DİL GELİŞİMİ KURAMI

[Φ Tengeriin boşig]

DİL GELİŞİMİ

 

Dil, bir semboller dizisidir.

Düşünce’de bu dilsel semboller yoluyla şekillenen zihinsel etkinliklerin ürünüdür.

Kısaca Dil; düşünceyi yapılandırır ve dil ile Düşünce karşılıklı bir yapılanma ve etkileşim içersindedir. Dil Gelişiminin, Bilişsel Gelişime paralel olarak gelişmekte olduğu kabul edilir.

 

Dil Gelişimi İle İlgili Yaklaşımlar:

 

Davranışçı Yaklaşım:

 

Bebekler, kendilerini istedikleri sonuca götüren sesleri tekrar ederek dili öğrenmektedirler ve dil gelişimi “Taklit” yolu ile olmaktadır. Pekiştirilen sesler öğrenilir, pekiştirilmeyen sesler ise söner.

 

Sosyal Öğrenme Kuramı:

 

Bebek için Anne-Babanın model olması, çocuğun onları taklit etmesi ve Anne-Baba’nın yönlendirmesi ile olur. Çocuk sosyalleşme sürecinde, Modelleri taklit eder.

 

Biyolojik (Psiko-Linguistik) Yaklaşım:

 

Dil Gelişimini biyolojik ve psikolojik temellere göre inceleyen bu yaklaşımın öncüleri: Chomsky, McNeill ve Lenneberg’dir. Bizim üzerinde duracağımız Kuram ve Kişi ise Chomsky’dir.

 

N. Chomsky’e göre, insan beyninin belirli bölgeleri dilin kazanılmasında ve kullanılmasında görevlidir. İnsanlar doğuştan konuşma ve dili kullanma yeteneğine sahiptirler. Bu mekanizma doğuştan getirilir. Bu sayede çevrede kullanılan dil içselleştirilir, böylelikle anlama ve konuşma gerçekleşir.

 

Çocuklardaki Kelime Sayısı-Kullanım Düzeyi:

1,5 yaşında => 100 kelime ort.

2 yaşında => 200-2500 kelime ort.

2,5 yaşında => 500 kelime ort.

3 yaşında => 900-1000 kelime ort.

4 yaşında => 1500 kelime ort.

5 yaşında => 2000-2200 kelime ort.

6 yaşında => 2500 kelime ort.

 

İnsan, bir dili öğrenirken önce cümle yapısını kavrar ve sonra da bu cümle yapılarından farklı cümle yapılarına dönüştürme yaparak yeni cümleler üretir. Dili öğrenme, biyolojik bir olgunluğa eriştikten sonra mümkünü olmaktadır.

 

Dil öğrenmede; önce isimler, sonra fiiller ve sonra da sıfatlar öğrenilir.

 

Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler:

 

Cinsiyet: Kız çocukları erkeklere göre daha erken konuşur ve kelime hazneleri fazladır.

Çevre: Televizyon, Bilgisayar gibi araçlar çocukların kelime dağarcığını geliştirir. Daha sosyal ortamlarda bulunan çocuklar, daha fazla öğrenme gösterirler.

Aile: Ailenin Sosyo-Ekonomik ve Kültürel düzeyi de konuşmayı etkiler.

Oyun: Çocuklar oyun aracılığı ile diğer bireylerle etkileşime girerek yeni sözcükler ve düzgün cümleler kurmayı öğrenirler.

Yetişkin: Yetişkinler konuşmaları ile çocuklara “Model” olmaktadırlar.

 

DİL GELİŞİMİNİN AŞAMALARI

 

Agulama – Babıldama Evresi (0-6 aylar)

 

Bebek çeşitli sesler çıkarır. İhtiyaçları içinse ağlar.

 

Heceleme Evresi (6-12 aylar)

 

Konuşma organları olgunlaşmıştır. Bebek heceleri çıkarmaya başlar: ba-ba, ma-ma…

 

Tek sözcük Evresi (12-18 aylar)

 

Konuşmada “Kritik Dönem”dir. İlk anlamlı sözcükler söylenmeye başlanır. Çocuk çevreyi keşfetmeye yönelmiştir ve tek sözcüklerle çok şey anlatılmaya çalışılır ve tek sözcüğe farklı anlamlar yüklenir. Buna “Morgem” denir. Örneğin: “köpek” dendiğinde “Köpek gidiyor” “Köpek geliyor” gibi anlamları vardır.

 

Telgrafik Konuşma (18-24 aylar)

 

Sözcüklerin birleştirilmesi dönemidir. Öğrenilen kelime sayısı artar. İki kelime peş peşe söylenerek anlamlı sözcükler oluşturulur: “Anne su” Baba geldi”. Bağlaç kullanımı yoktur.

 

İlk Gramer Evresi (24-60 aylar)

 

Cümleler ve Gramer kuralları hızla öğrenilir. Kelime haznesi genişler. Kurallı ve Grameri uygun cümleler oluşturulur.

 

DİL GELŞİMİNDE FARKLI DÜZEYLER

 

Fonem/Morfem

 

Fonem, bir dildeki temel seslerdir. Örneğin “Söz” kelimesinin “S” harfi ile temsil edilen ilk ses bir “Fonem”dir. Fonemlerin anlamlı bir şekilde birleşip oluşturduğu yapı ise “Morfem”i oluşturur. Yani; “S” + “Ö” + “Z” fonemleri birleşip “Söz” Morfemini meydana getirmişlerdir. Morfem “Dil Bilim/Filoloji”de “Kök/Yapı” anlamına gelmektedir. Bebekler sesleri yan yana koyarak “Morfem” oluşturabilirler.

 

Semantik/Anlam Bilgisi

 

Çocuğun kelime ve cümleden anlam çıkarabilmesidir.

 

Morgem/Tek Sözcük Konuşma

 

Tek sözcükle birçok anlam üretilir. Çocuk tek bir sözcüğe bir çok ve değişik anlamlar yükleyebilir. “Araba” dediğinde; arabanın orada var olduğunu, geldiğini, gittiğini vs ifade edebilir.

 

Telgrafik Konuşma

 

Sözcükler arasında bağlaç kullanılmadan yapılan konuşmalardır. “Baba Gitti” “Anne Su” gibi tümceler kullanılır.

 

Kavram Gelişimi/Öğrenme

 

Duyu organları ile alınan bir bilgiyi ya da nesneyi zihinsel tasarımlara dönüştürme. Benzer özellik ya da nitelik taşıyan uyarıcılara dilsel sembolik karşılıklar verme.

 

Aşırı Kurallaştırma

 

Kurallar, ilişkili olan veya olmayan tüm diğer durumlara uygulama eğilimidir. Hastanede hemşirenin “Sus” işareti yapan resmini önemseyen çocuk, diğer tüm yerlerde de “Susma” eğilimine yönelir.

 

Eksik Kurallaştırma

 

Kuralları sadece öğrenilen örneklerle sınırlandırır. “Ahmet senin büyüğün, ona saygı duymalısın” denen bir çocuğun sadece Ahmet’e saygı duyması gibi.

 

Alıcı Dil

 

Yeni sözcük üretebilmek için bekleme eğilimidir. Bir oyuncağının adını öğrenen çocuk, diğer tüm oyuncaklarının da adını öğrenmek ister.