre sisteminde üniversiteler 16–17 hafta uzunluğunda 2 dönem halinde ders verirler ve arada yaz döneminde 4–8 haftalık tatil vardır. Ancak bazı üniversiteler isteyen öğrencilerin devam edebilmesi için yaz döneminde de ders açmaktadırlar. İsteyen öğrenciler Ocak ayında başlayan Bahar döneminde de okula başlayabilirler. Çünkü ABD'de sadece tek bir başlangıç dönemi yoktur. Bununla beraber Bahar döneminde okula başlamak isteyen öğrenciler konaklama konusunda sıkıntı çekebilirler çünkü istedikleri yerler dolu olabilir. Bahar döneminde başlamanın bir başka dezavantajı ise bu dönemde her dersin açılamamasıdır. Bazı bölümlerde ise ilk dönemki ders alınmadan devam niteliği olan bir sonraki ders alınamadığı için öğrenci otomatikman bu dersi de alamayabilir. Ancak yaz okulunda ya da diğer dönem açıldığı zaman bu dersi alma hakkı bulunmaktadır. Unutulmaması gereken nokta ara dönemlerde kabulün daha zor alındığıdır.
Öğrenciler eğer yaz aylarında da derslerine devam ederlerse, okullarını daha kısa sürede bitirme şansına da sahiptirler. Uluslararası öğrenciler tam zamanlı programlara devam etmek zorundadırlar.
ABD'de her üniversite kendi yönetmeliğini belirlemektedir. Buna bağlı olarak mezuniyet, ders geçme, sınıf geçme gibi konular üniversiteden üniversiteye göre değişebilmektedir. Buna rağmen öğrencilerin bir üniversiteden ya da bölümden diğerine geçmeleri halinde sorun yaşamamaları ya da bunu asgari düzeyde tutabilmek için her üniversitenin sistemi birbirine benzemektedir ve genelde kredili ders sistemi mevcuttur. Mezuniyet için lisans düzeyinde minimum "C" yani 4 üstünden 2; yüksek lisans için minimum "B" yani 4 üstünden 3 ortalama tutturmak mecburidir.
A: 4
B: 3
C: 1*
D: geçer
F: kaldı
Genel olarak kullanılan not birimleridir. Daha iyi bir değerlendirme yapabilmek için BA ya da B+, B- gibi not sistemleri de bulunmaktadır ve küsuratlar bu şekilde değerlendirilmektedir.*
Uluslararası öğrenciler genelde 3 kredilik 5 ya da 6 ders alarak tam zamanlı programa devam ederler. Kredi sayısı haftalık alınan ders saati ile eşittir.
Amerika'da Eğitim masrafları herşey dahil ( Okul,Yemek,Konaklama,Kitaplar,Ders Materyalleri ve Kişisel giderler ) yıllık Özel okullarda 23.200 $ , Devlet Okullarında 14.000 $ dan başlamaktadır.
WORK AND TRAVEL
Son yılların popüler kültürel değişim programı olan*Work And Travel*(WAT) , öğrencilerin Amerika Birleşik Devletlerinde, hem çalışıp hem de seyahat etmesine olanak sağlayan bir programdır. Program, öğrencilere minimum maliyetle ABD’de çalışıp para kazanmanın yanında seyahat etme ve aynı zamanda ABD’nin yaşam tarzı ve kültürünü yaşayarak öğrenme imkanını sunuyor. Aynı zamanda kişinin ingilizcesini geliştirmesi icin kaçırılmayacak bir fırsat !!
Wat programının süresi ise 4 aydır.öğrencinin 3 ay çalışma , 1 ay da seyahat etme hakkı vardır.Çalışma dönemlerinde de fırsat bulundukça seyahat edilebilir.Herhangi bir sorun olduğunda ise kişi ülkeye dönmekte serbesttir.*
Öğrenciler*Work And Travel*programında tek işte çalıştığı takdirde aylık ortalama 1000 $ kazanç sağlarlar. Bu miktar, işin ücret oranı ve çalışma saatlerine göre 2500 $ bile olabilir.*
Türk öğrenciler mayıs-kasım ayları arasında, Amerikanın farklı eyaletlerinde eğlence parklarında operatör, satış elemanı, kasiyer; mağazalarda tezgahtar; havuzlarda cankurtaran, görevli; restaurantlarda garson, hostess, mutfak çalışanı; barlarda barback, güvenlik; otellerde resepsiyonist, temizlik görevlisi, bekçi ve bunlardan başka birçok mekan ve pozisyonlarda ayrıca Alaska’da balıkçı olarak çalışmaktadırlar.
