Şili ulusal sembolleri

[Φ _asi_]

Şili ulusal sembolleri

 

AND KONDORU

 

 

And kondoru (Vultur gryphus), Yeni Dünya akbabaları (Cathartidae) familyasından olan ve Vultur cinsindeki tek kuş türüdür. Güney Amerika'ya özgü olan bu yırtıcı kuş türü And Dağları'nda ve Büyük Okyanus kıyılarında bulunur. Batı Yarımküre'nin en büyük uçan kara kuşudur.

 

And kondoru, boynunun altında beyaz yaka tüyleri ve özellikle erkek kuşların kanatlarında beyaz lekeler bulunan büyük ve siyah bir akbabadır. Baş ve boyun hemen hemen tamamıyla tüysüz ve donuk kırmızı renktedir. Kuşun heyecan durumuna göre baş ve boyun parlak kırmızı renge dönüşebilir. Erkeklerin boynunda sarkık bir gerdan ve başın üst ön kısmında koyu kırmızı bir ibik bulunur. Yırtıcı kuşların çoğunun tersine erkek dişiden daha büyüktür.

 

Kondor, asıl olarak hayvan leşi ile beslenir, geyik ve sığır gibi büyük hayvan leşlerini tercih eder. Cinsel olgunluğa beş ile altı yaşında erişir ve genel olarak ulaşılmaz yamaçlarda 3.000 ile 5.000 m yükseltide yuva yapar. Normal olarak bir ya da iki yumurta yumurtlar. 50 yıla kadar varan ömrü ile dünyanın en uzun yaşayan kuşlarından biridir.

 

And kondoru Arjantin, Bolivya, Ekvador, Kolombiya, Peru ve Şili'nin ulusal sembolüdür. Güney Amerika And Dağları bölgesinin folklor ve mitolojisinde önemli rol oynar. And kondoru IUCN tarafından neredeyse tehdit altında türlerden sayılmaktadır. Doğal yaşama alanlarının azalması ve avcılar tarafından öldürülen hayvan leşlerinden kaynaklanan ikincil zehirlenmeler karşılaştığı tehditlerdir. Çeşitli ülkelerde doğal ortamı dışında üreme programları başlatılmıştır.

 

 

And kondoru Arjantin, Bolivya, Ekvador, Kolombiya, Peru ve Şili'nin ulusal sembolüdür. Bolivya, Ekvador, Kolombiya ve Şili'nin ulusal kuşudur. Güney Amerika And Dağları bölgesinin folklor ve mitolojisinde oldukça önemli yer tutar.Kondorlar And sanatında yaklaşık MÖ 2500 yılından beri tasvir edilir, ve And bölgesine özgü dinlerin bir parçasıdır.And mitolojisinde, And kondoru güneş tanrısı ile bağdaştırılır ve yukarıdaki dünyanın hâkimi olduğuna inanılır.Birçok And kültüründe And kondoru bir kudret ve sağlık timsalidir. Kemikleriyle organlarının hastalıklara çare olduğuna inanılır ve bu nedenle bazen avcılar tarafından kemik ve organları için avlanırlar.Peru'da yapılan bir çeşit boğa güreşinde boğanın sırtına bir kondor bağlanır ve boğa güreşi esnasında kondor boğanın sırtını gagalar. Kondor genel olarak hayatta kalır ve salıverilir. Peru'da arranque del condor diye bilinen bir törende canlı bir kondor başaşağı asıldığı yerde önünden geçenler tarafından ölene kadar yumruklanır.

 

And kondoru birçok ülkenin posta pulunda da kullanılmıştır. Arjantin'de 1960'da, Bolivya'da 1985'de, Ekvador'da 1958'de, Kolombiya'da 1992'de, Peru'da 1973'de, Şili'de 2001'de ve Venezuela'da 2004'de pullarda yer almıştır.Ayrıca Kolombiya ve Şili'de madenî ve kâğıt paralarda da yer almıştır. Kondor, And Dağları'nın bir sembolü olarak, değişik And ülkelerinin ulusal armalarında da kondor bulunur.

 

ŞİLİ ARMASI

 

 

Sağda görülen arma, 24 Haziran 1834'den beri Şili'nin resmi devlet armasıdır. Ortada, içinde ülke sancağının görüldüğü, kenarları altın olan bir kalkan bulunur. Üstünde yine aynı renklerde, mavi-kırmızı ve beyazdan oluşan tüyden bir tuğ vardır. Solda Huemul olarak da bilinen And geyiği ve sağ tarafta ise And kondoru, kalkanı tutarak hizmet ederler. Her ikisi de taç giymiştir. Bunların hepsi, altın bir nakış üzerinde durur. Bunun üzerinde de ülke sloganı, Por la Razón o la Fuerza (İsp: "Mantıkla ya da güçle") yazılı bir kurdela vardır.

 

ŞİLİ BAYRAĞI

 

Şili bayrağı, Şili'nin milli bayrağıdır ve 18 Ekim 1817'de yürürlüğe sokulmuştur.

 

Mavi, gökyüzü, beyaz Andlar'ın karı ve kırmızı kahramanların cesaret ve kanları için vardır. Beyaz yıldız onur ve ilerlemeyi sembolize ederken, diğer bir yoruma göre ise Şili'nin federal organize bir devlet olmayıp merkezi bir devlet olduğunun sembolü olduğudur.

 

Şili üzerindeki İspanyol kontrolünün sona ermesinden kısa süre sonra, Şili'nin ilk milli bayrağı 27 Ekim 1812'de göndere çekilir. İlk cumhuriyetin bu bayrağı (Patria Vieja), mavi-beyaz-sarı üç yatay şeritten oluşuyordu. Bu bayrak, İspanyolların Şili'de tekrar güç elde etmeyi başardığı 1814 yılına kadar kullanıldı. Şilililerin, Şubat 1817'de yeniden ülkeyi kazanmasındam sonra, ikinci cumhuriyetin (Patria Nueva) kurulmasıyla, sarı şeridin kırmızıyla değiştirildiği yeni bir milli bayrak kullanılır. 12 Şubat 1818'daki nihai bağımsızlık deklarasyonundan sonra Ekim 1817 tespit edilen milli bayrağa, - oval bir alan üzerinde iki çapraz milli bayrakli bir sütundan oluşan- özel bir sembol daha katılır.

 

 

 

Vikipedi