Doktorlar Artık Vücudunuzdaki Genleri Düzenleyebilecek

[™ Admin]

Doktorlar Artık Vücudunuzdaki Genleri Düzenleyebilecek

Akintunde Odunsi uzun ve tempolu yürüyüşlere alışkındır. Bu yüzden 2021'de kendisini o kadar yorgun ve nefes darlığı hissetmeye başladı ki birkaç dakika sonra geri dönmek zorunda kaldığında endişelendi.

73 yaşındaki emekli borsacı, yorgunluğunu kız kardeşinin ölümünün üzüntüsüne bağladı. Kardiyologu farklı bir neden buldu: Kalbinde hatalı biçimlendirilmiş protein yığınlarının birikmesine neden olan ve kalbin kan pompalama yeteneğini zorlayan genetik bir mutasyon.

Tedavi edilmezse ölecekti. Umutsuz bir araştırmanın ardından ailesi umut verici ama riskli bir seçenek buldu: transtiretin amiloidoz adı verilen hastalığını durdurmak için vücudundaki DNA'sını düzenleyecek deneysel bir ilaç.

Odunsi bunun kendisine en iyi şansı sunduğuna karar verdi. "Gidelim" dedi kendi kendine.
Kulağa bilim kurgu gibi geliyor ama Odunsi, gen düzenleme devriminin tartışmalı yeni ön planına ilişkin çalışmalara katılan düzinelerce insan arasında yer alıyor.

Düzenleyiciler geçen yıl, genleri değiştirmeye yönelik Nobel ödüllü araç Crispr'i kullanan dünyanın ilk ilacını onayladı. Bir grup kalıtsal kan bozukluğu olan orak hücre hastalığına yönelik ilaç, hücrelerin çıkarılmasını, laboratuvarda düzenlenmesini ve hastanın vücuduna geri yerleştirilmesini içeriyor.

Odunsi ve diğerlerinin aldığı deneysel terapiler, aksine, vücutlarının içindeki hücrelerini düzenliyor. Yaklaşım olarak adlandırılan "in vivo" gen düzenleme, tıbbı dönüştürebilir. Tedavilerin birçoğu kardiyovasküler hastalıklara yöneliktir ve güvenli ve etkili olduğu kanıtlanırsa milyonlarca hastaya ulaşabilir.

Pensilvanya Üniversitesi'nde kardiyovasküler tıp ve genetik profesörü Dr. Kiran Musunuru, "Gelecek şüphesiz in vivo'dadır" dedi.

Dahiliye

Mart 2022'de Odunsi, Londra'daki bir araştırma tesisinde 2,5 saat boyunca koluna berrak bir sıvı damlarken iPad'inden karısına güncellemeler gönderdi. Intellia Therapeutics ve Regeneron Pharmaceuticals'ın ürettiği infüzyon, gen düzenleme mekanizmasını Odunsi'nin hastalığına neden olan proteinin üretildiği karaciğerine taşıyan, lipid nanopartikülleri adı verilen yağ kabarcıklarını içeriyordu. Makine, Odunsi'nin genomunda aradığı noktayı hedef alacak ve proteini üreten geni kapatacaktı.

İn vivo düzenleme, vücut dışındaki hücreleri düzenlemekten daha ucuz olabilir ve daha fazla insana ulaşabilir. Hücreleri çıkarmak ve düzenlemek için gerekli laboratuvarlara ve uzmanlığa ihtiyaç yoktur.

Vücudun içinde düzenleme yapmak da hastalar için daha kolay olabilir. Örneğin orak hücreli hastalar için vücut dışında düzenlenmiş hücrelerini almadan önce gerekli olan kemoterapiye girmek zorunda değiller.

Intellia'nın CEO'su Dr. John Leonard, vücudun çoğundaki hücrelerin düzenleme amacıyla çıkarılamayacağını söyledi. "Vücuda girmen gerekiyor" dedi.

Ancak in vivo tedaviler aynı zamanda ilgisiz bir genin kazara düzenlenmesi riskini de taşır. St. Louis'deki Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden kardiyolog ve hücre biyolojisi ve fizyolojisi profesörü Dr. Douglas Mann, "Gen düzenlemeyle ilgili bilmediğimiz şeyleri bilmiyoruz" dedi. Mevcut tedavilerin mevcut olduğu durumlarda risklerin faydalardan daha ağır basabileceğini söyledi.

Bilim adamları gen düzenleyicilerin vücudun birçok yerine nasıl dağıtılacağını çözemediler. Ulaşılabilir hedeflerden biri, kardiyovasküler rahatsızlıklarla bağlantılı birçok genin etki gösterdiği karaciğerdir. Kolesterol ve trigliseritleri düşürmek için in vivo tedaviler geliştiren bir şirket olan Verve Therapeutics'in kurucu ortağı Musunuru, karaciğerin görevinin kanı işlemek olduğunu, dolayısıyla kan dolaşımına aşılanan gen düzenleme mekanizmalarını kolayca devreye aldığını söyledi.

Verve Kasım ayında küçük bir klinik denemede tek bir tedavinin LDL kolesterol düzeylerini %55'e kadar azalttığını bildirdi. Verve, ABD de dahil olmak üzere daha fazla hastayı kayıt altına alıyor ve bu yıl iki tedaviyi daha denemeye başlamayı planlıyor.

Verve CEO'su Dr. Sekar Kathiresan, amacın günlük hapları veya aralıklı enjeksiyonları değiştirerek tek bir tedaviden sonra kolesterolü kalıcı olarak düşürmek olduğunu söyledi. İnsanların genellikle reçete edildiği gibi düzenli ilaç almadıklarını söyledi.

Kathiresan, "Henüz erken, ancak sonucun bu hastalığı tedavi etmenin tamamen yeni bir yolunun kapısını açtığını düşünüyoruz" dedi.

Genetik risk

Verve'nin çalışması aynı zamanda gen düzenlemenin ortaya çıkardığı güvenlik endişelerini de gösteriyor. Geçmişte kalp sorunu yaşayan bir hasta, tedaviden beş hafta sonra kalp durması nedeniyle hayatını kaybetti. Araştırmacılar bunun tedaviyle ilgili olmadığını belirledi. Bir başkası infüzyondan bir gün sonra kalp krizi geçirdi. Kathiresan, kalp hastalığı olan hastanın infüzyondan önce kendisini tedaviden alıkoyacak göğüs ağrılarından bahsetmediğini söyledi.

Intellia, ATTR amiloidoz olarak da bilinen Odunsi'yi etkileyen hastalığın yanı sıra, kan damarları dokulara sıvı sızdırdığında şişme ataklarını içeren nadir bir genetik durum olan kalıtsal anjiyoödem için in vivo deneysel tedavileri test ediyor. Leonard, amacın diğer ilaçlardan daha iyi çalıştığını göstermek olduğunu söyledi.

"Sonuçlar üstün olmasaydı, ilacınızı almak zorunda kalmamak için gen düzenlemesi yaptırmanın uygun olacağını düşünmüyorum" dedi.

ATTR amiloidozu olan kişiler, kalpte birikintiler oluşturan ve kalp yetmezliği semptomlarına yol açan yanlış katlanmış proteinler üretirler. Hastalığın kalıtsal bir formunda sinirlerde de amiloid birikintileri oluşur.

İrlanda'nın Letterkenny kentinde yaşayan 57 yaşındaki muhasebeci James Green, teyzesi ve diğer akrabalarının uzuvlarının zayıflaması ve nefes darlığı nedeniyle vaktinden önce ölmesinin ardından hastalığın kendisine miras kaldığından endişe ediyordu.

Genetik testler 2020'de önsezisini doğruladı. Daha fazla test, kalbinde amiloid ve erken sinir hasarı olduğunu gösterdi. Daha önce maraton koşmuştu ama şimdi bacaklarında güçsüzlük ve yanma hissediyordu.

Green, düzenli ilaç infüzyonları yerine Intellia'nın deneysel gen düzenleme terapisini seçti. "Gerçekten bunun bir defaya mahsus bir tedavi olması ve hayatınızı tekrar rayına oturtma ihtimaliydi" dedi.

Ocak 2021'de Londra'daki araştırma tesisinde sağlık personeliyle çevrili bir yatakta yatarken düşük dozda Intellia terapisi aldı. Takip testleri, Green ve aynı dozu alan diğer iki hastada bir ay içinde hastalığa neden olan protein seviyelerinin %50'den fazla düştüğünü gösterdi.

Mayıs 2023'te tam doz için geri döndü. Bacakları güçlendi ve yanma hissi gitti. “Bu gerçekten hayat değiştiriyor” dedi.

Eylül ayında Nepal'deki Everest Ana Kampına yürüyüşe çıktı. Bu yıl geri dönmek istiyor.

Araştırmanın İngiltere ulusal koordinatör araştırmacısı ve University College London Amiloidoz Merkezi başkanı Dr. Julian Gillmore, Green, Odunsi ve tam dozu alan diğer hastalardaki protein seviyelerinin %90'dan fazla düştüğünü söyledi. Odunsi'nin kalp yetmezliğinin düzeldiğini söyledi. Hastalar birkaç yıl takip edilecek.

Odunsi artık haftanın beş günü 90 dakikalık yürüyüşler yapıyor. "Her gün bir kutlamadır" dedi. "Riske değerdi."

Kaynak: TWSJ