Bayburt halk edebiyatı

[Φ _asi_]

BAYBURT ATASÖZLERİ

 

Açığı it yer, sahipsizi kurt yer

Anası ne ki, danası ne ola

At beslenende, Kuş seslenende, Kız istenende güzeldir

Bilinmeyen aş, ya karın ağrıtır, ya baş

Çok çalışanın hakkı yaban tezeğidir

Çocuk kundakta, gelin duvakta belli olur

El eli yur, elde döner yüzü yur

El' deki yara, duvardaki deliktir

Er'in seni sağ sever, komşun seni tok sever

Ev' den yetme oldu mu, danalıktan sığıra mal almazlar

Deliye el ver, eline bel ver

Kalın incelene kadar, incenin canı çıkar

Koç'luk kuru, kom önünde belli olur

Kurt gitti yazıya, meydan kaldı cıngıllı tazıya

Saç sefadan, tır

Sürü ters dönmüş, aksak önde gider

Tandır sıcak iken ekmek tutar

Tarlayı taşlı yerden, kızı kardeşli yerden alasın

Yağmur yağdı, yarıklar kapandı

Yaza çıkardım danayı, beğenmez oldu anayı

 

 

 

BAYBURT DEYİMLERİ

 

Ana akşam oldu fennosu yak (Ana akşam oldu gaz lambasını yak)

Aç karın, yüksek nalın, salın ha salın

Ana bir kavut çorbası büşürde, hereklenek (Kavut: kavrulmuş buğday unu Ana bir çorba pişir de ısınalım )

Anam olsun, ağzı olmasın, babam olsun eve gelmesin

Bulduğu gün godunan bulamadığı gün avucunan

Cahalınan sohbet edeceğine, sırganınan tehret et

Çalıya gittim neyim arttı, çalı Çar' ımı yırttı (Çar:Kadınların başlarına örttükleri bez örtü)

Evinde pişmez bulgur aşı, kendi gezer bölük başı

Ezen molla evine,tezen molla evine, danayı büğelek almış, oda molla evine

Gada bu gün şehre getme yollar çelpeşük ( Ağabeyi bu gün şehre gitme yollar çamurlu)

Kırk değinnende bir got arpası yok,nöbet için baş yarirGod :Tahıl ölçü aracı, Nöbet: Değinnende sıra)

Kız nişanlı, gelin iki canlı, kocakarının hali belli

Kurdun payı kuşunan, kuşuilki çalı dibi

Oğlan yedi oyuna, çoban yedi koyurıa

Tavuk kakar böçügü,kalkar öğrenir cücügü(Böcüg:Böcek Cücüg: civciv )

Tec'inden ne hayır gördük ki, galadak'ından ne hayır görek (Tec:Harmanda temizlenmiş mahsül, Galadak:Harman altındaki kısım.)

Toydur düğündür, o da bigündür

 

 

BAYBURT DUALARI

 

Allah birini bin etsin

Allah sevdiklerine bağışlasın.

Allah muradını versin.

Allah agibetini heyır etsin.

Allah dizine dagat versin.

Allah acılı gün göstermesin

Allah gönlüne göre versin

Allah her tutuğunu altın ede

Allah ömrümden kessin ömrüne versin

Allah seni efendimizin şefahat'ından mahrum koymaya

Allah seni elden ayağa bırakmaya

Allah seni Fadime anamıza komşu ede

Allah seni hac'a nasip etsin

Allah seni hiç bir yerde bunaltmaya

Allah seni nur gölünde yatırsın

Alimlerle otura kalkasın

Allah yüzünü kara çıkarmasın

Ayağın taşa dokunmasın

Bir ata, bin tutasın

Cennet hatunu olasan

Evine dert girmesin

Toprak ata, altun tutasan

Torunların torununu sevesin

Ab-u kevserden içesen

Analı babalı büyüyesen

Cennet mekanın olsun

 

 

BAYBURT BEDDUALARI

 

Akşamlar üstehen kara gele

Allahın ateşi karnahan dola

Allah kökünü kuruta

Allah sana uyuz vere, kaşınacak tırnak vermeye

Ayakların kırıla kud olasan_

Bemurat tahtasına uzanasan

Benden sonra gün görüp sefa sürmeyesen

Bir solukluk olasan

Ekmek atlı, sen yaya olasan

Elin ayağın kırılada yanahan uzana

Gezen dert karnahan dolsun

Gidişin olada, dönüşün olmaya

Gözlerine betire aha

İtinen alamete, kurd'unan kıyamete kalasın

O boydan yukarı çıkmayasan

Ocağın bata, kapın kitlene

Ölmeye, itmeye, sürünesen

Seni çor tuta

Seni gorbagor olasan

Seni karayola gidesen

Suratahan baba çıka

Suya sabuna dokunmadan gidesin

Tandur başlarında kalasan (bakacak kimsen olmaya,başkalarına muhtaç olasan) -Yazın ayrana, kışın yorgana muhtaç o lasın

Allah seni bemirat tahtasına uzada.

Seni nediyim, ne olsan

 

 

BAYBURT BİLMECELERİ

 

El keser,elim keser, su vurdukça kan keser (Kına)

Keser sapı, kel kitabı, beş dalı var, beş çiçeği (Kol, El, Parmak, Tırnak)

Vakti gelmiş ermişler, sararmış, solmuşlar (Buğday)

Babam baştan yukarı, kalem kaştan yukarı, kuşlardan bir kuş vardır; dizi baştan yukarı (Çekirge)

Baldan tatlı, zehirden acı (Dil)

İnim inim inler, cümle alem dinler (Davul )

Kara koyun, kuyruğu uzun, yazın gider, kışın gelir (Soba)

Karşıda ay doğdu, gölgesi adam boğdu, anası kız iken kızından uşak doğdu(Patates)

Oy ulu dağlar, ulu dağlar. Kürk üstünde kürk bağlar. Ne alan ağlar ne satan. Başını kesen ağlar (Soğan)