Zonguldak Halkoyunları

[Φ _asi_]

Halkoyunları

 

 

Zonguldak yöresi davul ve köçek oyunları yönünden oldukça zengindir. Geçmişte davulcuların omuzlarına astıkları çift davulla oynadıkları söylenir. Göbekleşme, kaşık, zil gibi ayrık düzen oyunları; bağlama, tanbura, cura kemane (tırnak kemanesi), çiftelli, zurna, kaval (dilli, dilsiz), tef, darbuka,zil, kaşık, zilli maşa, tangurdak eşliğinde oynanırdı.

 

Erkek oyunlarının yok denecek kadar öz, parayla tutulan köçeklerin (meyter) ve köçek oyunlarının yaygın olmasının nedeni, erkeğin köyünden ayrı bir işyerinde (kömür ocaklarında) çok ağır koşullarda çalışması, yaşamasıyla ilgilidir. Köyüne izinli gelen erkek eğlenme, oyun gereksinimini köçek tutarak ve onu izleyerek giderir. Bu nedenle, yörede köçek ve kadın oyunları, yaygındır. Kadın oyunları giysi, ritmi ve ezgisiyle kadının zarafetini, hareketliliğini, canlılığını simgeler, öne çıkarır.

 

Çaycuma'da Aman of, Döktürü Muazzez, maça Kızı, biriciksin; Devrek'te dirgine, topal Osman; Kdz. Ereğli'de Kestanesi Köyü, Eğrice meşe; Alaplı'da Sömsöm Yavrum, Kabataşın Altı Bayır yöreye ait ezgi ve oyunlardır.

 

 

Mavili

 

Bir salınma bir nazlanma havası olan bu oyunun türkü sözleri sevgi ve beğenme üzerinedir. Oyuncular yavaş ritimli olan bu oyun müziği ile birlikte aheste bir yürüyüş, etrafında dönmelerle oyunu bitirirler. Bu oyun aynı zamanda diğer oyunla için hazırlık olmaktadır.

 

Mavili mavili elini

Yabancılarıy gelini

Mavili de mavili anari

Mavilide mavili ela gız

 

Bilemeyom kimleri Ayşe gız

Mavili de mavili elini

Yabanclarıy gelini

Mavili de mavili anari

.....

 

Kavşak Suyu

 

Mavili oyundan sonra Kavşak Suyu denilen oyun oynanır. Daha canlı ve hareketli bir oyundur. Daire formunda oynanır. Gerinmeyle başlar, daire formu bozulmadan karşılıklı gelip oynar, kendi etrafında uçarcasına dönüşler oyunun en gösterişli figürüdür. Oyun türküsünün sözleri yine beğenme ve sevgi üzerine söylenmiştir. Bu türkü suyun başında yapılan eğlentileri de bekar erkeklerin gelinlik çağındaki genç kızları beğenmeye gittikleri ve beğendikleri kızlarla ilişki kurmak için söylenen ve bir atışma şeklinde yapılan sözlerden meydana gelmiştir.

 

Ah, kiremitte buz musun?

Gelin misin, kız mısın?

Ah, akşam size gelecem

Evde yaluvuz musun?

Haydi de evde yaluvuz musun?

 

Eşim aman aman eşim de gel

Kavşak suyuna gideriken peşimden gel

Hey hey hey hey ille de sana varacam aman

Almazsan da kaçacam aman

Eğer beni alırsan asri de nişan yapacam aman.

......

 

Dıv Dıv

 

Kavşak suyundan hemen sonra "dıv dıv" oynanmaktadır. Bu oyun yörenin geleneksel yapısı olan karşılama türündedir. Karşılıklı gidip gelme, yanlara açılıp kapanma ve dönmeler şeklinde oyun tamamlanır. Bu oyunun türsüsünde de yine sevgi ve beğenilme duygularının ifadesi ola sözler vardır.

 

Atlı geliyor atlı

Anam altında kilim katlı

Benim sevgili yarim

Anam baldan şekerden tatlı

Dıv dıv dıv

 

Dallarda yeşil yaprak

Anam kirazlar tabak tabak

Kavuşalım sevdiğim

Anam sonumuz kara toprak

Dıv dıv dıv

.....