Küresel su döngüsü, insanlık tarihinde ilk kez dengesini kaybederek gezegenin gıda üretiminin yarısını tehdit ediyor

Küresel su döngüsü, insanlık tarihinde ilk kez dengesini kaybederek gezegenin gıda üretiminin yarısını tehdit ediyor

İnsanlık, küresel su döngüsünü "insanlık tarihinde ilk kez" bozdu ve ekonomilere, gıda üretimine ve hayatlara zarar verecek büyüyen bir su felaketini körükledi, çığır açan yeni bir rapora göre.

Küresel Su Ekonomisi Komisyonu'nun (Uluslararası liderler ve uzmanlardan oluşan bir grup) Çarşamba günü yayınladığı raporda, onlarca yıllık yıkıcı arazi kullanımı ve su yanlış yönetiminin insan kaynaklı iklim kriziyle çarpışarak küresel su döngüsüne "benzeri görülmemiş bir stres" yüklediği belirtildi.

Su döngüsü, suyun Dünya'nın etrafında hareket ettiği karmaşık sistemi ifade eder. Su, göller, nehirler ve bitkiler de dahil olmak üzere yerden buharlaşır ve atmosfere yükselerek uzun mesafeler kat edebilen büyük su buharı nehirleri oluşturur, ardından soğuyarak yoğunlaşır ve sonunda yağmur veya kar olarak yere geri düşer.

Su döngüsündeki aksamalar halihazırda acıya neden oluyor. Yaklaşık 3 milyar insan su kıtlığıyla karşı karşıya. Mahsuller kuruyor ve yeraltı suyu kurudukça şehirler batıyor.

Acil bir eylem yapılmazsa sonuçlar daha da felaket olacaktır. Raporda, su krizinin küresel gıda üretiminin %50'sinden fazlasını tehdit ettiği ve 2050 yılına kadar ülkelerin GSYİH'lerinden ortalama %8 oranında bir azalma riski taşıdığı, düşük gelirli ülkelerde ise %15'e kadar çok daha yüksek kayıplar öngörüldüğü belirtildi.

Küresel Su Ekonomisi Komisyonu eş başkanı ve raporun yazarlarından Johan Rockström, "İnsanlık tarihinde ilk kez küresel su döngüsünü dengesizleştiriyoruz" dedi. "Tüm tatlı suların kaynağı olan yağışa artık güvenilemez."

Raporda, göllerde, nehirlerde ve akiferlerde bulunan sıvı su olan "mavi su" ile topraklarda ve bitkilerde depolanan nem olan "yeşil su" arasında ayrım yapılıyor.

Raporda, yeşil su tedarikinin uzun süredir göz ardı edilmesine rağmen, bitkiler su buharı saldığında atmosfere geri döndüğü ve karadaki tüm yağışın yaklaşık yarısını oluşturduğu için su döngüsü için de aynı derecede önemli olduğu belirtiliyor.

Raporda, su döngüsündeki bozulmaların iklim değişikliğiyle "derinden iç içe" olduğu bulundu.

Gezegeni ısıtan karbonu depolayabilen bitki örtüsünü desteklemek için istikrarlı bir yeşil su kaynağı hayati önem taşıyor. Ancak insanların verdiği zarar, sulak alanları yok etmek ve ormanları yıkmak da dahil olmak üzere, bu karbon depolarını tüketiyor ve küresel ısınmayı hızlandırıyor. Buna karşılık, iklim değişikliğiyle tetiklenen sıcaklık manzaraları kurutuyor, nemi azaltıyor ve yangın riskini artırıyor.

Kriz, suya olan büyük ihtiyaç nedeniyle daha acil hale geliyor. Rapor, ortalama olarak insanların "saygın bir yaşam" sürmek için günde en az yaklaşık 4.000 litreye (1.000 galondan biraz fazla) ihtiyaç duyduğunu hesaplıyor. Bu, Birleşmiş Milletler'in temel ihtiyaçlar için gerekli olduğunu söylediği 50 ila 100 litrenin çok üzerinde ve çoğu bölgenin yerel kaynaklardan sağlayabileceğinden daha fazla.

İngiltere'deki Reading Üniversitesi'nde iklim bilimi profesörü olan Richard Allan, raporun "en değerli doğal kaynak olan ve nihayetinde geçimimizi sağlayan küresel su döngüsünde insan kaynaklı bozulmanın kasvetli bir resmini çizdiğini" söyledi.

İnsan faaliyetleri "toprağımızın dokusunu ve iklimi ısıtan, hem ıslak hem de kuru aşırılıkları yoğunlaştıran ve rüzgar ve yağış düzenlerini bozan havayı değiştiriyor" diye ekledi.

CNN'e verdiği demeçte, krizin ancak doğal kaynakların daha iyi yönetilmesi ve gezegeni ısıtan kirlilikte büyük kesintiler yapılmasıyla çözülebileceğini söyledi.

Raporun yazarları, dünya hükümetlerinin su döngüsünü "ortak bir mal" olarak kabul etmeleri ve bunu topluca ele almaları gerektiğini söylüyor. Ülkeler birbirlerine sadece sınırları aşan göller ve nehirler aracılığıyla değil, aynı zamanda atmosferdeki su nedeniyle de bağımlıdır; bu su çok uzun mesafeler kat edebilir; yani bir ülkede alınan kararlar başka bir ülkedeki yağışı bozabilir.

Rapor, israfı ve su sıkıntısı çeken bölgelere veri merkezleri gibi susuz mahsuller ve tesisler dikme eğilimini caydırmak için daha iyi fiyatlandırma da dahil olmak üzere "ekonomilerde suyun nerede bulunduğuna dair temel bir yeniden düzenleme" çağrısında bulunuyor.

"Küresel su krizi bir trajedidir ancak aynı zamanda suyun ekonomisini dönüştürmek için bir fırsattır" diyor Dünya Ticaret Örgütü Genel Müdürü ve raporu yayınlayan komisyonun eş başkanı Ngozi Okonjo-Iweala. Suyun doğru şekilde değerlendirilmesinin, "kıtlığını ve sağladığı birçok faydayı tanımak için" önemli olduğunu da sözlerine ekledi.

Kaynak: CNN