∞ evrensel-insan Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Charlie Hebdo katliamı sonrası gündeme gelen 'Hz. Muhammed'in resmedilmesi' tartışmalarına ilahiyatçılardan farklı yorumlar geldi. Rengin Arslan BBC Türkçe (16 Ocak 2015) Fransız mizah dergisi Charlie Hebdo'ya yönelik saldırının üzerinden dokuz gün geçti. Ancak hem olayın etkileri hem de yarattığı tartışmalar sürüyor. Üstelik derginin yeni sayısında Hz. Muhammed'i hicvetmese de resmeden bir çizim basması, bu tartışmaları daha da alevlendirdi. Peki Hz. Muhammed'in yüzünün resmedilmesi dinen yasak mı? Bu yasağa ilişkin referanslar neler? Bu soruların yanı sıra bir başka soru: Muhammed Peygamber tarih boyunca nasıl tasvir edildi? Yüzü hiç tasvir edilmedi mi? İslam sanatı tarihinde peygamberin yüzünün gösterildiği az, yüzünün gizlendiği ama bedeninin temsili olarak resmedildiği çok sayıda minyatür var. Klasik resim sanatı anlamında örnekler olmasa da, 13. yüzyılın başlarından itibaren özellikle Hz. Muhammed'in gökyüzüne yükseldiğine inanılan Miraç'ı betimleyen pek çok eser bulunuyor. Bunların varlığını nasıl açıklamalı? Önce ilahiyatçıların görüşleriyle başlayalım. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nden Prof. Dr. İlhami Güler, böyle bir yasağa ilişkin Kur'an-ı Kerim'de bir ayet olmadığını söylüyor. Bunun yanında bir hadis ile ilgili "sadece rivayetler" bulunduğunu belirtiyor. Ancak İslam'ın ilk dönemlerinde putperestliğe geri dönüş tehlikesine karşı bir tutum olduğunu belirtiyor: "Bununla ilgili ayet yok, hadis yok. Sünni usule göre bir şeyin haram edilebilmesi için o şey ile ilgili Kuran'da bir ayet ya da hadis olması lazım. Kur'an'da yok ama hadiste resmin yasak edildiğine dair rivayetler var. Genel olarak alimlerin izahatına göre tekrar puta tapmaya geri dönmemek için Hz. Muhammed erken dönemde bunu söylemiş olabilir." 'Sünni mezhebine göre insan tasviri yasak' Güler, bu "tehlike" geçtikten sonra "İslam tarihinde resim sanatının genel bir kural halinde yasaklanması benim anladığım bir şey değil (...) Benim kişisel kanaatim şu, şirk tehlikesi ortadan kalktıktan sonra resim veya heykelin uzun süre yasaklanmasını yanlış buluyorum. Çünkü bu sanatlar insanın yaratıcılığını geliştiren en temel sanatsal etkinlikler." diyor. Yeni Şafak gazetesi yazarlarından, İslam üzerine kitap ve makaleleri bulunan Müfid Yüksel ise bu görüşte değil. Sorum üzerine "Sünni mezhebine göre insan tasviri yapmak yasak." diyor. Topkapı Sarayı'nın arşivinde de bulunan ve farklı kütüphanelere dağılmış olan Hz. Muhammed'in tasvir edildiği minyatürlerin ise İran yani Şiilik kaynaklı olduğunu söylüyor ancak bir detaya dikkat çekiyor: "İran coğrafyasında ise eskiden minyatürler yapılırdı. Yüz hatlarının tam görünmemesi şartıyla minyatürlere izin vermişler. Bu sanat Osmanlı'ya da geçmiş" bilgisini paylaşıyor. Bu yasağın kaynağının ne olduğunu sorduğumda ise İslam hukukunda din ve dünya işleriyle ilgili ana kaynaklardan yararlanarak konulmuş olan kuralların bütünü olarak tanımlanan fıkıha işaret ediyor Yüksel: "Fıkıh kaynakları bunu kesin bir şekilde dile getiriyor." diyor. Resim sanatına da benzer bir bakış açısı getiriyor. Burada çizilenin Hz. Muhammed olup olmaması ayrımını yapmıyor. "Tam bir insan tasviri yapmak konusunda dini otoriteler tam izin vermiyor. Özellikle cinsellik içeren şeylere zaten izin vermiyor. Vücudu tam olarak gösteren, açık gösteren şeylere izin vermiyor." diyor Yüksel. İlk minyatürler 13. yüzyıldan Peki sanat tarihi bu konuda bize ne söylüyor? Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi bölümünden Prof. Dr. Serpil Bağcı Türkiye'de minyatür sanatını en iyi bilen isimlerden biri. 16. yüzyılda İran'da yayınlanan bir el yazmasında, Miraç'ı tasvir eden bu resim yer alıyor. 16. yüzyılda İran'da yayınlanan bir el yazmasında, Miraç'ı tasvir eden bu resim yer alıyor. Hz. Muhammed'in tasvirlerinin 13. yüzyılın başlarından itibaren görüldüğünü söyleyen Bağcı, "Daha sonra İran coğrafyasında yapılmış bir sürü kitapta hem Hz. Muhammed'in yaşamıyla ilgili imgeler var hem Miraç tasvirleri var. Bunlarda yaklaşık 15. yüzyıl sonlarına kadar yüzü açıkça betimleniyor." diyor. Osmanlı'da ve Sünni toplumunda yüzünün betimlenip betimlenmediğini sorduğum zaman ise, "Betimlenmemiş. Zaten Sünni dünyada resim az. Osmanlı'da yüzü hiç betimlenmemiş. Yüzü hep peçeli." diye yanıtlıyor. Osmanlı'daki durumu ise özel olarak şöyle açıklıyor: "Herhangi bir Osmanlı haminin sipariş ettiği ve Osmanlı'dan bir sanatçının yaptığı resimlerin hepsinde yüzü örtülü." Özellikle Şiilerin Hz. Muhammed'in yüzünü betimlediği yönündeki görüşlere ise katılmıyor: "Tam tersini düşünüyorum. (16. yüzyılda kurulan) Safevilerden itibaren, yani Şiiliğin devlet dini olmasından itibaren peygamber daha belirgin, erişilmez bir kutsallık kazanıyor. Bundan önce sıradan bir kişi. Sıradan bir kişi olduğu için yüzü de resmediliyor. Ama ne zaman ki mukaddes birisi oluyor, üstün bir nitelik kazanıyor ondan sonra artık yüzünü örtüyorlar." Elit tabaka için Aynı soruları İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Sanatları Tarihi Anabilim Dalı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Hilal Kazan'a da soruyorum. Kazan öncelikle yayımladığı bir makaleye yönlendiriyor beni. Makalesi "İslam dininde resim ve resim yapma, daima tartışılan, yeri tespit edilememiş nazik bir konudur. Bu hassasiyete binaen bütün Müslümanlar Hz. Peygamber'in tasvirini yapmamak ve yapılmaması gerektiği hususunda çok dikkatlidirler" cümlesiyle başlıyor. Doğuda ise dini resim geleneğinde bu tasvirlere 1307 yılında rastlandığını aktarıyor. Ancak yine de yüzünün hatlarının belirli olarak çizilmesinden kaçınıldığını söylüyor. Peki bu minyatürler halkın arasında yaygın mıydı? Kazan'ın yanıtı "Hayır" oluyor ve bunların sadece elit tabaka için yapıldığını aktarıyor. "Hz. Muhammed'in resmedilmesi özelinde ise hep yüzü peçeli/perdeli" diyor Kazan ve bu tür minyatürlerin en yaygın olduğu devrin de 16. yüzyıl olduğunu söylüyor. İlahiyatçıların ve sanat tarihçilerinin aktardıkları böyle. Konuya getirilen yorumlar birbirinden farklılık gösterse de anlaşılan o ki tarihte Hz. Muhammed'in yüzü yaygın olmasa da tasvir edildi ve bunun örnekleri farklı müze, koleksiyon ve kütüphanelerde bulunabiliyor. Alıntı
∞ evrensel-insan Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Yazar Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Figure 4. The Prophet Muhammad sits with the Abrahamic prophets in Jerusalem, anonymous, Mi‘rajnama (Book of Ascension), Tabriz, ca. 1317-1330. TOPKAPI PALACE LIBRARY The Charlie Hebdo killers were operating under a misapprehension. TOPKAPI PALACE LIBRARY Figure 1. The Prophet Muhammad enthroned, surmounted by angels, and surrounded by his companions, Firdawsi, Shahnama (Book of Kings), probably Shiraz, Iran, early 14th century. FREER/SACKLER MUSEUM OF ASIAN ART/SMITHSONIAN INSTITUTION Alıntı
∞ evrensel-insan Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Yazar Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Figure 2. Black ink sketch of the Prophet Muhammad enthroned, Iran, 14th century. STAATSBIBLIOTHEK ZU BERLIN Figure 3. Isaiah’s vision of Jesus riding a donkey and Muhammad riding a camel, al-Biruni, al-Athar al-Baqiyya ‘an al-Qurun al-Khaliyya (Chronology of Ancient Nations), Tabriz, Iran, 1307-8. Edinburgh University Library. EDINBURGH UNIVERSITY LIBRARY Alıntı
∞ evrensel-insan Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Yazar Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Figure 5. The Prophet Muhammad receives revelations at Mount Hira, al-Darir, Siyer-i Nebi (The Biography of the Prophet), Istanbul, Ottoman lands, 1595-1596. TOPKAPI PALACE LIBRARY Alıntı
∞ evrensel-insan Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Yazar Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Figure 6. Ka‘ba, al-Darir, Siyer-i Nebi (The Biography of the Prophet), Istanbul, Ottoman lands, 1595-96. TOPKAPI PALACE LIBRARY Alıntı
Φ episkop Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Charlie Hebdo katliamı sonrası gündeme gelen 'Hz. Muhammed'in resmedilmesi' tartışmalarına ilahiyatçılardan farklı yorumlar geldi. Fransız mizah dergisi Charlie Hebdo'ya yönelik saldırının üzerinden dokuz gün geçti. Ancak hem olayın etkileri hem de yarattığı tartışmalar sürüyor. Papadan da bir yorum geldi ; Papa Francis, Filipinler'e yapacağı ziyaret için uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı. Charlie Hebdo katliamının ardından Papa Francis'den de bir yorum geldi. "Düşünceyi ifade etmenin de sınırları vardır"diyen Papa, şunları söyledi; "DÜŞÜNCEYİ İFADENİN DE BİR SINIRI VARDIR""Düşünceyi ifade etmenin bazı sınırları vardır. Özellikle bir insanın inancına hakaret edilmesi ya da alay edilmesi durumunda" diyen Papa, düşünceyi ifade özgürlüğünün temel bir insan hakkı olduğunu ancak herkesin düşüncesini ifade ederken kamu yararını gözetmesi gerektiğini söyledi. "KİMSENİN İNANÇLARINA HAKARET EDEMEZSİNİZ"Papa duruma ilişkin ziyaretlerinde kendisine eşlik eden Alberto Gasparri üzerinden bir örnek verdi ve şunları söyledi; "Eğer iyi arkadaşım Dr. Gasparri anneme küfrederse bir yumruk yemeyi bekleyebilir. Bu çok normaldir. Kimseyi provoke edemezsiniz. Kimsenin inançlarına hakaret edemezsiniz. Kimsenin inançlarını dalga konusu yapamazsınız." Alıntı
Φ episkop Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Kimseyi provoke edemezsiniz. Kimsenin inançlarına hakaret edemezsiniz. Kimsenin inançlarını dalga konusu yapamazsınız." Gercek evrensellik budur Papa yi kutluyorum aralardan itinali secilmis ve onceden sartlanilmis fikirler dogrultusunda islama getirilen eksik ve mantik butunlugu olmayan elestiriler evrensel insan zihniyetine aykiridir Alıntı
∞ evrensel-insan Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Yazar Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Papadan da bir yorum geldi ; Papa Francis, Filipinler'e yapacağı ziyaret için uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı. Charlie Hebdo katliamının ardından Papa Francis'den de bir yorum geldi. "Düşünceyi ifade etmenin de sınırları vardır"diyen Papa, şunları söyledi;"DÜŞÜNCEYİ İFADENİN DE BİR SINIRI VARDIR""Düşünceyi ifade etmenin bazı sınırları vardır. Özellikle bir insanın inancına hakaret edilmesi ya da alay edilmesi durumunda" diyen Papa, düşünceyi ifade özgürlüğünün temel bir insan hakkı olduğunu ancak herkesin düşüncesini ifade ederken kamu yararını gözetmesi gerektiğini söyledi."KİMSENİN İNANÇLARINA HAKARET EDEMEZSİNİZ"Papa duruma ilişkin ziyaretlerinde kendisine eşlik eden Alberto Gasparri üzerinden bir örnek verdi ve şunları söyledi; "Eğer iyi arkadaşım Dr. Gasparri anneme küfrederse bir yumruk yemeyi bekleyebilir. Bu çok normaldir. Kimseyi provoke edemezsiniz. Kimsenin inançlarına hakaret edemezsiniz. Kimsenin inançlarını dalga konusu yapamazsınız." Bu basligin konusu "C.Hebdo" dan ziyade, yasak olarak bilinin Muhammed'in aslinda daha once tarihte resm edilmis olmasi. C.Hebdo ile bagi ise, daha once resm edilmis Muhammed'in sanki ilk defa C.Hebdo resm ediyormus gibi olan algisinin yanlisligini ortaya koyma. Papa'nin yorumu ise katliam ile ilgili, Muhammed'in resm edilmesi ile ilgili degil. Ayricaben baska bir baslikta ifade ozgurlugu ile hakaret farkini acikladim. Sonucta dini bakis acisinin kendi icinde bir tutarliligi vardir. Ustelik musevilik, hristiyanlik ve muslumanlik tum kollari ile birlikte zaten ayni ibrahimi dilin farkli dall;aridir. Alıntı
Φ episkop Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Gönderi tarihi: 17 Ocak , 2015 Charlie Hebdo katliamı sonrası gündeme gelen 'Hz. Muhammed'in resmedilmesi' tartışmalarına ilahiyatçılardan farklı yorumlar geldi. dediniz diye Alıntı
∞ evrensel-insan Gönderi tarihi: 18 Ocak , 2015 Yazar Gönderi tarihi: 18 Ocak , 2015 dediniz diye Papa Ilahiyatci mi? O cumle Turkiye icindeki ilahiyatcilar icin soylendi. Alıntı
∞ evrensel-insan Gönderi tarihi: 18 Ocak , 2015 Yazar Gönderi tarihi: 18 Ocak , 2015 dediniz diye Ilahiyatcilarin farkli soylemleri burda. http://www.turkish-media.com/forum/topic/363674-charlie-hebdo/page-4?do=findComment&comment=1119439 Mesela "bakara/makara" ya sizlerin ses cikarmamasi gibi. Alıntı
Φ episkop Gönderi tarihi: 19 Ocak , 2015 Gönderi tarihi: 19 Ocak , 2015 Papa Ilahiyatci mi? ben kelimeyi biraz kokunden yakaladim ilahi kabul edilen hristiyanligin ilahi-yatcisi gibi dusundum bi an .. O cumle Turkiye icindeki ilahiyatcilar icin soylendi. elbette soyle birsey soyleyeyim PeygamberimizinSA uzerine titredigimiz dogrudur - Onun icin her tanimlama aslinda bizim icin bir sinirlama olucaktir .. resmedilmemesini istememiz aslinda bu yuzdendir Hal boyleyken resmedilip resmedilmemesi konusu soyle dursun son derece abartili yuz ifadesiyle ibadet sekillerinin alaya alinmasi ile alenen resmedilmesi gercekten yakisiksizdir bu konuyu acmanizin sebebi Karikaturleri makul gostermek icin ilk adim midir ? Alıntı
∞ evrensel-insan Gönderi tarihi: 19 Ocak , 2015 Yazar Gönderi tarihi: 19 Ocak , 2015 ben kelimeyi biraz kokunden yakaladim ilahi kabul edilen hristiyanligin ilahi-yatcisi gibi dusundum bi an .. elbette soyle birsey soyleyeyim PeygamberimizinSA uzerine titredigimiz dogrudur - Onun icin her tanimlama aslinda bizim icin bir sinirlama olucaktir .. resmedilmemesini istememiz aslinda bu yuzdendir Hal boyleyken resmedilip resmedilmemesi konusu soyle dursun son derece abartili yuz ifadesiyle ibadet sekillerinin alaya alinmasi ile alenen resmedilmesi gercekten yakisiksizdir bu konuyu acmanizin sebebi Karikaturleri makul gostermek icin ilk adim midir ? Ozaman once ulke disindakilerle ugrasacagina, kendi ulkende senin dinin ve peygamberin ile alay edenlere karsi cik. Mesela Tayyip'e Allah'inin tum vasiflarini verenlere, kendinive kardesini peygamber ilan edenlere, bakara/makara diye ayetlerinle alay edenlere. Bunlara neden sessiz kaliyorsunuz? Ilk adim falan degildir. Tarihi bilmeyen ve carpitanlara gostermektir. Alıntı
Önerilen İletiler
Katılın Görüşlerinizi Paylaşın
Şu anda misafir olarak gönderiyorsunuz. Eğer ÜYE iseniz, ileti gönderebilmek için HEMEN GİRİŞ YAPIN.
Eğer üye değilseniz hemen KAYIT OLUN.
Not: İletiniz gönderilmeden önce bir Moderatör kontrolünden geçirilecektir.