Anadolu’nun genetik tarihi aydınlanıyor

[∞ evrensel-insan]

Harvard merkezli uluslararası bir ekip tarafından bu yılın başlarında yapılan ve geçen hafta güncellenen çalışmada MÖ 6.500 ile 1.000 yılları arasına tarihlenen örneklerle yapılan analizler, Anadolu Neolitik’inin yaşam biçimini ve diğer toplumlarla olan ilişkisini açığa çıkarıyor.

 

 

Geçen Nisan ayında bilimsoL’da da yayınladığımız, uluslararası bir ekip tarafından yapılan ve geçen hafta güncellenen çalışmanın yeni verileri, Anadolu’nun erken dönem tarihine ışık tutuyor.

Güncellenen çalışmada örnek sayısı 83’ten 230’a çıkarılmış. MÖ 6.500 ile 1.000 yılları arasına tarihlenen örneklerle yapılan analizler, Anadolu Neolitik’inin yaşam biçimini ve diğer toplumlarla olan ilişkisini açığa çıkarıyor. Çalışmada Bursa’da bulunan Barçın Höyük ve Menteşe Höyük’ten alınan insan iskeletine ait örnekler kullanılmış.

Yapılan genetik analizlerin sonuçları, Neolitik Batı Anadolu toplumlarının bugünkü Yakın Doğu toplumlarıyla değil Avrupalı Erken Dönem çiftçilerle benzerlik taşıdığını gösteriyor. Muhtemelen bu toplumlar Akdeniz kıyılarını takip eden bir göç yolu izledi. Yine karışma analizlerine göre, Avrupalı Erken Dönem çiftçiler Batı Anadolulu akrabalarına göre %7 ile 11 oranında daha fazla Batılı Avcı-Toplayıcı DNA’sı taşıyor.

Bunlarla birlikte çalışmada, beslenme biçimine bağlı doğal seçilimin tarihçesi de ortaya konmuş. Örneğin, D vitamini ile ilişkili genlerin Kuzey Avrupa ile Avrupa’nın geri kalanı arasında farklılık gösterdiği belirlenmiş. Ayrıca tarımsal beslenme tarzına geçişin etkilerini tolere etmek için bazı mutasyonların çevresel seçilime uğradığı gözlenmiş. Tarımsal beslenme tarzının yol açtığı ergotionin eksikliği, bu maddenin taşıyıcısı olan gen varyantının seçilime uğramasına neden olmuş. Ancak aynı gen varyantı çölyak, ülseratif kolit ve hassas (irritabl) bağırsak sendromu gibi hastalıkların toplumda artmasına sebep olmuş.

Doğal seçilime uğrayan diğer bir gen grubu ise açık renk deri ile ilişkili. Soluk benizlilikle ilgili seçilimi bir önceki haberde anlatmıştık. Ancak Anadolulu örneklerin analizi, bu genlerden birinin Anadolu’dan Avrupa’ya yayıldığı gösterdi.

Ek olarak çalışmanın bir önceki versiyonunda bağışıklık sistemiyle ilişkili doğal seçilim tespit edilemezken, güncel sonuçlar bağışıklık sistemiyle ilişkili MHC gen bölgesinde seçilim olduğuna dair güçlü sinyaller veriyor. Dolayısıyla “tarımın gelişmesinden sonra, nüfusun yoğunlaşması ve besin kaynaklarının tektipleşmesi sonucu hastalıkların arttığını öngören hipotez” hala geçerli olabilir.

İlgili makale:  Mathieson, I v.d. Eight thousand years of natural selection in Europe