Ani Surp Amenap’rkitch Kilisesi

SURP AMENAP'RKITCH KİLİSESİ

Orijinal Adı: Surp Amenap’rkitch Kilisesi

Bilinen Adları: Redeemer Kilisesi, Church of the Holy Saviour, Church of the Holy Saviour of All, Halaskar Kilisesi, Keseli Kilise

Yapım Tarihi ve Banisi: Kilise, cephesinde yer alan inşa kitabesine göre 1035 yılında Marzban Ebu'l Garip tarafından inşa ettirilmiştir. Cephede bulunan diğer kitabelerde 1193 yılında gavit, 1227 yılında çan kulesi eklendiği, 1342 yılında da Prens Vahram Zakarid’in Mimar Vasil’e kubbeyi onarttırdığı yazılıdır.

Yeri: Ani’nin kuzeyinde yer almaktadır.

Mimari Tanıtım: Sarı, pembemsi ve gri renkli düzgün kesme taşlarla inşa edilen kilise, tek basamaklı, daire planlı bir platform üzerine yerleştirilmiş olup dışta ondokuzgen, içte oktakonchos (sekiz apsisli) planlıdır.

Bugün doğu yarısı yıkılmış durumda olan kilisenin cepheleri, küresel başlık ve kaidelere sahip çifte sütunceleri bağlayan kademeli kör kemerlerle hareketlendirilmiştir. Batı eksende bulunan kemer gözüne, omega biçimi kemerle taçlandırılmış bir mazgal pencere açılmış, bunun güneyindekine ise bir haçkar yerleştirilmiştir.

Konchları örten tek pahlı çatıdan sonra, silindirik kasnak üzerindeki kubbe bulunmaktadır. Kasnağın yüzeyi küresel başlık ve kaideye sahip çifte sütunceleri bağlayan kör kemerlerle kuşatılmış, her kemer gözüne birer pencere açılmıştır. Pencerelerden sadece batıdakinin üzerine omega biçimi kemer yerleştirilmiştir. Bunun güneyindeki kemer gözünde ise bir kartal figürü bulunmaktadır. Kemerlerin yüzeyi ve kasnağın üst kısmı çepeçevre zengin geometrik geçme motiflerle süslenmiştir.

Yapının tek girişi güney cephededir. Profilli lento ve söveli kapının üst kısmı dendanlı ve profilli bir arşitravla sınırlandırılmıştır ve

bu özelliği ile antik yapıların kapısını andırmaktadır.

İçte konchlar merkezdeki daire planlı mekana birer kemerle açılmaktadır. Bu kemerlerin ayağı konchların birleştiği köşelere yerleştirilen sütuncelere oturtulmuştur. Sütuncelerin üst kısmından itibaren, üç kademeli, dışa taşkın bir silme tüm duvarları dolanmaktadır.

Bugün yapının doğu yarısı yoktur. Ancak eski planlarda, doğudaki konchun daha büyük boyutlu olduğu ve apsis olarak değerlendirildiği, iki yanında, batıdaki konchlara açılan küçük boyutlu birer pastophrorion hücresinin yer aldığı görülmektedir.

Konchlar yarım kubbe, merkezdeki mekan ise, silindirik kasnak üzerinde yer alan kubbe ile örtülmüştür.

Kalan izlerden duvarlarda freskoların olduğu anlaşılmaktadır. Konchların yarım kubbesinde yer alan, “Son Akşam Yemeği” sahnesi ile İncil yazarları tespit edilebilmektedir.

Kilisenin rölöve, restitüsyon ve restorasyon projesi, Bakanlığımız, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün hizmet alımı kapsamında yaptırılmış olup ilgili Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na değerlendirme ve onay için sunulacaktır.