"Elalem ne der gardiyanı", toplumun yargılarından ve "başkaları ne düşünür?" korkusundan dolayı kendi hayatını özgürce yaşayamayan, sürekli kendini kısıtlayan kişileri betimlemek için kullanılan mecazi bir ifadedir.

Bu kavramın temel anlamları şunlardır:

• Toplumsal Baskı: Kişinin kendi istekleri yerine, çevresindeki insanların (elalemin) onayını önceliklendirmesi.

• Kendi Kendini Hapsetmek: Bireyin, dışlanma veya kınanma korkusuyla kendi kararlarının "gardiyanı" haline gelerek potansiyelini ve özgürlüğünü kısıtlaması.

• Onay Bağımlılığı: Her adımda başkalarının ne diyeceğini düşünerek hareket etme hali.

Kısacası; bu ifade, çevre baskısını bir hapishane, bu baskıya boyun eğen zihniyeti ise o hapishanenin bekçisi (gardiyanı) olarak nitelendirir.

Bu sözün geçtiği popüler kültür örnekleri var mı?

"Elalem ne der gardiyanı" ifadesi, popüler kültürde genellikle toplumsal baskıyı ve kişinin bu baskı nedeniyle kendi sınırlarını çizmesini eleştiren bir metafor olarak kullanılır. İşte bu kavramın geçtiği veya benzer temaları işleyen bazı önemli popüler kültür örnekleri:

• Çok Filim Hareketler Bunlar

  (Film): BKM Mutfak ekibinin 2010 yapımı bu filminde, söz ve bestesi Oğuzhan Koç'a ait olan "Elalem Ne Der" isimli popüler bir şarkı yer alır. Şarkı, toplumun her türlü davranışa getirdiği eleştirileri ve bireyin bu sesler arasındaki sıkışmışlığını mizahi bir dille anlatır.

• İsmet Özel (Edebiyat): Türk edebiyatının önemli isimlerinden İsmet Özel'in, "Ne derler acaba diye kahrolası bir put vardır!" sözü, bu kavramla özdeşleşmiş en popüler edebi örneklerden biridir. Bu söz, toplumun yargılarını bir puta (tapanı köleleştiren bir yapıya) benzeterek eleştirir.

• "Elalem Ne Der Hapishanesi" (Metafor): İnternet kültüründe, özellikle Ekşi Sözlük ve sosyal medya platformlarında bu kavram bir "hapishane" metaforuyla sıkça tartışılır. Bireyin kendi kararlarını vermesini engelleyen bu hayali parmaklıklar ve bu baskıyı sürdüren iç sesler için "gardiyan" ifadesi yaygın olarak kullanılır.

• Can Bonomo - Olsun (Şarkı): Şarkıda geçen "Elalem ne der? Elalem her şeyi der. Seni senden alır da geri vermez." gibi ifadeler, bu toplumsal baskının birey üzerindeki yıkıcı etkisini ve özgürlüğünü nasıl elinden aldığını (gardiyanlık ettiğini) vurgular.

• Seyyal Taner - Elalem Ne Der (Şarkı): 1980'lerden bu yana popülerliğini koruyan bu şarkı, "elalem" kavramını bir engel olarak tanımlayan en eski popüler müzik örneklerinden biridir. 

"Elalem ne der gardiyanı" aslında toplum baskısı, başkalarının ne düşüneceği korkusuyla yaşamak anlamına gelir; bu ifade, kişinin kendi özgürlüğünü kısıtlayan ve kendini yetersiz hissetmesine neden olan "elalem ne der" endişesinin, bir gardiyan gibi kişiyi hapsettiğini mecazi olarak anlatır; temelinde ise başkalarının onayını arama ve toplumun yargısından kaçınma çabası yatar. 

Bu İfadenin Anlamı ve Kökeni:

• Elalem: "Başkaları", "herkes" anlamına gelen Arapça kökenli bir kelimedir (el-âlem).

• Gardiyan: Hapishanede mahkûmları koruyan görevli, bekçi demektir.

• Gardiyanı: Bu durumda, kişi kendi davranışlarını sürekli başkalarının ne diyeceği gözüyle değerlendirir, yani düşüncelerini ve eylemlerini başkalarının gözüyle kontrol eden bir içsel gardiyan (bekçi) vardır. 

Neden Önemlidir?

• Korku Kültürü: Bu ifade, çocukların terbiye edilmesinde kullanılan "ayıplanma" korkusunu besler ve bireyi dışarıdan bir gözle yaşamaya zorlar.

• Kendi Kendine Hapis: Başkalarının ne dediğine odaklanmak, kişinin kendi hayatını yaşamasını engeller, onu bir hapishane gibi sınırlar ve psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir.

• İçsel Çatışma: Kişi, ne istediği ile toplumun ondan istediği arasında kalır. İsmet Özel'in dediği gibi, "Allah ne der" kaygısından önce "elalem ne der" kaygısına takılı kalmış olabilir. 

Özetle, "elalem ne der gardiyanı" demek, başkalarının yargılamasından korkup kendi kararlarını alamayan, sürekli bir dış denetim altında yaşayan kişi demektir.