Kiribati

[Φ _asi_]

Kiribati

 

 

 

 

 

DEVLETİN ADI ............................................ Kiribati Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ ........................................................................ Bairiki

NÜFÛSU .......................................................................... 74.700

YÜZÖLÇÜMÜ ................................................................ 849 km2

RESMÎ DİLİ .................................................................... İngilizce

DÎNİ ............................................................................ Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ .................................................... Avustralya doları

 

Büyük Okyanusun orta kesiminde, İngiliz Milletler Topluluğuna üye bağımsız ada ülkesi. Doğudan batıya doğru sıralanan Gilbert, Phoenix ve Lime adlı ada grubundan meydana gelmiştir. Otuz adayı içine alır. Batısında Naunu, güneyinde Tavulu ve Tokalu yer alır.

 

Târihi

 

Kiribatiyi meydana getiren adalar ilk olarak 16. asırda Avrupalı denizciler tarafından keşfedilmiştir. İngiliz Tuğamiral John Bryon, 1765te Nikunavyu; Albay Thomas Gilbert, 1788de Tanawayı; Albay John Marscall ise Avamkayı keşfetti. Öteki adalar ise 1798-1826 arasında Avrupalı ve Amerikalı denizciler tarafından keşfedildi. Adalara ilk Avrupalı göçmen 1857de gelmeye başladı. 1892de İngiltere Gilbert ve Ellice adalarını himâyesi altına aldı. 1890da Banaba, 1916da ise bölgedeki bütün adalar kraliyet sömürgesi hâline getirildi. Adalar İkinci Dünyâ Savaşı sırasında Japon işgali altında kaldı. 1972de ABDye âit üç ada dışındaki Line adaları da sömürgeye dahil edildi. Gilbert ve Ellice adaları 1976da iki ayrı sömürgeye bölündü. Ellice Adaları 1978de Tavulu adıyla bağımsızlığını kazandı. Gilbert Adaları ise bir süre sonra 12 Temmuz 1979da bağımsız bir devlet halini aldı.

 

Fizikî Yapı

 

Banaba dışındaki bütün adalar, bir yanardağ zinciri üzerinde meydana gelmiş, resiflerle çevrili alçak mercan adalarıdır. Yükseklik hiçbirinde 8 metreyi geçmez. Adalar doğu-batı doğrultusunda 3200 km kuzey-güney doğrultusunda 1.600 km boyunca uzanan bir alanda yer alır.

 

İklim ve Bitki Örtüsü

 

Kiribati Adalarında mart-ekim ayları arasında kuzeydoğu alizeleri estiği için yumuşak bir iklim sürer. Senenin diğer aylarında batıdan esen fırtınalar zaman zaman sağnak yağışlara sebeb olur. Adalardaki yıllık yağış ortalaması ekvatora uzaklığa göre değişik olup 760-3.800 mm arasındadır. Sıcaklık 27°C-32°C arasında değişmektedir. Toprakları tuzlu ve verimsiz olduğundan sınırlı olarak Hindistan cevizi, pandanus palmiyesi ve ekmek ağacı gibi türler yetiştirilir.

 

Nüfus ve Sosyal Hayat

 

Kiribati Adalarında sürekli bir yerleşim yoktur. Adaların ancak % 20sinde insan yaşar. Geri kalanı ıssızdır. Adaların toplam nüfûsu 69.600dür. Nüfûsun % 90ı ekseriyetle Gilbert Adalarında ve köylerde yaşar. Halkın büyük kısmı Hıristiyan olup, % 53ü Katolik, % 41i Protestandır. Çok az bir kısmı bozuk bir din olan Bahâiliğe mensuptur. Yerli halk Gilbert dili ve İngilizce konuşurlar. Resmî dil İngilizcedir.

 

Ekonomi

 

Adalarda, tarım ve balıkçılığa dayalı bir serbest piyasa ekonomisi hakimdir. Halk geçimini büyük ölçüde denizden sağlar. Hindistan cevizi, ekmek ağacı meyvesi, kulhan yem ve muz başlıca gıdâ ürünleridir. Dışardan pirinç, un, tütün, pamuklu kumaş ve bisiklet ithâl eder. En çok ticareti Avustralya ile yapar. Büyük bölümü İngilterenin sağladığı dış yardımlar, ekonomisinde önemli yer tutmaktadır.

 

Ulaşım

 

Adalar arasında ulaşım deniz ve havayolu ile sağlanır. Yakın adaların bazıları arasında köprüler vardır. Tarawada milletlerarası bir havaalanı bulunur. En büyük limanları Tarawa ve Banabadır.