Sivas-geleneksel el sanatları

[Φ _asi_]

EL SANATLARI

 

 

SİVAS HALILARI

 

 

Sivas halılarının en belirgin özellikleri kullanılan ipliğin inceliği, iç boya­malarının özgünlüğü, dokumadaki ustalık, ilmek sayısının fazlalığıdır. bugün bir dm2’ye 60x60 düğüm düşecek biçimde dokunabilmektedir. Çözgü ipliği çok bükümlü ve ince olduğundan dm2 basma düsen ilmek sayısı artmaktadır. Sık dokulu olması için her sıradan sonra kirkitle sertçe vurularak ilmekler sıkıştırılmaktadır. Yumuşak olması için de her iki sırada bir ilmekler taranmaktadır. Daha çok Iran (sine) düğümüyle dokunan Sivas halısında, Selçuklu ve İran halılarındaki desen karakterinin izleri görülmektedir. Desenine göre lalezar, çeşmibülbül, yılanlı, çamurlu gibi adlar almaktadır. Sivas halısının bir özelliği de desenlerde zıt renklerden kaçınılmasıdır. Halılarda en az 12 çeşit olmak üzere 20-25’e varan renk çeşidi kullanılmaktadır.

 

Halıcılık günümüzde, Valilik, Yarı Açık Cezaevi ve kısmen kaymakamlıkların çabası ile yaşatılmaya ve halka geçim kaynağı sağlanmaya çalışılmaktadır.

 

Kullanılış Biçimlerine Göre Halı Çeşitleri

 

Makat (Sedir Halısı), Halı Yastık (Yastık Yüzü), Duvar Halısı, Taban Halısı, Tüllüce, Namazlık (Seccade), Heybe ve Çanta. Kilim dokumacılığı daha çok köylerde gelişmiştir. Yaygın olarak kullanılan kilimler; yan kilim, kebir orta kilim, çul kilim, devetüylü kilim, nakışlı kilim, kırmızı ve beyaz kilim gibi isimlerle anılmaktadır.

 

 

 

ÇAKI-BIÇAK YAPIMCILIĞI

 

2. Mahmud Döneminde (1808-1839) tutulan Sekiye Sicillerinde yer alan bilgilere göre, çakı ve bıçaklar, Subaşı Hanı'nın kuzey girişindeki kapının karşısında bulunan Kılıççılar Çarşısı'nda yapılırdı.

 

Sivas'taki üretim pahalılık ve yaygınlık bakımından Sam kılıçlarını izler. Bıçakçılığın ise 150 yıllık bir geçmişi vardır. Cumhuriyetin ilk yıllarında bıçakçılık, Ermeniler tarafından yapılırdı. 1950-60'lı yıllarda tekniğin değişmesiyle bıçakçılık, geçim kaynağı olarak yaygınlaşır ve günümüze kadar gelir. Kılıççılar Çarşısı'nda yapılan kılıçların, silahların zamanla değişmesiyle kul­lanım dışı kalmasıyla kılıç ustaları çakı ve bıçak yapımına yöneldiler. Sivas'ın kara kemik saplı bıçakları ünlüdür. Bıçak sapları için öküz, keçi ve koç boynuzu kullanılır. Boynuz, kolay bulunması ve ucuz olmasının yanı sıra sağlam ve işlenebilir oluşuyla Sivas bıçakçılığının karakteristik malzemesi olmuştur.

 

 

 

GÜMÜŞ İŞÇİLİĞİ

 

Gümüş işçiliğinde, hazırlanan ahşap kalıplar çeşitli aşamalardan geçerek tel ve ince levha haline getirilen gümüş ile kaplanır. Gümüş kaplama olarak çekmece ve nalınlar yapılır. Diğer bir gümüş isçiliği ise telkari, kalem işi savattır. Bu teknikle de kemerler, bilezikler, bardak ve fincan zarfları, çay tabakları, çay tepsileri, broşlar, ağızlıklar ve tespih süsleri gibi eşyalar yapılır.