Elazığ Halk Edebiyatı

[Φ _asi_]

HALK EDEBİYATI

 

ATASÖZLERİ

 

Aç gorsan hırhız olur, çok sölersen arsuz olur.

Akılsız başın cezasını ayahlar çeker.

Alışmış gudurmuştan beterdür.

Arlı arından gorhar; arsuz neyinden gorhar.

Bekle bite çağala, hasde yiye sağala.

Böyük lokma ye, böyük söz söleme.

Boşboğazı cehenneme atmışlar, odun yaş demiş.

Can çıhmadan huy çıkmaz.

Cücüğü martta sayarlar.

Çağrılan yere erinme, çağrılmayan yere görünme.

Dam doymadan çortundan su ahmaz.

Dertli sölegen, aşık yırlıgan olur.

Düğün evinde deve, acıhdınsa goş eve.

El, elin eşşeğini yırlıya yırlıya; gendi eşşeğini terleye terleye arar.

Eşşeğin canına yeterse attan yügürük olur.

Galan işe gar yağar.

Garganan oturanın, burnu pislikten çıkmaz.

Garpuz kesmeknen ürek savumaz.

Gomşum beni var sever; gişim beni sağ sever.

Güveç gıldırlanmış kapağını bulmuş.

Hayın hoflu olur, kıçı pohlu olur.

Hortut çirpisinden ataş olmaz.

İti söle, değeneği elen al.

Yiyen bilmez, doğrayan bilir.

Kör Allah’a nasıl bah’arsa , Allah’da köre ele bah’ar.

Kör sıçan ne gadar torpah atsa da kendi üstüne yığar.

Lalın dilinden sahabı annar.

Nerde gakgılmışsan orda guzla.

Pisiğe pohun derman demişler, eşmiş gömmüş.

Selin ağzı tutulur, elin ağzı tutulmaz.

Sevilmeyen gelinin selamı ergü gelür.

Soğan yemedim ki ağzım goha.

Suyun aharından, insanın yere bahanından gorh.

Tandur sıcahken ekmek tutar.

Utanmayanın sefası çoh olur.

Yağ yiyen pisiğin gözünden belli olur.

Yazın yaşa, gışın daşa oturma.

Ziyareti bi çüt mumnan sınarlar

 

DEYİMLER

 

Aç gezip guyruğu tik gezmek: Kimseye minnet etmemek

Ağzı acıh ayran delisi: Aklı başında olmayan aptal

Ali gıran baş kesen: Kabadayı

Aşuh atmak: Kumar oynarcasına bir işe girişmek

Bahar mayısı gibi sıvaşmak: Yakasını bırakmamak

Bal eski petekte: Tecrübe önemlidir

Beli burhu gırılmak: Çok yorulmak

Ci deyip gaşmah: Ziyaret edilen yerde çok kısa kalmak

Cin çali, çingen oyni: Bir kalabalıkta kimin ne yaptığı belli değil

Daha ne nenni ne ciş: Henüz daha ortada hiç bir şey yok

Durup durup duz kavurmah: Aynı şeyleri tekrar etmek

Enükken gulagını mı kesmişim: Onu yeterince tanımıyorum

Eşşeğin böyüğü ahurda: İşin önemli bölümü geride

Fıstik atıp gezmek: Yiyip içip eğlenmek, keyfi yerinde olmak

Gaşına gaşına gahtı ocah başına: Layık olmadığı yere yükseldi

Gıçı gırıh it gibi dolaşmah: Bir işe yaramamak

Gursağı geniş: Hakaret ve rezalete ses çıkarmayan

Hıriğini sürütmek: Peşinden başka misafirleri de getirmek

İki lafın belini gırah: Sohbet etmek

İt otarmah: Boş boş gezmek

Kimin zibilini dağıdidin: Neredeydin, niçin geciktin

Kortikoğlu işi: Baştan savma yapılan iş

Medine fukarası gibi yalvarmah: El ayak öperek bir şeyi istemek

Nerde dıngıltı orda buluntu: Her eğlenceye koşan

Ögüne demir atmah: Çok az ziyaret edenler için söylenir

Pipirim mi yedin: Çok güçsüzsün

Poçiğinden gögermek: Gençliğe özenmek (Yaşlılar için söylenir)

Sevindirik olmah: Çok sevinmek

Tene tene olmah: Çalım satmak

Toprah basan: Yazıklar olsun

Üreğine tökmek: Çok üzülmek

Üstüne gök gürlememiş: Kaba ve görgüsüz davranmak

Ya sırtı ya partı: Ne olacaksa olsun

Yel gelecek delügü bilmek: Çıkarını gözetmek