Legendary

Yay Burcu Burcunuza destek veren Güneş kendinizi daha rahat anlatabileceğiniz, hayattan zevk alabileceğiniz olanaklar getirmekte. Bu dönemde yolculuklar, yabancılarla ilgili konular ufuklarınızı genişletebilir. Kimliğinizi ortaya koyan inançları, düşünceleri daha güçlü savunabilirsiniz. İşe ait yoğunluklar da sürmekte. Bu alandaki mücadelenin hafifleyeceği ve daha hızlı ilerleyebileceğinizi söyleyebiliriz. Detaylara göstereceğiniz önem başarınızı yakından etkileyecek. Üstlerinizle ilişkileri de canlandırabilirsiniz. 30’u sonrasında grup çalışmalarında çok aktivite var. Bu alanda daha sakin olmalısınız.

Akrep Burcu Özellikle iş hayatına ait konular, gurur yaptığınız ve kişisel açıdan önemsediğiniz durumlar söz konusu olduğuna daha dikkatli düşünmelisiniz. Bu dönemde kariyerinize ait gelişmeler öne çıkmakta. Elinizde pek çok iş olabilir. Bu arada grup çalışmaları, detaylar üzerinde durabileceğiniz uğraşlar da mümkün. Oldukça verimlisiniz. Elinizdeki kaynakları daha iyi kullanabilirsiniz. Ancak 30’u sonrasında ortaklaşa alanda, ikili ilişkilerde kritik konular ve hassasiyetler ortaya çıkmakta. Gizli durumlar yüzünden zorlanabilirsiniz. Beraberliklerde daha şeffaf davranmalısınız.

Terazi Burcu İlginç olaylar ve yeni başlangıçlar yapabileceğiniz bir döneme doğru ilerlemektesiniz. Aslan burcundaki Güneş geleceğe yönelik beklenti ve umutlarınızı canlandırmakta. İçinde bulunduğunuz grup ve arkadaşlıklar da canlandırıcı olacak. Hedeflerinizi yenilemektesiniz. Ancak bu arada son zamanlarda belirsizlik ve karmaşa yaratan koşullar da var. Sağlığınıza, kendinizle ilgili konulara daha fazla dikkat etmelisiniz. 30’u sonrasında gerek kişisel durumunuz, sağlığınız, hayata bakış açınız, gerekse ilişkileriniz hassas bir dönemden geçiyor. Bedeninizi aşırı zorlamamalısınız.

Başak Burcu Kendinizi daha iyi ifade edebileceğiniz koşullar var. 28’inden sonra burcunuza ilerleyen Merkür zekanızı, kişisel yeteneklerinizi ortaya koymakta başarılı olabileceğinizi anlatıyor. Bu günlerlerde yeni adımlar atabilir ve çalışkanlığınızla dikkat çekebilirsiniz. Bazı belirsizlikler olsa da, kişisel konularda daha atılımcısınız. Ancak bu yeni dönemde ortaklaşa işlerde, anlaşmalarda daha duyarlı ve dengeli olmaya bakın. Ortaklaşa işler maddi durumunuzu yakından etkilemekte. Tartışmalar ya da görüş ayrılıkları söz konusu ise daha serinkanlı davranmaya bakmalısınız.

Aslan Burcu Burcunuzda ilerleyen Güneş size canlılık, irade ve dikkat çekebilme gücü getiriyor. Kendinize daha fazla güvenebileceğiniz günlerdesiniz. Ancak bu arada elinizdekileri arttırmak, para durumunuzu ele almak için de önemli bir çaba içerisinde olabilirsiniz. Daha fazla çalışmak ve kendi değerinizi sağlamlaştırmak için yapabileceğiniz çok şey var. 28’i sonrasında parasal konularda yeni anlaşmalar ve fikirler pozitif sonuçlar getirebilir. Bu dönemde yapacağınız anlaşmalar hayatınızı yakından etkilemekte. Sözlerinizle uyum aramalı, yıkıcı tepkilerden uzak durmalısınız.

Yengeç Burcu Kritik bir dönemeçte sayılırsınız. Daha fazla çalışıp kazanabileceğiniz koşullar var. Bu dönemde birikimlerinizi, yeteneklerinizi önemsemelisiniz. Kendinizi geliştirebileceğiniz imkanlar olacak. Zihninizi daha yapıcı ve sakin bir biçimde kullanmaya bakın. Son zamanlarda detaylar, yakınlar, zihinsel açıdan sizi yoran koşullar öne çıktı. Kardeşlerle ilgili konularla da ilgilenebilirsiniz. 28’i sonrasında yakın çevrenizdeki konular yine hız kazanıyor. Bu dönemde ev ve ailevi konularda atabileceğiniz ciddi adımlar var. Yer değişiklikleri de söz konusu olabilir.

İkizler Burcu Bu yeni dönemde alacağınız haberler, yakın çevrenizle ilişkiniz, günlük işler, ziyaretler dikkat çekebilir. Düşüncelerinizi inandırıcı biçimde ortaya koyabilir, kişiliğinizi sergilemekten keyif alabilirsiniz. Eğitsel konularda daha keyifli olabilirsiniz. Bu arada 28’i sonrasında ev ve ailevi işlerde hareketlilik artmakta. Son zamanlarda bu alanda çok yıpranmış ve yorulmuş olabilirsiniz. Ailenize, yerleşime ait konulara daha yapıcı zaman ayırabilirsiniz. Ancak aşkta ve çocuklarla ilgili konularda biraz daha serinkanlı olmaya gayret etmelisiniz. Abartılı tepkiler verebiliyorsunuz.

Boğa Burcu Bu dönemde Aslan burcuna ilerleyen Güneş ailevi işlerin, öncelikle yapılması gereken durumların önemine işaret etmekte. Ailenizle, evle, güvenliğinizi ilgilendiren konularla daha fazla ilgilenebilirsiniz. Babanızla ilişkinize ait durumlar da önem kazanabilir. Ev ve aile hayatında kişiliğinizi daha fazla ortaya koyabilirsiniz. 28’i sonrasında zekanızı verimli kullanabileceğiniz ve yaratıcılığınızı arttırabileceğiniz yeni gelişmeler var. İşte hareket size keyif verebilir. 30’u sonrasında iş ortamında dengelere, ilişkilere özen göstermelisiniz. Bu arada sağlığınızı aşırı zorlamayın.

Koç Burcu Hem yaratıcı hem de verimli olabileceğiniz günlerdesiniz. Aslan burcundaki Güneş kendinize güveninizin arttığını, kişiliğinizi ortaya koymaktan çekinmediğinizi göstermekte. Tutku ile yaklaştığınız konularda daha başarılı olacaksınız. Kendinizi frenleyemediğiniz çok şey var. 28’inden itibaren zekanızı daha yapıcı ve araştırmacı biçimde kullanabilirsiniz. İşe ait konular varsa, detaylar üzerinde durmanızın ve biraz efor sarf etmenizin de zamanı geldi. 30’undan itibaren ortaklaşa alanda, evlilikte ve ilişkilerde daha duyarlı, sakin ve dengeli bir tutum izlemek çok yararlı olacak.

Balık Burcu Birebir ilişkiler adına sizi kısıtlayan ve zorlayan konular üzerinde düşünmeniz gerek. Eşinizle olan iliişkinizde eleştirilere açık davranmalı ve ılımlı olmalısınız. Bu sayede olumlu bir sonuç alabileceksiniz. Ortaklaşa konularda yeni anlaşmalar ve ortaklıklar gündeme gelebilir. Alacağınız teklifler üzerinde dururken, ve sizin kazançlı çıkmanız çok olası.

Kova Burcu Genel olarak ortaklıkların ve ilişkilerin öne çıkacağı şartlar altına giriyorsunuz. Sizin kontrolünüz dışında gelişen olaylara hazır olmalı ve sabırlı davranmalısınız. Şimdiye kadar zorluk kaynağı olan ilişkilerin artık maddi yanı ile ilgilenmeniz ve size kazanç getirebilecek gelişmeler yaşamanız çok olası. Ortaklaşa yeni konularda sorumluluklarınızı göz ardı etmemelisiniz.

Oğlak Burcu Pek çok konuda daha dikkatli olmanız lazım. Sizin dışınızda gelişebilecek olaylara hazır olmalısınız. Zira ortaklaşa alanda değişebilecek şartlar sizi yeni kararlara itebilir. Duygusal tepkileriniz ilişkilerinize olumsuz yansırken. Yanlış karar alma riskiniz çok fazla. Ortak bir zeminde buluşacağınız yeni projeler öne çıkarken, ikili ilişkilerinizde yapıcı olmalısınız.

Yay Burcu Yeni hedefler koyabileceğiniz ve hızlı hareket edeceğiniz gününüzdesiniz. Artan iş yükünüze rağmen, pek çok konuyu halledebilecek ve başarılı olmanın sonuçlarını görebileceksiniz. Yapıcı planlar ve işe ait yeni organizasyonlar sizi öne çıkarabilir. Üstlerinizden destek ve onay görmeniz kariyer konusunda önemli ilerlemeler elde edebileceksiniz.

Akrep Burcu Hayata umutla bakacağınız gelişmeler içine giriyorsunuz. Bir çok konuda destek almanızın rahatlığı içinde olacaksınız. Arkadaşlarla ilgili konular size çok keyif verebilir. Bugünü verimli kullanmayı başaracaksınız. Zira sosyal alanda sizi aktif kılan çalışmalar içinde yer edinebileceksiniz. İyi organize edilmiş toplantılar da gününüze yön vermenizi kolaylaştırıyor.

Terazi Burcu Birtakım planlarınızı bekletmek ve istediğiniz gibi sürdürmekte zorlanacaksınız. Bazı çözülmeler ve kararsızlıklar sizi bocalamaya itebilir. Hakim olamayacağınız olaylar karşısında sakin kalmalı ve sabır göstermelisiniz. Kendi kendinize kalmak ve geçmişi sorgulamak belki doğru olabilir fakat. gereksiz kuruntulardan özellikle kaçınmalı ve işlerinizle ilgilenmelisiniz.

Başak Burcu Son derece aktif ve ön planda olabileceksiniz. Bugün sizin için öncelik taşıyan konularda verimli ve başarılı olmaya yakınsınız. Her konuda planlı hareket etmeniz ve yeni başlangıçlarınız sizi ileriye taşıyabilir. Yeni adımlar atmaktan çekinmeyecek ve kontrolü elinizde tutabileceksiniz. İlişkilerinizde biraz çaba ile olumlu gelişmeler elde etmenin keyfi yakalanabilir.

Aslan Burcu Kişisel alanda yeni planlarınız göze çarpıyor fakat, tam olarak kararlılık gösteremeyebilirsiniz. Bazı güvensizlikler sizi tedbirli olmaya itiyor. Ancak parasal alanda daha aktif ve hırslı olabilirsiniz. Çalışma kapasitenizi zorlamanız geren koşullar sizin lehinize çalışabilir. Çabalarınızın sonuçları size kazanç olarak rahatlıkla dönebilecek. Giderlerinizi kısmanın yollarını bulmalısınız.

Yengeç Burcu Gün boyunca rahat hareket edebilir ve pek çok konuda kendinizi daha iyi ortaya koyabilirsiniz. Eğitim konuları önceliğiniz olmaya devam ederken, yazışmalar açısından yüklü bir gündeminiz olacak. Yakınlarınız ya da komşularla ilişkileriniz ise size keyif verebilir. Düşüncelerinizi akıcı biçimde kullanarak çok dikkat çekebilirsiniz.

İkizler Burcu Aynı anda birkaç işle ilgilenmeniz zorunlu hale gelebilir. Eve ait konularda bazı şeylerin bittiği değişik koşullara uyum göstermeye çalışacaksınız. Evde daha fazla sorumluluk getiren uğraşlarla beraber, ev içindeki hareketlilik ve yakınlarla ilişkiler sizi gerebilir. Sabırlı olmanız gerekiyor. Bugün kendi kaynaklarınıza özel bir önem vermelisiniz.

Boğa Burcu Pek çok konuda kendinizi rahat ve keyifli hissediyorsunuz. Özellikle yaratıcı konularda daha aktif olacak ve güvenle hareket edeceksiniz. Ayrıca aşk hayatınız ve ilişkiler açısından dinamik olabilir ve gününüzün büyük bölümünü bu alana ayırabilirsiniz. Uzun zamandır düşündüğünüz değişik hobilere yer açmanız size canlılık ve tempo getirecektir.

Koç Burcu Son derece tempolu olacak ve günlük işlerin organize edilmesi gereken şartları aşmaya çalışacaksınız. Ofis ortamınızda düzen gerektiren konular oldukça oyalayıcı olabilir. Eksiklerinizi tamamlamak ve yeni beceriler edinmek için daha fazla çaba göstermeniz gerekli. Sizi aşabilecek konuların üstesinden yardımlaşarak gelmeye çalışırken, sağlığınızı korumalısınız.

KARAGÖZ VE HACIVAT OYUNLARININ TARİHÇESİ Deriden yapılan tasvirlere arkadan vuran ışığın tasvirlerin gölgesini beyaz bir perde üzerine yansıtması temeline dayanan gölge oyunu doğu kültürlerine özgü bir sanattır ve ortaya çıkışı hakkında değişik rivayetler vardır. Bir rivayete göre Çin hükümdarı Wu (M.Ö. 140-87) karısının ölümü üzerine derin bir üzüntüye kapılır. Şav Wong adlı bir çinli, hükümdarın üzüntüsünü hafifletmek için sarayın bir odasına gerdiği beyaz bir perdenin arkasından geçirdiği bir kadının perde üzerine düşen gölgesini ölen kadının hayali diye sunar.. Bizdeki Karagöz Hacivat Efsanesi'ne benzerlik dikkat çekicidir... Bir başka rivayete göre ise Hint'ten çıkmış 4. ve 5. yüzyıllarda Java'ya geçmiş ve buradan da batı dünyasına yayılmıştır. Gölge oyunu tekniğinin Türk toplumunda ne zaman kullanılmaya başlandığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Bir görüşe göre Çinlilerden Moğollara onlardan da Türklere geçmiştir. Daha sonra da Türk akınlarının istikametine paralel olarak batıya geçmiştir. Bu tekniğin Türk halk kültüründe ortaya çıkışı ve ne zaman Karagöz ve hacıvat olarak biçimlendiği hakkında değişik görüşler vardır. Bunlardan en yaygın olanı Sultan Orhan devrinde (1324-1362) Ulucami'nin inşaatı sırasında Bursa'da geçmiştir. Cami inşaatında çalışan demirci ustası Kambur Bâli Çelebi ( Karagöz ) ile duvarcı ustası Halil Hacı İvaz ( Hacıvat ) arasında geçen nükteli konuşmaları dinlemek isteyen işçiler işi gücü bırakıp onların etrafında toplanır, bu yüzden de inşaat yavaş ilerlermiş. Bu durumu öğrenen padişah her ikisini de idam ettirmiş. (Bir rivayete göre ise Karagöz idam edilmiş, Hacıvat ise hacca giderken yolda ölmüştür). Daha sonra çok pişman olan padişahı teselli etmek isteyen Şeyh Küşterî başından beyaz sarığını çıkarıp germiş ve arkasına bir şema(ışık) yakarak ayağından çıkardığı çarıkları ile de Karagöz ve Hacıvat'ın tasvirlerini canlandırıp nükteli konuşmalarını tekrar etmiş. O tarihten sonra da Karagöz oyunları değişik mekanlarda oynanır olmuş. Günümüzde de Karagöz perdesine Şeyh Küşterî meydanı denir ve Şeyh Küşterî Karagözcülüğün pîri kabul edilir. --------- Profesör Metin And D.T.C.F Tiyatro kürsüsü eski başkanlarından Prof. Metin And'a göre ise, 1517 yılında Mısır'ı fetheden Yavuz Sultan Selim'in Memlük sultanı Tumanbay'ın Nil nehri üzerindeki Roda adasında asılışını hayal perdesinde canlandıran bir hayal sanatçısını, oğlu Kanuni Sultan Süleyman'ın da görmesini arzu ederek İstanbul'a getirmesiyle gölge oyunu Anadolu'ya girmiştir: "*Türkler 16. yüzyılın başında perde gerisinden gölge yansıtma tekniğini Mısır'dan almışlardır. Mısır oyunlarında birbirinden kopuk sahneler bulunduğu için ilk başlarda Türk gölge oyunlarında da buna uyulmuştur. Ayrıca, Mısır gölge oyunlarında belirli, kalıplaşmış kişilere pek rastlanmaz. Nitekim 16. yüzyılda Karagöz ve Hacıvat'ın adını pek duymayız. Böylece, Mısır'dan alınmış olan bu yeni oyuna zamanla Türk yaratıcılığı katılmış, çok renkli, hareketli bir biçim verilmiş, kesin biçimini aldıktan sonra da Osmanlı İmparatorluğunun etki alanı çevresinde yayılmıştır. Böylece gölge oyunu Mısır'a yani geldiği yere bu yeni biçimiyle dönüp yerleşmiştir. Nitekim bir çok gezgin, 19. yüzyılda Mısır'daki gölge oyununu anlatırken, bunun karagöz olduğunu, Mısır'a Türkler tarafından sokulduğunu ve çoğunlukla Türkçe oynatıldığını belirtmişlerdir."**(1)* *Yaptığım bir gösteri sırasında tüm seyirciler Karagöz ile birlikte oynuyor* Sayın Prof. Metin And'ın bu görüşüne karşılık olarak ise Cevdet Kudret şöyle yanıt vermektedir; "*Geleneksel tiyatromuz üzerindeki çalışmalarıyla konuya yeni belgeler ve görüşler kazandıran değerli incelemeci Metin And, Geleneksel Türk Tiyatrosu adlı büyük eserinde gölge oyununun Türkiye'ye 16. yüzyılda gelmiş olduğunu ve Türkiye'de gölge oyununun varlığını kesin olarak gösteren kaynaklara da 16. yüzyılda rastlanmakta olduğunu ileri sürmüştür. Kitabımızın ön yazısında da sözünü ettiğimiz üzere İbni İlyas adlı bir Arap tarihçinin eserinden öğrendiğimize göre **(2) 1.Selim (Yavuz) Mısır'ı aldığı yıl (1517), Cize'de seyrettiği bir gölge oyununu çok beğenmiş, Memluk Sultanı 2. Tumanbay'ı nasıl idam ettirdiğini gösteren bu oyunu oğlu veliahd Süleyman (Kanuni)'ın da görüp eğlenmesi için Mısır'lı hayalciyi İstanbul'a götürmek istediğini bildirmiştir. Metin And, bu belgeyi "gölge oyununun Türkiye'ye 16. yüzyılda Mısır'dan gelmiş olduğu üzerine kesin bir kanıt" olarak görmekte ve "Türkler 16. yüzyılın başında perde gerisinden gölge yansıtma tekniğini Mısır'dan almışlardır demekte; 13. yüzyıldaki Mısır gölge oyunlarıyla 16 yüzyıldaki Türk gölge oyunları arasında "ortak noktalar" bulunduğunu belirttikten ve Mısır gölge oyunu tasvirleriyle Türk gölge oyunu tasvirleri arasındaki benzerliklere de işaret ettikten sonra "16. yüzyılda Türkiye'de gölge oyunu üzerine belgelerin birden bire artmış olması ve kukla için kullanılan hayal'i gölge oyunundan ayırmak için hayal-i zıll veya zıll-i hayal deyimlerinin gene bu yüzyılda kullanılmış olması"nın "bu görüşü destekleyen kanıtlar" olduğunu söylemektedir. Gerçekten de, eski Mısır gölge oyunlarıyla Türk gölge oyunları arasındaki benzerlik, bu oyunun Türkiye'ye Mısır yoluyla geldiğini gösteriyor; fakat bunun 1517 de geldiği yolundaki kanıtlar yeterli görünmemektedir.Bir kere, Anadolu ile Mısır arasındaki siyaset ve askerlik ilişkileri 13. yüzyılın ikinci yarısına kadar çıkmaktadır: Mısır'da kurulan (1250) Memlûk İmparatorluğu'nun Anadolu'daki Dulkadiroğulları ve Ramazanoğulları beyliklerinin "metbû"u olduğu, hatta başka beylikler üzerinde de hak iddia ettiği; 1. baybars (hük. 1260-1277)'ın Anadolu'yu İlhanlı egemenliğinden kurtarmak üzere, bir kısım Anadolu Türk beylerinin çağrısı üzerine Anadolu'ya gittiği, İlhanlı ordusunu yedikten sonra Kayseri'ye kadar ilerlediği (1277) biliniyor. Anadolu'nun Mısır'la olan siyaset ilişkileri daha sonraki yüzyıllarda da sürmüştür. Bundan başka, Memlûkler devrinde Mısır, İslam dünyasının en büyük kültür merkezlerinden biri idi. Bütün İslam memleketlerinden, bu arada Anadolu'dan da bir çok öğrenciler Mısır'a gitmekte idi. (sözgelimi, Simavna Kadısı-oğlu Şeyh Bedrettin 1359-1417 Kahire medresesinde okumuş, sonra da Sultanın oğluna hocalık etmişti) Siyaset ve askerlik ilişkileri yanında bu kültür ilişkileri, Mısır gölge oyununun Anadolu'ya daha önceki yüzyıllarda gelme olanağı bulunduğunu gösterir. Nitekim, Mısır'la Anadolu arasındaki ilişkilerin özellikle 13.-14. yüzyıllardaki yoğunluğu ve Mısır'da gölge oyununun 13. yüzyılda varlığını bildiren belgelerin yanı sıra, Anadolu'da gölge oyununun Sultan Orhan (hük 1324-1362) devrinde meydana geldiği yolunda bir söylentinin bulunması dikkate değer. Kaldı ki, halk arasında kuşaktan kuşağa sürüp giden söylenti ve mekabelerde çoklukla bir gerçek payı vardır. Son Memlûk sultanının idamını perdeye yansıtan Mısır'lı hayalciyi Yavuz'un İstanbul'a götürmek istemesini, gölge oyununun o tarihte Türkiye'ye girdiği anlamında değil, padişahın yaptığı işleri canlandıran bir oyunu oğluna ve İstanbul seyircisine gösterme göstermek istemesi yolunda yorumlayabiliriz. Nitekim bugün bir hükümet ya da devlet başkanının yabancı bir tiyatro topluluğunu Türkiye'ye çağırması, Türkiye'de daha önce tiyatro bulunmadığı anlamına gelmez."**(3)* Evliya Çelebi'ye göre ise; Efelioğlu Hacı Eyvad, Selçuklular çağında Mekke'den Bursa'ya gidip gelen Yorkça Halil diye tanınmış biridir. Bu yolculuklardan birinde kendisini eşkiyalar öldürmüştür. Karagöz ise Bizans Tekfuru Kostantin'in seyisi olup Edirne dolaylarında Kırk Kilise'den kıptî Sofyozlu Balî Çelebidir. Yılda bir kez Tekfur kendisini Alaeddin Selçuki'ye gönderdiğinde Hacıvat ile buluşup konuşurlardı. Gölge oyunu sanatçıları onların söyleşmelerini gölge oyunu olarak oynatırlardı. Ancak bilindiği gibi Anadolu Selçuklu devleti 1308-1318 yıllarında son bulmuştur, Evliya Çelebi ise 1611 yılında doğmuştur. Evliya Çelebi'nin kendi doğumundan yaklaşık 300 yıl önceki bir olay hakkındaki görüşlerinin güvenilirliği yoruma açıktır. Karagöz sanatının Hindistandan batıya göç eden çingeneler yoluyla ya da İspanya'dan göç eden Yahudiler yoluyla Anadolu'ya geldiğini söyleyenler de çıkmıştır ancak bu tür görüşleri ortaya atanlar sağlam bir kanıt gösterememektedirler. Karagöz ile Hacıvat'ın gerçekten yaşayıp yaşamadıkları ise hiçbir şekilde ispat edilememiştir. Bir dönem basında köşe yazarları Karagöz ve Hacıvat'ın gerçek birer kişi mi yoksa bir hayal ürünü mü olduğu hakkında uzun süreli yazılar yazmışlarsa da bu konu hiç bir zaman açıklık kazanamamıştır. Bu konuyla ilgili olarak Selim Nüzhet gerçek, Türk temâşası adlı kitabında şöyle diyor "*...Tarihlerde, karagözün yaşadığına veya yaşamadığına dair kati hiç bir vesika olmadığına ve gördüğümüz veçhile mevcut malumatın indi bir takım mülahazalardan ibaret bulunduğuna göre bir hükmü birlikte vermeye çalışalım: Karagözün varlığını, yokluğunu hars noktai nazarından layık olduğu ehemmiyetle düşünürsek onun fâni bir mevcut olmadığını kabul etmek daha makul olur. O şahsi yokluğuna rağmen remzî bir varlıkla asırlarca Türk ruhunda, Türk vicdanında yaşamış mâşeri bir mevcuttur. Böyle bir mevcut ise tecelli sırrına mazhar olurken hakiki ferd gibi ete, kemiğe ve sinire muhtac değildir.Buddha, İsa hatta Şekspir gibi mâşerî mevcudların şahsı daima münakaşa mevzuu olmuştur. fakat bu yokluk iddiasından, bunların hiç birinin kıymeti ve ehemmiyeti azalmamıştır. Karagöz de renkli bir deve derisine bürünerek tecessüm ettiği zaman hakikatten daha canlı bir hayal şeklindedir. Ezelî ve ebedî bir hüviyettir. Türk, Karagözü bulmamış, almamış: onu dehasından yaratmış ve ona kendi özünden ölmez bir can vermiştir. Onu bir fanî zannetmek, ona bir mezar düşünmek onu küçültmek, onu öldürmektir.*" İslam dünyasında bu oyuna zıll-i hayâl (hayal gölgesi), hayâl-el sitare (perde hayâli) gibi adlar verilmiştir.Bazı islam tasavvufçularının eserlerinde hayâl sahnesi Dünya'ya, insanlar ve diğer varlıklar perdedeki geçici hayallere benzetilmiş,oyundaki hayaller nasıl perde arkasındaki sanatçı tarafından oynatılıyorsa, evrendeki varlıkları da görünmeyen bir yaratıcının hareket ettirdiği anlatılmıştır. 16. yüzyılda hayâl oyununun yaygınlığını ve Osmanlı eğlence sanatlarının başlıcalarından olduğunu gösteren pek çok belge vardır. Şeyhülislam Ebussuut Efendi'nin (1490-1574) hayâl oyununu ibret gözüyle seyretmenin cezayı gerektirmeyeceği yolundaki fetvası bunların en önemlisidir.Ebussuut Efendi; *Rayetu hayâl al-zılli ekbera ibrâtın Limen huva fi ilmil-hakikatı râkı Şuhusun ve eşbahun temerru ve tankadî Vatefna serian vel-muhariku bakî.* (Gerçek biliminde yükselmek isteyenler için gölge oyununda büyük ibretler olduğunu gördüm. Kişiler, kalıplar gölge gibi gelip geçiyor ve çabucak yok oluyor, onları oynatan ise durucu kalıyor) demiştir. 17. yüzyılda belgeler daha da çoğalmaktadır .Evliya Çelebi, Naima gibi yerli yazarların eserlerinden ve o çağda İstanbul'da bulunmuş Avrupalıların anı ve gezi kitaplarından öğrenildiğine göre ramazan ayında kahvehanelerde, başka zamanlarda da evlenme, doğum, sünnet düğünü vs. dolayısıyla saray, konak ve evlerde yapılan şenliklerde oynatılan bu oyunlar Osmanlı toplumunun belli başlı eğlencelerinden biriydi. 19. yüzyılda da yine sarayın ve halk toplantılarının gözde eğlencelerinden olan olduğunu yerli ve yabancı kaynaklardan öğreniyoruz. Söz konusu yerli kaynaklara göre, II. Mahmut devrinde şehzadelerin sünnet düğününde geceleri on bir ayrı yerde Karagöz oynatılmıştır. Abdülaziz ve II. Abdülhamit devirlerinde bazı Karagöz sanatçıları Mızıkayı Hümayun himayesine alınmışlardır. Bu dönemde yetişen karagöz sanatçılarının kimisinin tekkelerden (Şeyh Fehmi efendi, Müştak Baba), kimisinin medreseden (Darphaneli Hafız efendi, Hafız Mehmet efendi). kimisinin Enderundan (Enderunlu Hakkı bey, Enderunlu Tevfik efendi), kimisinin katiplikten (Katip Salih efendi), kimisinin cerrahlıktan (Cerrah Salih efendi), pek çoğunun da esnaflıktan (Yorgancı Abdullah Efendi, Püskülcü Hüsnü Efendi, Kantarcı Hakkı Efendi, Hamamcı Süleyman Efendi, Yemenici Andon Efendi, Çilingir Ohannes Efendi) olduğu görülür. Esnek yapısı itibariyle doğaçlamaya ve güncel olayların işlenmesine son derece açık olan Karagöz perdesi, zamanının en önemli toplumsal yergi vasıtasıydı. Halkın beğenmediği hükümet kararlarını eleştirdiği ve kamuoyunu temsil ettiği dönemler vardır. Osmanlı'nın son dönemlerinde Karagöz sanatçıları devlet ileri gelenlerinden bazılarının hırsızlığını, rüşvetçiliğini vs. perdede canlandırdıkları için bu taşlamalar çok keskin bulunmuş, oyunlar yasaklanmış, devlet ileri gelenlerinin perdeye yansıtılmaları ağır cezalara bağlanmış, bu yasaklamalardan sonra Karagöz sıradan, kaba saba bir güldürü durumuna düşmüştür. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde bir süre daha yaşayan Karagöz, zaman içinde tiyatronun, sinemanın daha sonra da televizyonun hayata girmesiyle tamamen etkisini kaybetmiştir. Ancak Karagöz oyunlarının etkisini kaybetmesindeki sebep sadece teknoloji alanındaki gelişmeler olmamıştır. 17. yüzyılda başlayan batılılaşma çabaları yirminci yüzyılın başlarında etkisini göstermeye başlamış, geleneksel Türk tiyatrosunun en önemli özelliği olan doğaçlama geleneği terkedilmiş bunun yerini batı tiyatrolarında olduğu gibi yazılı metinler almıştır. Yazılı metne bağlı kalarak oynatılan Karagöz oyunları, yeni oyunlar yazılamadığı için çağa ve insanların kültürel gelişimlerine ayak uyduramamış, eskiden oynatılan oyunların aynısının tekrar tekrar perdeye getirilmesi insanların ilgisini çekmez olmuştur. Ancak doğaçlama geleneğine geri dönülmesi durumunda Karagöz eskiden olduğu gibi saygın ve yaygın bir duruma gelebilecektir, aksi takdirde önümüzdeki on yıllar içinde Karagöz sanatımız tarih kitaplarının arasında kalıp yok olmaya mahkumdur.Ne yazık ki günümüzde artık bir avuç gönüllü tarafından yaşatılmaya çalışılmaktadır.... Umuyoruz ki devletimiz kültür politikalarını yeniden gözden geçirir ve ölmek üzere olan Karagöz sanatımızın yaşaması için gerekli yasal düzenlemeleri yapar. Kaynakça: *(1)*Geleneksel Türk Tiyatrosu .s.278.Metin And..İnkilap Kitabevi 1985 *(2)*Bedâyi-el-Zuhûr fi Vakaayi-el-Dühûr İbni İlyas Kahire 1311 s 125-134 *(3)*Karagöz Cevdet Kudret Bilgi Yayınevi 1970 Cilt 3 s 543