Nevşehir - Acıgöl

[Φ _asi_]

ACIGÖL

 

 

 

İç Anadolu Bölgesi’nde, Nevşehir iline bağlı bir ilçe olan Acıgöl, doğusunda Nevşehir, batısında Aksaray, güneyinde Derinkuyu İlçesi ve kuzeyinde Gülşehir ilçesi ile çevrilidir. İlçe toprakları Nevşehir’in batısında, Acıöz Çayı’nın çevresinde yer almaktadır. İlçenin çevresinde volkanik olaylar sonucu sönmüş yanardağlar bulunmaktadır. Bu dağlar lav ve tüf püskürmüş, bunlar çevrede kalın tabakalar halinde tortulaşmıştır. Bu tortulara “Maar” denilmektedir. İlçeye adını veren Acıgöl çukurluğu da bir yanardağ ağzı olup, volkanik bir göldür. Ancak içinde su bulunmamaktadır. Karapınar kasabasından kaynaklanan, Tatlarin sulama barajını besledikten sonra Kızılırmak’a dökülen Acıöz Çayı ilçenin tek akarsuyudur.İl merkezine 20 km. uzaklıktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 1.235 m. olan ilçenin toplam nüfusu 24.844’dür.

 

İlçede bitki örtüsü olarak, İç Anadolu Bölgesinin tipik örtüsü , bozkır bitkileri yaygındır. Toprak alüvial ve humuslu yapıda olduğu için gür bitki örtüsü vardır. Toprak yapısı ve iklim şartlarına uygun olarak üzüm bağları geniş yer kaplamaktadır.

 

İlçede Karasal İklim hüküm sürmekte olup, yazlar sıcak ve kurak, kışlar sert, soğuk ve yağışlı geçmektedir.

 

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve turizme dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında ayçiçeği, soğan, hububat, baklagiller, patates, çekirdeklik kabak gelmektedir. Bağcılık gelişmiş olup, genellikle çavuş, parmak, bulut türü üzüm yetiştirilmektedir. Meyve ve sebze de yetiştirilmekte olup, bol miktarda kayısı üretilmektedir. Hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır. Büyükbaş hayvancılıkta et ve süt amaçlı hayvanlar beslenmektedir. İlçede ayrıca koyun yetiştiriciliği yapılmaktadır. İlçe turizm açısından çok zengin bir potansiyele sahiptir. Ancak Nevşehir’in diğer ilçelerinde olduğu gibi fazla faal değildir.

 

İlk Çağlarda Kappadokia Bölgesi’nde, eski adı Dodoba olan ve yakınında bulunan bir krater gölünden ismini alan Acıgöl, MS.III. ve IV. yüzyıllar arasındaki Hıristiyanlığın bunalımlı dönemlerinde önemli bir yerleşme alanı olmuştur.

 

Hititlerin, Kimmerlerin, Friglerin, Perslerin ve Makedonya İmparatorluğu’nun egemenlikleri altında kalmıştır. Daha sonra Kapadokia Krallığı’nın, ardından da Roma imparatorluğu hakimiyetine giren yöre, Roma’nın ikiye ayrılmasından sonra Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içerisinde kalmıştır. Bu arada İslam orduları yöreye akınlar düzenlemiş, kısa süreli bu toprakları ele geçirmişlerdir.

 

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra buraya Türkmen boyları akınlar düzenlemiş ve bu boylardan bazıları da yöreye yerleşmişlerdir. Kapadokya Bölgesi Danişmendlilerden sonra 1175’ten itibaren tamamen Selçukluların eline geçmiştir. Selçuklu Devleti’nin 1308’de yıkılmasından sonra İlhanlılar, Eretnaoğulları, Kadı Burhanettin ve Karamanoğullarının hakimiyetine giren yöre, Yavuz Sultan Selim tarafından 1515’ de Osmanlı topraklarına katılmıştır.

 

XIX.yüzyıl sonlarında Niğde’ye bağlı bucak iken, 1954 yılında Nevşehir’e bağlı bir belde olmuştur. 1987’de de ilçe konumuna getirilmiştir.

 

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında;Tatlarin Kilisesi ve Tatlarin Yeraltı Şehri bulunmaktadır.

 

 

Tatlarin Kilisesi

 

Nevşehir Acıgöl ilçesinin 10 km kuzeyindeki Tatlarin’de, tepe üzerinde yer alan bu kilisenin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. X.-XI.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

 

Kilise, iki nefli, iki apsisli ve üzeri beşik tonozla örtülüdür. Narteksi yıkılmış ve günümüze gelememiştir. Kilise içerisindeki freskler oldukça iyi durumda günümüze gelebilmiştir. Bu fresklerin zemininde koyu gri; tasvirlerde ise mor, hardal ve kırmızı renkler kullanılmıştır. İncil’den alınma sahneler birbirlerinden bantlarla ayrılmıştır. Burada; kilisenin apsisinde Meryem ve Çocuk İsa, Michael ve Gabriel; Konstantin ve Helena, Başkalaşım, İsa' nın cehenneme inişi, Kudüs'e giriş, İsa'nın çarmıha gerilişi resmedilmiştir. Ayrıca kilise içerisinde dokuz aziz ve kiliseyi yaptıran kişinin portresi de yer almaktadır.

 

Tatlarin Yeraltı Şehri

 

Nevşehir ili, Acıgöl ilçesinin 10 km kuzeyinde, Tatlarin’de bulunan ve Kale olarak isimlendirilen tepenin altında Tatlarin Yeraltı Şehri bulunmaktadır. Bu şehir ilk defa 1975 yılında bulunmuş ve 1991 yılında da ziyarete açılmıştır. Buradaki toprak üstü yerleşimde kiliseler bulunduğu, ancak bunların büyük çoğunluğunun doğal nedenlerden dolayı yıkıldığı bilinmektedir.

 

Şehrin giriş kapısı yıkılmış olup, içerisine batı yönünde açılan iki ayrı mekândan girilebilmektedir. Yeraltı şehri oldukça geniş bir alana yayılmış olup, yalnızca çok küçük bir bölümü temizlenebilmiştir. Günümüzde iki katına girilebilen şehirde geniş mekânlar, erzak depoları ve kiliseler bulunmaktadır. Bu şehrin büyük bir manastır veya askeri bir garnizon olduğu da sanılmaktadır.

 

Tatlarin Yeraltı Şehri girişinden kavisli bir koridordan dikdörtgen planlı bir alana ulaşılmaktadır. Girişte bulunan 1,5 m. çapında, ortası delikli olan sürgü taşı, içeriye giriş ve çıkışı kontrol etmektedir. Girişin sağındaki bir mekânda üç iskeletin bulunması, burasının bir zindan olmasını akla getirmektedir. Girişin çevresinde mutfak, kiler ve tuvaletler bulunmaktadır. Bu alanın Roma döneminde mezarlık olarak kullanıldığı sanılmaktadır.

 

Yeraltı şehrinin ikinci katında ahırlara yer verilmiş ve burası sütunlarla desteklenmiştir. Ambar olarak düşünülen mekânlar oldukça geniş ölçüdedir. Bu mekânlarda da havalandırma bacalarına yer verilmiştir. İçerideki ilk iki mekân bir koridorla birbirine bağlanmış olup, bu koridorda tuzaklar ve bağlantıyı kesen sürgü taşı bulunmaktadır.