DEİZM NEDİR? DEİSTLER NEYE İNANIR?

Deizm tüm dinleri reddeden bir tek tanrıcılık inanışıdır. Deizm kavramı ilk olarak 17. yüzyılda İngiltere’de kullanılmaya başlamıştır. Latince tanrı anlamındaki Deus sözcüğünden türetilmiş olup, özgür düşüncelilerin tanrı ihtiyacını belirtmekte kullanılmıştır.

 Deizme göre Tanrı, evreni tasarlayıp yaratmış, evrenin işleyişi için doğa kanunlarını koymuş ve doğruları keşfetmesi için insanlara akıl vermiştir. Bu sayede insan doğruyu keşfetmek için hiçbir aracı kullanmaz, onu sadece akıl yoluyla elde eder. Tanrı insanlığa ve evrenin işleyişine herhangi bir müdahalede bulunmaz. Deistlere göre Tanrı sadece bir ilk nedendir. Ateistlerden farkı ise Tanrı’nın varlığına inanmalarıdır.

Deizme göre dinler dogmatiktir, bu nedenle kehanetlerin, mucizelerin, dinsel dogmaların, peygamberlerin, kutsal kitapların, sevap günah gibi kavramların, duaların, vahiylerin, şeytan ve meleklerin, cennetle cehennemin, ahiret ve kader inancının kaynağı olan dinleri reddederler. Deizmde ihtiyaç olunan her şey sağ duyulu olmak ve her şeyi akıl süzgecinden geçirilerek elde etmektir.  

 

 

 

 

 

 

DEİZMİN TARİHÇESİ

İngiltere’de deizmin babası olarak Cherburyli Lord Herbert kabul edilmektedir. Lord Herbert, Tanrıya ve ahirete inanıyordu ancak kutsal metinlerin doğruluğu konusunda ciddi şüpheye düşmüştü. Bu nedenle de dün adamlığı kurumunu şiddetle eleştirip gerçeklerin kavranması için aklın yeteceğini savunmuştur.

        

Chenbury Lord Herbert

Lord Herbert’ın takipçisi olan Charles Blount ise bir deist olduğunu açıkça ifade eden ilk düşünürdür.  İntihar etmesinin ardından yayınlanan Summary Account of the Deist’s Religion isimli eseriyle Blount, deizmin yayılmasında oldukça etkili olmuştur.

        

Charles Blount ve eseri Summary Account of the Deist’s Religion

Sonrasında John Toland, Christianity Not Mysterious ve Matthew Tindal “Deistlerin Mukaddes Kitabı” olarak bilinen Christianity as Old as the Creation (1730) adlı eserle deist fikirleri açıp iyice yaygınlaştırmışlardır.

Deizm'in bir diğer adı da Yaradancılık'tır.