Abulhamrants Kilisesi

[Φ _asi_]

ABULHAMRANTS KİLİSESİ

 

Orijinal Adı: Surp Krikor Lusovoriç Kilisesi

 

Bilinen Adları: Abughamrents/Abulamrenc Kilisesi, Shushan Pahlavuni Şapeli, Polatoğlu Kilisesi

 

Yapım Tarihi ve Banisi: Yapı üzerindeki en erken tarihli kitabe 994 yılını göstermektedir. Ancak kitabede yapının inşa tarihi belirtilmemiştir. Kuzey arkaddaki kitabe 1040 tarihli olup eklerle ilgilidir. Yapının kitabelerinden kilisenin Prens Krikor Pahlavuni tarafından 980 (+) civarında inşa ettirildiği ve 1040 yılında kuzeydeki mekânların eklendiği anlaşılmaktadır.

 

Yeri: Şehrin batısında, Bostanlar Deresi’ne bakan yamaç üzerinde yer almaktadır.

 

Mimari Tanıtım: Kırmızı, siyah ve kahverengimsi düzgün kesme taşlarla inşa edilen kilise dışta onikigen, içte heksakonchos (altı yapraklı yonca) planlıdır.

 

Yapı, üç basamaklı bir kaide üzerine oturtulmuştur. Güneybatı cephesine yarım daire kemerli bir alınlığa sahip giriş yerleştirilmiştir. Alınlıkta bir kitabe yer almaktadır. Cephelere, dönüşümlü olarak bir üçgen niş, bir pencere açılmıştır. İnce uzun mazgal tipi pencereler iki yanda, küresel başlık ve kaideye sahip ikişer sütunce ile sınırlandırılmıştır. Doğu cephe dışında, diğer cepheleri çevreleyen dışa taşkın silme demeti, pencereler ve nişlerin üst kısmında yarım daire biçimli kemerlere dönüştürülmüştür.

 

Doğu cephede, apsise açılan pencerenin üzerine yerleştirilen, kıvrık dallar arasına oturtulmuş küçük rozet çiçeklerle bezeli omega biçimi kemer ve bunun üst kısmında yer alan kitabe ile apsisin dıştan vurgulanması sağlanmıştır. Eksenin iki yanında yer alan ve içteki pastophorion odalarına denk gelen üçgen nişler de bu odaları vurgulamaktadır. Nişler ayrıca üst kısımda, önce iki yandaki sütuncelere

oturan yarım daire kemer, bunun da üzerinde bulunan alt yüzeyi geometrik geçme motifleriyle süslü, dışa taşkın silme demetiyle sınırlandırılmıştır.

 

Yapının üzeri yüksek kasnak üzerindeki konik külah ile örtülmüştür. Silindirik gövdeli kasnağın yüzeyi, çift sıra kaval silmelerle oluşturulmuş 12 adet arkadla çevrelenmiş, her arkadın yüzeyine de çift sıra burmalı kaval silme ile kuşatılmış mazgal tipi birer pencere açılmıştır.

 

İçte, merkezdeki daire planlı mekan, yaklaşık atnalı biçimli altı konchla genişletilmiştir. Konchlar, köşelere yerleştirilen ve böylelikle keskin duvar köşelerinin yumuşatılmasını da sağlayan sütunceler üzerine oturan birer kemerle ana mekana açılmış, bu kemerlerin de üzerine merkezdeki mekanı örten pandandif geçişli kubbe yerleştirilmiştir.

 

Sütuncelerle birlikte, duvarlara da oturtulan, alt kısmı burgulu kaval silmeli kademeli başlıkla, içteki görsel etki zenginleştirilmiş, bir zamanlar belki de yapının içini tamamen kaplayan freskolardan izler kemer yüzeylerinde günümüze ulaşmıştır.

 

Kilisenin rölöve, restitüsyon ve restorasyon projesi, Bakanlığımız, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün hizmet alımı kapsamında yaptırılmış olup ilgili Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na değerlendirme ve onay için sunulacaktır.

 

Tarih: 25 Eylül , 2009 Düzenleyen: _asi_