Kütahya Halk Edebiyatı

HALK EDEBİYATI

 

ATASÖZLERİ

 

- Acele işe şeytan karışır.

- Acı acıyı bastırır.

- Aç acıyı su sancıyı alır

- Acı patlıcanı kırağı çalmaz.

- Aç aman bilmez.

- Aça sekiz yorgan örtmüşler yine uyuyamamış.

- Adam kıtlığında keçiye Abdurrahmançelebi derler.

- Adam olacak oğlan doğuşundan bellidir.

- Adı çıktı dokuza inmez sekize.

- Ağlamayan çocuğa meme vermezler.

- Akacak kan damarda durmaz.

- Akşamın hayrından sabahın şerri yeğdir.

- Alacakla verecek ödenmez.

- Allah bal mumu yakana bal mumu, yağ mumu yakana yağ mumu verir.

- Allah'ın bildiği kulundan saklanmaz.

- Alına yazılan başa gelir.

- Almadan vermek Allah'a mahsustur.

- Alışmış kudurmuştan beterdir.

- Anasına bak kızını bak kızını al, kenarına bak bezini al.

- Ben hadımım der , o oğuldan kızdan ne haber der.

- Besle kargayı oysun gözünü.

- Bir günlük beylik beyliktir.

- Bir koyundan iki post çıkmaz.

- Boşboğaza ateşe atmışlar, odun yaş diye bağırmış.

- Başa gelen çekilir.

- Bedava atın dişine bakılmaz.

- Bir tutam tarhana varsa ehline pişirt.

- Can boğazdan gelir.

- Can çıkmadan huy çıkmaz.

- Canı yanan eşek attan Yörük olur.

- Cennetin kapısını cömert açar.

- Çayı görmeden paçaları sıvama.

- Çirkefe taş atma üstüne sıçrar.

- Çiviyi çivi söker.

- Çıkmadık canda ümit vardır.

- Çocuktan al haberi.

- Çocuğun yediği helal, giydiği haram

- Çocuk düşe kalka büyür.

- Çok karıştırma altından çapanoğlu çıkar.

- Evdeki Pazar çarşıya uymaz.

- Evlenen ile ev yapana Allah yardım eder.Fazla mal göz çıkarmaz.

- Fitil fitil burnundan gelsin.

- Garip kuşun yuvasını Allah yapar

- Gecler gebedir gün doğmadan sultan doğar.

- Geç olsunda güç olmasın.

- Gelen gideni aratır.

- Geleceği varsa göreceği de var.

- Giden ağam gelen paşam.

- Gökyüzünde düğün var deseler kadınlar merdiven krarlar.

- Gönül kimi severse o güzel odur.

- Göz görmeyince gönül katlanır.

- Göz terazi akıl mizan.

- Güvenme varlığa düşersin darlığa.

- Güvendiği dağlara kar yağdı.

- Ha Ali Hoca, ha Hoca Ali.

- Havla demesini de bilirim helva demesini de

- Hazır yemeğe dağlar dayanmaz.

- Hazırı sakla Hızır'a lüzum kalmaz.

- Her işin başı sağlık.

- Misafir umduğunu yemez bulduğunu yer.

- Ne ekersen onu biçersin.

- Nereye gidersen okka dört yüz dirhem.

- Oldu olacak kırıldı nacak.

- Onunla aşık atılmaz.

- Oynamasını bilmeyen kız yerim dar dermiş, yerini bulmuşlar bu sefer yenim dar demiş

- Ödünç yiyen kesesinden yer.

- Öğüt veren çok olur ama ekmek veren olmaz

- Ölüm dirim bizim için.

- Ölümden öte köy yok

- Öz ağlamayınca göz ağlamaz.

- Parayı veren düdüğü çalar.

- Pilavı yiyen kaşığı yanında taşır.

- Sabah ola hayır ola.

- Sabırla koruk helva olur, dut yaprağı da atlas

- Sebepsiz kuş uçmaz.

- Serçeden korkan darı ekmez.

- Sındırgıyı sıyırmış kara ağaca kandil bağlamış.

- Sırrımı düşman bilmesin dersen dostuna açma.

- Sona kalan dona kalır.

- Sora sora Kabe bulunur

- Söyleyene bakma söyletene bak.

- Su testisi su yolunda kırılır.

- Su içene yılan bile dokunmaz.

- Suyun çağlamazından insanın söylemezinden kork.

- Şahin sinek avlamaz.

- Takdirle yazılan tekbirle bozulmaz.

- Takke düştü kel göründü.

- Tavuk bile su içerken göğe bakar.

- Tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş.

- Tereciye tere satılmaz.

- Tilki tilkiliğini anlatıncaya kadar post elden gider.

- Tıngır elek tıngır saç.

- Tok ağırlamak güçtür.

- Üşenenin oğlu kızı olmaz.

- Üzümün çöpü var armudun sapı var.

- Üzerliksin havasın her derde devasın.

- Ucuzdur vardır illeti, pahalıdır vardır lezzeti.

- Ummadığın taş baş yarar.

- Unumuzu eledik eleğimizi astık.

- Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az.

- Arsızın yüzüne tükürmüşler, yağmur yağıyor demiş.

- Aslını saklayan haramzadedir.

- Asilzadeden kemlik gelmez.

- Ateş düştüğü yeri yakar.

- Ateş olsa cürümü kadar yer yakar.

- Ayranı yok içmeye, tahtırevanla gider gezmeye.

- Ayvaz kasap, hep bir hesap.

- Az veren candan çok veren maldan.

- Azıcık aşım kaygısız başım.

- Babası oğluna bir bağ bağışlamış, oğlu babasına bir salkım üzüm vermemiş.

- Bacak kadar boyu var, türlü türlü huyu var.

- Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur.

- Bal tutan parmağını yalar.

- Balık baştan kokar.

- Baş olda istersen eşek başı ol.

- Baş kırılır fes içinde, kol kırılır yen içinde.

- Başa gelmeyince bilinmez.

- Başa gelen çekilir.

- Bedava sirke baldan tatlıdır.

- Çok söylenme arsız olur, parsız koma hırsız olur.ü

- Dabak beğendiği deriyi yerden yere vurur.

- Deli deliden imam ölüden hoşlanır.

- Denizden geçer çayda boğulur.

- Dertsiz başını derde sokma

- Dilenciye sucuk vermişler, eğri diye beğenmemiş.

- Döngelle oruç tutulmaz

- Düğünsüz ev olur, ölümsüz ev olmaz.

- Düşmez kalkmaz bir Allah.

- Eceli gelen köpek cami duvarına işer.

- Ekmeksiz ev, köpeksiz köy olmaz.

- El elden üstündür.

- Elle gelen düğün bayram.

- Ellini sallasan ellisi, başımı sallasan başı tellisi.

- Eli işte aklı oynaşta.

- Elifi görse mertek sanır.

- Erenlerin sağı solu olmaz.

- Et tırnaktan burun yüzden ayrılmaz.

- Evvela iğneyi kendine batır, sonra çuvaldızı ele.

- Evli evinde köylü köyünde gerek.

- Her koyun kendi bacağından asılır.

- Her kuşun eti yenmez.

- Herkesin tenceresi ayrı kaynar.

- Horoz ölür gözü çöplükte kalır.

- Huylu huyundan vazgeçmez.

- İğne İle kuyu kazılmak.

- İbadette gizli kabahatte.

- İki el bir baş içindir.

- İki su bir ekmek yerini tutar.

- İnsan ne oldum dememeli ne olacağım demeli.

- İşin yoksa şahit ol, borcun yoksa kefil ol.

- İşten artmaz, dişten artar.

- İt ite it de kuyruğuna buyururmuş.

- İyilik ette denize at, balık bilmezse Halik bilir.

- İzan dedikçe uzanıyor.

- Kabahat samur kürk olsa kimse üzerine almaz.

- Kalburla su taşınmaz

- Kaşığı ile yedirir, sapı ile göz çıkarır.

- Kaşığı herkes yapar sapını denk getiremez.

- Kaz gibi ağzını açacağına gözünü aç.

- Kel ilaç bulsa kendi başına sürer.

- Kimin arabasına binerse onun türküsünü çalar.

- Kılavuzu karga olanın burnu boktan çıkmaz.

- Kırk yıllık kani olur mu yani.

- Kısmetse gelir Hint'ten Yemenden, kısmet değilse ne gelir elden.

- Kızım sana söylüyorum gelinim sen anla.

- Korkunu ecele faydası yoktur.

- Köprüden geçinceye kadar ayıya dayı derler.

- Köpek bile sahibini ısırmaz.

- Köpek kocayınca kedilerin maskarası olur.

- Köpeğin duası kabul olsa gökten kemik yağar.

- Kul bunalmayınca Hızır yetişmez.

- Kurunun yanında yaşta yanar.

- Kuzguna yavrusu güzel görünür.

- Mal sahibi mülk sahibi hani bunun ilk sahibi.

- Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.

- Maşa varken elini akma.

- Meranın iş görmek değil kalaycılar gibi kıç sallamak.

- Meyhaneciden şahit istemişler, bozacıyı şahit göstermiş.

- Uyku uykunun mayasıdır.

- Vakitsiz öten horozu kesereler.

- Vermeyince Mabut, neylesin Mahmut.

- Vücut kocar, gönül kocamaz.

- Yağmur olsa kimsenin tarlasına yağmaz.

- Yalan, yalan bu yalan deveyi yuttu bir yılan.

- Yananla yenene bir şey dayanmaz.

- Yavuz hırsız ev sahibini bastırır.

- Yedisinde ne ise yetmişinde de odur.

- Yemin etsem başım ağrımaz.

- Yiğit lakabı ile anılır.

- Yiyen bilmez doğrayan bilir.

- Yoktan yonga kopmaz.

- Yüz yüzden utanır.

- Yüzdük yüzdük kuyruğa geldik.

- Yuvayı yapan dişi kuştur.

- Zaman sana uymazsa sen zamana uy.

- Zengin arabasını dağdan aşırır, züğürt ovada yolunu şaşırır.

- Zora dağlar dayanmaz.

Züğürt olup düşünmektense uyuz olup kaşınmak daha iyidir

 

DEYİMLER

 

- Aba altından deynek gösterir.

- Acısı içine çökmüş

- Açlıktan nefesi kokar.

- Adama döndü

- Adamlık bende kalsın.

- Adet yerini bulsun

- Adın çıkacağına canın çıksın.

- Ağzı var dili yok.

- Ahrette iki elim yakanda.

- Aklını peynir ekmekle ekme.

- Anamın ak sütü gibi helal.

- Anasının gözü

- Armut piş ağzına düş.

- Atına eşek mi dedik.

- Ateşle oynama.

- Atsan atılmaz, satsan satılmaz.

- Az yede bir uşak tut.

- Bacak kadar boyu var türlü türlü huyu var.

- Bağrıma taş basarım

- Al alacak çiçeği bilir.

- Baltayı taşa vurduk.

- Bastığın yeri bil.

- Başa kakma.

- Başının çaresine bak.

- Başkasının sırtından geçinme

- Baştan savma

- Bıyık altından gülme

- Bir kaşık suda boğma

- Bundan iyisi can sağlığı

- Büyük söyleme

- Canı cehenneme

- Canıma değdi

- Cehenneme kadar yolu var.cehennemin dibi

- Ciğeri beş para etmez

- Dediği dedik, çaldığı düdük

- Derdimi deşme

- Dışı seni yakar, içi beni yakar

- Dokuz yorgan eskittir

- Dosta düşmana karşı

- Dünyanın kaç bucak olduğunu anlarsın

- Eceline susamış

- El ağzıyla çorba içme

- El ermez göz görmez

- Elinden geleni ardına koyma

- Feleğin çemberinden geçmiş.

- Garip ilin şenliği bu kadar olur.

- Göbeği sokakta kesilmiş

- Görüp göreceği rahmet bu.

- Günahı boynuna

- Günahını vermez

- Haddini bil

- Hamamda deli var

- Ham armut gibi boğaza durur

- Hangi dağda kurt öldü

- Hangi taşı kaldırsan altından çıkar.

- Hatır gönül nedir bilmez.

- Helal süt emmiş.

- Her evde bir deli, bizim evde hep deli

- Hikmetinden sual olunmaz.

- İpiyle kuyuya inilmez

- Kabir suali gibi

- Kaçın kurası

- Kahve tütün keyifler oldu bütün

- Kalıbının adamı değil

- Kendini dirhem dirhem satar.

- Koyduğum yerde otluyor.

- Lafı ağzında geveleme

- Lamı cimi yok.

- Maymun iştahlı

- Meteliğe kurşun sıkmak

- Meydanı boş buldu

- Mezhebi geniş

- Mürekkep yalamış

- Nefsine yediremedi

- Ne halin varsa gör

- Ne oldum delisi

- Oluruna bırak

- Öküz altında buzağı arama

- Ölür müsün öldürür müsün

- Saman altından su yürütme

- Sucuk gibi ıslandım

- Suratı kasap süngeriyle silinmiş

- Suyu başından kesmeli

- Suyu nereden geliyor.

- Sürüsüne bereket

- Şeytana külahı ters giydirmek

- Şeytan dürttü

- Tabanı yanmış it gibi kaçar

- Tam takır kırmızı bakır.

- Taş attı da kolumu yoruldu

- Tavşan boku gibi ne kokar, ne bulaşır

- Teneşir paklar

- Tilki uykusuna yatmış

- Tövbeler tövbesi

- Tuzu kuru

- Tüyü düzdü

- Ucu ucuna ancak denk geliyor

- Uçan kuşa borçlu

- Vebali boynuna

- Verip yetiştirdi

- Yaka silkmek

- Yan gelip yatmak

- Yanına salavatla varılır.

- Yaradana sığınma

- Yemin etsem başım ağrımaz

- Yer altında olmasında dağ ardında olsun

- Yumurtaya kulp takmak

- Yuvarlanıp gitmek

- Yüreğim ağzıma geldi

- Yüreğim kabardı

- Yüreği yufka

- Yüzünün akıyla çıktı

- Zehir zemberek

- Zeynine takıldı

- Zeyni karıştı

- Zıkkımın kökünü ye

- Zırnık vermez.