Ani Kızlar Manastırı

KIZLAR MANASTIRI

Orijinal Adı: Surp Hripsime Manastırı

Bilinen Adları: Kızlar Manastırı, Bakireler Manastırı, Kutsal Rahibeler Manastırı, Kusanac/Kusanats Vank

Yapım Tarihi ve Banisi: Kitabesi olmayan yapı, mimari özelliklerine göre 11. yüzyılın ikinci çeyreğine tarihlendirilmektedir.

Yeri: Arpaçay’ın kuzey yamacında yer almaktadır.

Mimari Tanım: Yüksek duvarlarla çevrili manastır Azize Hripsime’nin rahibelerine adanmıştır ve günümüze en iyi biçimde ulaşan yapısı kilisedir.

Oldukça küçük boyutlu olan kilise, kırmızı renkli düzgün kesme taşlarla inşa edilmiştir ve dışa da yarım daireler şeklinde yansıtılan heksakonchos (altı yapraklı yonca) plana sahiptir. Batısında kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı bir gavit vardır ve bu mekanın doğu duvarındaki kapıdan kiliseye giriş sağlanmıştır.

Güney yönde yer alan şapel ise kiliseye bitişik yapılmıştır.

Yapının her bir cephesi, küresel başlık ve kaidelere sahip çifte sütunceleri bağlayan yarım daire biçimli üçer kör kemerle hareketlendirilmiştir. Yüzeyleri farklı geometrik geçme ve bitkisel motiflerle bezenmiş kemerlerden bazılarının alınlıklarına, yine geometrik bezemeli rozetler ile hayvan figürleri yerleştirilmiş, kemer köşelikleri de kıvrık dal, rumi ve palmet motifleriyle doldurulmuştur. Doğu ve batı cepheye yuvarlak, kuzey cepheye ise yonca biçimi birer pencere açılmıştır.

Batı cephe önünde bulunan gavit, günümüze ulaşamamıştır. Ancak eski çizimlerde, kuzey ve güney cephesinin tek kemerli, batı cephesinin de iki sütunu bağlayan iki kemerli bir açıklık şeklinde düzenlendiği görülmektedir.

Yapı, yüksek kasnak üzerinde yer alan külah ile örtülmüştür. Silindirik olarak başlayan kasnak,çift sıra kaval silmeden sonra oniki cepheli hale dönüştürülmüş, köşeler küresel başlıklı üçer sütunce demeti ile sınırlandırılarak ana eksenlere birer küçük pencere açılmıştır.

Etek kısmı kaval silme demetleri ile zik zak biçiminde nervürlendirilmiş külah, oniki kaburgalı, yarım açık şemsiye formundadır. Kasnak ile nervür arasında kalan üçgen alınlıklar bitkisel motiflerle doldurulmuştur.

İç mekana, batı cephe ekseninde bulunan yarım daire kemerli bir kapı ile giriş sağlanmıştır. Atnalı planlı konchlar, duvarların üst kısmındaki kademeli başlığa oturtulan yarım daire kemerlerle merkezdeki mekana açılmaktadır. Konclar yarım kubbe ile örtülmüştür. Konch kemerlerinin üzerini sınırlandıran bilezikten sonra ise silindirik kasnak üzerindeki ana mekanının pandantif geçişli kubbesi yükselmektedir.