Her insan duygusal duzeyde cok yonludur. Kendisine yonelinen olgular karsisinda bir kisiye ait birbirinden oldukca farkli kisilikler cikar ortaya. Bir aslanin hakim gucunu, ceylanin urkekligini, kopegin sadakatini, kedinin asaletini, saldirganligi, hosgoruyu, uyumu, sinir tanimamayi... ayni anda karaktrerimizde barindirabiliriz. Ortama gore, bu ozellikler tepkimizi ifade etmemizde temel etkendirler. Kimi zaman ofkemizle Cin seddi insa eder, kimi zaman sevgiyle akan nehirlerde yuzeriz. Haksizlik karsisinda dimdik ve odunsuz durur, iyi bir davranisin etkisiyle mum gibi eririz. Sevgi ve nefreti, kin ve bagislamayi, katilik ve anlayisi kisiligimizle zaman icinde yogurup bu duygulari uygun gordugumuz hedeflerde yansitiriz. Dunyanin herseyine, olan bitene tamamen nefretle yaklasmanin insani olmadigini bildigimiz gibi, herseye sevgi ve hosgoru ekseninde bakmanin da mumkun olmadigini goruruz. Oyle ya, hamuru sevgiyle yogrulmus bir insan, ornegin masum kani uzerinde sulta kurmus bir diktatore sevgiyle yaklasabilir mi? Akliyla sorunu var, hastadir deriz, degil mi?

 

Cok kisilikli olmak, bilindigi gibi, bir akil hastaligidir. Ama hastalik kismina giren cok kisilikli olma hali yukarida bahsedilen sekliyle degildir. Cunku yukaridaki insani durumlar tamamen saglikli bir kisilige aittir. Herman Hesse, insanlarin iclerinde gizli bu cok kisileri egitmek suretiyle bunlari uyumlu kilabileceklerini ve boylece dengeyi saglamak suretiyle karakteri uzerindeki tasarruf hakkini ellerine alabileceklerini soyler. Boylece sizin izniniz olmadan hicbiri kendiliginden aciga cikmaz, ancak siz istediginizde onlari kullanirsiniz. Saglikli olmak budur. Peki hastalik durumunda ne olur? Kisi ayni duruma beklenmedik farkli tepkiler gosterir. Ayni sey hakkinda birbirinin ziddi davranis bozukluklari sozkonusudur. Yani insanin icinde her halukarda var olan kisilikler, hepsinin sahibi olmasi gereken "ben"in insiyatifinden cikarak kendiliklerinden ortaya cikarlar. Iste bu durumda "ben"in bolunmesiyle ve ciddi bir rahatsizlikla karsi karsiyayizdir. "Ben" bolunmustur, cunku farkli benleri kontrol altina alan bir irade sozkonusu degildir ve her biri kendi basinadir.

 

Hristiyanligin tanrisi "sevgi ve merhamet tanrisi" olarak on plana cikarken Yahudiligin tanrisi ise "hasin, cezalandirici" yonuyle daha cok karsimiza cikar. Islam'in tanri tasavvurunda her iki dinin bileskesini goruruz: Hem merhamet eden, hem de cezalandiran. Tek yonlu degildir Islam'daki Allah inanci. Kur'an'dan her iki durumu da destekleyen ornekler gosterilebilir ama bu tek yonlu ornekler Allah'in ozelliklerini eksik ve yaniltici olarak yansitmakla kalirlar. Ancak tum parcalarin birlestirilmesi sonucunda bir sonuca varabiliriz. Yalniz bir ayrintiyi da belirtmekte fayda var: Islam inancinda Allah hem merhametli hem gazap sahibidir ama merhameti gazabini gecmistir. Ben, sikca elestirildigi gibi, bu durumda bir kisilik bozuklugu gormedim. Cunku gazap ve merhametin neye yoneldigi aciktir. Hastalik tanimina girebilecek bir aksaklik yok.

 

Islam Peygamberi'nin hayatinda da bunlari gormek mumkun. Bakarsiniz bir yanda caddede yururken evinin penceresinden pislik dolu kovayi uzerine bosaltan kadina gulumseyerek bakan, mescidin icine arsiz sekilde iseyene yanindakilerin eziyet etmesine engel olan ve affeden, elinde sinirsiz guc oldugu halde kendisine yillarca kan kusturanlari bile affedebilen bir peygamber, ornegin savas sirasinda ihanet edenlerin olum cezasini gozunu kirpmadan onaylamistir.

 

Dindeki odul ve cezalari bu yonuyle degerlendiriyorum. Sozkonusu olan celiski veya cok kisilik degildir. Itirazlarin bu yonde yapilmasi temelsiz. Farzedelim ki bir arkadasiniz herhangi bir olaya karsi sizin tasvip etmediginiz bir tepki gosterdi. Bu durumda sorun bakis acilarindan kaynaklaniyor. Bence boyle, sence oyle, baskasinca baska sekilde... Iste bu acidan bakildiginda, Islam'in olay ve olgulara yaklasimi kisisel perspektiflerle sorgulanabilir. Kimine gore birilerinin ateste yanmasi zulum iken, digerine gore adaletin tecellisi olabilir.

 

Selam ile..

Gerçek adalet pembe yalanlarda aranamaz...

 

Güzel tespitleriniz olmuş yine...

 

Saygılar...