Piyano Hakkında

[Φ bitir]

PİYANO

 

Tuşlarla çalışan keçe kaplı tokmakların metal tellere vurmasıyla ses veren bir müzik aleti. Bartolommeo Cristofori (1655-1731) tarafından icat edildiği söylenir. Bununla beraber, Cristofori'den iki yüzyıl önce dahi, buna benzer aletler yapmaya çalışanlar olmuştur. Piyano, tuşa basıldığı sürece tokmağın telle temas halinde kaldığı klavsenden ve tellerin çekilmesi suretiyle çalman çembalodan farklıdır. Sesin yüksekliği ya da alçaklığı, tuşa basış kuvveti ile ayarlanır. Ayrıca, bu ses tonu pedalla da idare edilebilir. Pedal, ya tokmakları yana kaydırarak, her notaya bağlı tellerin hepsine birden vurmasını önler, ya da tokmakları tellere yaklaştırarak, vuruş kuvvetini azaltır. Birinci pedalın sağında bulunan ikinci bir pedal perdelerin, hareketini önleyerek, notaların titreşimini sürdürmeye yarar. Özellikle Amerika ve Kanada'da yapılan bazı piyanolarda, bu ikisinin arasına bir üçüncü pedal eklenir. Bu pedala basıldığı zaman bir nota kendisinden sonra çalınan sesleri etkilemeden ses vermeye devam eder.

 

Piyanonun tarihçesi, tuşlarla tokmakları ve madeni tellerin gerilimine dayanabilecek tahta ve madeni çerçeveleri bağlama "hareket"inin gelişmesine bağbdır. Cristofori, 1726 yılında, modern hareket için gerekli bütün malzemeyi aracına takmış bulunuyordu. Ama bu çalışması, hayattayken değerlendirilmedi. Almanya'da Gottfried Silbermann (1683-1753) ve Johann Andreas Stein (1728-1792) denemelere devam ettiler. Özellikle Stein, hareket, çerçeve ve teller arasında yeterli bir denge kurmayı başardı. Bu aletin Avrupa'da yayılmasını sağlayanlar, Mozart ile Muzio Clementi olmuştur. Bu sanatçılar, 1770'lerde, piyano çalarak ve piyano için müzik yazarak, piyanoyu benimsetmişlerdir.

 

Aslında dikdörtgen şeklinde olan ve çoğunlukla "çembalo" diye yanlış adlandırılan "kare" piyano da dahil olmak üzere, çeşitli biçimler denenmiş, fakat bu biçimlerin hiç biri ömürlü olmamıştır. Bunlardan sadece 1860 yılında, odalarda kullanılan standart tip olarak kabul edilen konsol piyano bugüne kadar gelmiştir. 1860 yıllarında kuyruklu piyano da bugünkü biçimine ulaşmış ve ondan sonra yapılan bütün değişiklik ve ilaveler, sadece ayrıntılarda olmuştur. İki anahtarlı piyano, pedal tahtalı piyano, çeyrek tonlu piyano ve elektronik piyano gibi çeşitli piyano denemeleri yapılmışsa da, bugün genel olarak konserlerde kullanılan piyanolar, 1860'lardan bu yana büyük değişiklikler göstermemiştir.

 

Piyanonun gelişmesine ve yayılmasında büyük rolü olan besteciler Mozart (1756-1791), Beethoven (1770-1827), John Field (1782-1837), Chopin (1810-1849) ve Liszt (18ll-1886)dir. Muzio Clementi, J.N. Hummet ve Kari Czerny gibi besteciler de, öğrencilerinin teknik kabiliyetini geliştirmek amacıyla pek çok piyano etütleri bestelemişlerdir.