Amasya Halk Edebiyatı

[Φ _asi_]

HALK EDEBİYATI

 

DEYİMLER

 

Amasya’nın Bar Dağ'ı, bir dağı olmazsa öbür dağı.

 

Ali evlendi Güllü gelin oldu. (olan oldu)

 

Alayı çullandı. (Hepsi birden üzerime geldi)

 

Başı içeride. (Evine bağlı)

 

Bu ne biçim gayda, büyüklerde olur fayda. (Bir bilene danışmak)

 

Bıçağın önü de arkası da kesiyor. (Her durumda kendini haklı çıkartıyor)

 

Bilmeden göle düşme. (Bilmeden bir işe kalkışma)

 

Çalınmaz saz, tutulmaz söz. (Bidiğini okuyan)

 

Döklüm döşek. (dağınık)

 

Dereyi görmeden paça sıvamak. (Aceleci davranmak)

 

El eli yur el de döner yüzü yur. (Yapılan karşılıksız kalmaz)

 

Hışırım çıktı. (Çok yoruldum)

 

Hiç aşkım yok. (Hiç keyfim yok)

 

Horoz ötmeye kalma. (Fazla gecikme)

 

Kafam dalgalı. (Aklım karışık)

 

Kafam fenikti. (Başım döndü)

 

Kesüyü bekit. (Arkdan gelen suyu yönlendirmek)

 

Körün daşı gibi. (İhtimal verilmeyen)

 

Kulp takmak. (Her şeye bir kusur bulmak)

 

Kül haşaş oldu. (Kırılıp dağıldı)

 

Karnım şiş. (Canım sıkıntılı)

 

Kilitlendi mi çengelin. (Tutuldu mu çenen)

 

Kokmuşluk yapma. (Dedikodu yapma)

 

Lo taşı gibi yuvarlandı. (Tonbul biri yere düşünce)

 

Sel ağzından kütük kapmak. (Fırsatçı olmak)

 

Seni omzuna alınca ayakların yere değmesin. (Evlendiğin kişi seni kimseye muhtaç etmesin)

 

Şöyle bir kazınalım. (dertleşelim)

 

Beğendüğüm benden gaştı, beğenmedüğüm peşime düştü.

 

İki ara bir derede kalmak. (Kararsız kalmak)

 

İki ayağını bir pabuca sokmak. (Acele ile telaşlanmak)

 

İki lafın belini kırmak. (Biraz sohbet etmek)

 

İt ayağından paça yemiş gibi gezmek. (Çok gezenlere söylenir)

 

Muhtarın garısı, muhtarın yarısı.

 

Yüzüne güller (af buyur)

 

 

BİLMECELER

 

Çıt dedi çalıya düşdü. (Güneş)

 

Benim bir fırınım var

Dört tane ekmek alır. (Ceviz)

 

Gup gup hamam, guppesi tamam,

Bir gelin aldım babası imam (Saat)

 

Yol üstüne sac koydum,

Geleni gideni aç koydum. (Oruç)

 

Yer altında gezerim,

Dünkü gelinden güzelim (Köten,pulluk)

 

İki elti bir boyda (Kanatlı kapı)

 

Buradan gittim vızınan, oniki yıldızınan

Acısı suvan gibi, kendisi doğan gibi.(yıldırım)

 

Nar nar narladı, nar duvarda parladı,

Narcı kızın gelmedi, nar duvardan inmedi.(Makas)

 

Uzun oluk, dibi delik (Baca)

 

Uzun uzun odalar, birbirini kovalar. (Tren)

 

Sarı öküz yattı kalkmaz, Kara öküz gitti gelmez. (Ateş)

 

Gelin içeride, saçı dışarıda. (Mısır)

 

Uzunluğu urgan gibi, genişliği yorgan gibi. (Yol)

 

Çarşıdan alınmaz, mendile konulmaz,

tadına doyulmaz (Uyku)

 

Dağdan gelir dak gibi, kolları budak gibi,

eğilir su içer, bağırır oğlak gibi. (Kağnı)

 

İki kardeş yan yana bakar. (Maşa)

 

Min min ayaklı, minti kulaklı,

Aalaca donlu, tokmak başlı. (Kedi)