Çocuklarımızın Yaratıcılığını nasıl Öldürüyoruz?

***

Okullarda yaratıcılığı öldüren birçok etken var: sınav sistemi, müfredat, sınıfların kalabalıklığı, zamanın azlığı gibi.

ÖĞRETMENLERİN BAKIŞ AÇILARI

Tüm araştırmalar gösteriyor ki öğretmenlerin %97’si öğrencilerini yaratıcı yetiştirmek istiyor. Buna gerçekten inanıyor.

Bunu sağlamak için de çocukları düşündürecek ve yaratıcı kılacak etkinlikler düzenliyor. Ama buna rağmen yaratıcı çocuklar yetiştiremiyor. Neden?

YARATICI ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ

Bunun yanıtı birçok kez tekrarlanan bir araştırmada gizli.

Bir araştırmada araştırmacılar, tüm literatürü tarayıp yaratıcı çocukların özelliklerini çıkartıyor.

Daha sonra öğretmenler ile anket yapıp, onların favori ve favori olmayan öğrencilerinin özelliklerini sıralıyor.

Daha sonra bu iki listeyi karşılaştırıyor.

SONUÇ

Yaratıcı çocukların özellikleri ile favori öğrencilerinin özellikleri arasındaki ilişki çok düşük (0.21).

Ama yaratıcı çocukların özellikleri ile favori olmayan öğrencilerinin özellikleri arasındaki ilişki çok yüksek çıkıyor (0.87).

Yani aslında yaratıcı öğrenciler öğretmenin favorisi olamıyor.

YARATICILIĞIN ÖZELLİKLERİ

Peki nedir yaratıcı öğrencilerin özellikleri?

Aniden konuşmak, kurallara uymamak, kendi kurallarını koymak, çok meraklı olup konu dışında sorular sormak, duygusal olmak, heyecanlı olmak, bireysel davranmak, risk almak, az hoşgörülü olmak, hayır yanıtını kabul etmemek vs.

Öğretmen anketinde çıkan favori öğrencilerin özellikleri bunların tam tersi: düzenli, saygılı, çalışkan, kurallara uyan, sakin vs.

Bir çocuk yaratıcı ise genelde bu özelliklere sahip olmuyor. Bu durumda da favori öğrenci olamıyor.

Yani öğretmen sınıfında favori öğrenci istiyorsa, yaratıcı öğrenci istemiyor demektir.

Peki neden yaratıcı özellikler öğrencileri favori yapmıyor?

PEKİ NEDEN BÖYLE?

Bana göre bunun üç nedeni var.

Birincisi, yukaridaki araştırmadan anlıyoruz ki öğretmenin kafasındaki yaratıcılık tanımıyla, yaratıcı çocukların özellikleri örtüşmüyor.

Öğretmen yukarıda saydığım özellikleri yaratıcılık ile değil; anarşi, tembellik ve şımarıklık ile bağdaştırıyor.

Bu özelliklerin yaratıcılık sürecinin parçası olduğunu kabul etmiyor.

YARATICILIĞIN TANIMI

İkincisi, öğretmenin ilk hedefi genelde sınıf düzenini korumak oluyor.

Çünkü yaratıcılık her zaman bir belirsizliği beraberinde getirir. Öğretmen sınıfta bunu yaşamak istemiyor.

Örneğin, ders sırasında çocuk farklı ya da uçuk bir soru sorunca, öğretmen dersin düzeni bozulur, zaman gider, diğer çocuklar sıkılır, sınavda bu soru çıkmaz ya da otoritesi sarsılır diye soruları gözardı ediyor.

Farkında olmadan yaratıcılığı engelliyor.

BAŞARI NEDİR?

Üçüncü bir sebep de başarının tanımıyla ilgili.

Öğretmen için başarılı çocuk sorumluluğunu bilen ve işini en iyi yapan çocuk.

Ama araştırmalardan ve deneyimlerden biliyoruz ki yaratıcı çocuk için önemli olan kendini ifade etme.

Başarılı çocuk yaptıklarının anlaşılmasını isterken, yaratıcı çocukların pek anlaşılma derdi olmuyor.

Sınıfta öğretmen tarafından kabul görmeye çalışmıyor.

Bu da öğretmeni rahatsız ediyor.

Sonuç olarak aslında öğretmenler tüm iyi niyetlerine rağmen yaratıcılığı cezalandırıyor.

ÖĞRETMEN NE YAPMALI?

Peki bu durumda öğretmenler ne yapabilir?

Sınıfa girer, öğretmenliği bırakır, öğrenci olur ve diğer küçük öğrenci arkadaşlarıyla ‘Bugün birlikte ne keşfedelim?’ sorusunu sorar. Yaratıcılık yolculuğu başlar.

‘Sen Mars’ta mı yaşıyorsun? Bu Türkiye’de nasıl olur?’ diyebilirsiniz.

(Eğitim ve okullaşma farklı şeyler. Okullaşma olmadan eğitim olabilir ya da eğitim olmadan okullaşma olabilir.

İkincisi tehlikelidir ve Türkiye’deki okullardaki durum da budur. )

Ama bozuk oyunu doğru oynamaya çalışmak, kendimizi kandırmak olur.