13 Nisan / Objektifin ardındaki uçak mühendisi

Objektifin ardındaki uçak mühendisi

Fotoğrafçılığı henüz 12 yaşındayken bakalitten yapılmış bir makineyle başladı. 1960'lardan bu yana dünyanın tanık olouğu

en önemli anları oböetefiyle ölümsüzleştirdi. Asıl mesleği ise uçak mühendisliği. Bugüne kadar kimin çektiğini bile

bilmeden belki onlarca fotoğrafını gördüğünüz Josef Koudelka'nın retrospektif sergisi,

13 Nisan'a kadar Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi'nde.

Sanatçının orijinal fotoğrafları Pera Müzesi'nin 3 katında 6 bölüm halinde sunulacak. İlk kez Türk sanatseverlerle

buluşacak sergi, "Tiyatro"dan "Çingeneler"e, "İşgal"den "Sürgün" ve "Kaos"a kadar pek çok temanın işlendiği

bölümlerle sanatçının yaşamının tüm dönemlerini kapsıyor.

Aslen uçak mühendisi olan sanatçı, fotoğrafa 12 yaşında bakalitten yapılmış bir makineyle başladı. Koudelka, ilk sergisini

ise 1961 yılında Prag'daki Semafor Tiyatrosu'nda kendi bastığı siyah-beyaz fotoğraflarla açtı.

Müzenin sergi salonlarında 6 bölümden oluşan serginin "Başlangıçlar" serisinde, Koudelka'nın 1961 yılında 23

yaşındayken gerçekleştirdiği ilk sergisinden, nadir ve özgün fotoğraf baskıları yer alıyor.

Benzersiz derecede güçlü ifade yeteneğinin yanı sıra, biçime, sıra dışı bir boyut getiren fotoğraflar, Koudelka'nın yaratım

hayatı boyunca geliştireceği ve eserlerinin ayrılmaz parçası haline gelecek belirleyici özelliklerin işaretlerini barındırıyor.

Sanatçının 1962-1970 yılları arasında çekmiş olduğu, Slovakya ve Romanya'da yaşayan Çingenelerin öteki dünyaları

üstüne fotoğraflarından oluşan "Çingeneler" dizisinde yer alan fotoğraflar ise, Çingenelerin sadece etnik özellikleri,

gelenekleri veya toplumsal alışkanlıkları değil, zamansız bir diyarın "bohem" yapısını da ortaya çıkarıyor.

"Çingeneler" dizisi, ilk olarak 1975 yılında New York'taki Modern Sanatlar Müzesi'nde (MOMA) sergilendi.

Josef Koudelka'nın gerçekçi yapıtlarının olduğu "İşgal" serisinde fotoğrafçının 1968'de Rusların Çekoslovakya'yı işgal ettiği

döneme ait fotoğraflar yer alıyor. Dünyaca ünlü fotoğraf ajansı Magnum, Koudelka'yla bu fotoğraflar sayesinde tanıştı.

Ailesine yapılabilecek zulümden çekinen Josef Koudelka'nın işgal dönemi fotoğrafları yıllarca dünya basınında "isimsiz

Çek fotoğrafçı" imzası ile yayınlandı.

Sanatçının hemen hemen tüm eserleri soyut bir anlatım biçimi taşımasına rağmen sadece "İşgal" serisinde somut bir

olayın yansıması bulunuyor.

Aslında haber fotoğrafçısı olmamasına rağmen, bu fotoğraflar haber niteliği taşıyan elle tutulur görüntüler gibi kabul

ediliyor.

Josef Koudelka, sıra dışı ve üstün cesaret örneği olan fotoğraflara verilen "Robert Capa Altın Madalyası" ödülünü 1969

yılında "adı bilinmeyen bir Çek fotoğrafçı" imzası ile kazandı.

Bu fotoğraflar, sadece Çekoslovakyalıların Rusların işgaline karşı direnişini değil, dünya üzerindeki tüm silahlı işgallere

karşı, silahsız olanın güçlü olduğunu simgeleyen anıtsal fotoğraflar olarak da zihinlere kazındı.

Kendisi de bir göçmen olan sanatçının nostalji, özlem, yabancılaşma gibi duyguları barındıran, kendi iç ve dış sürgünlerini

de anlattığı "Sürgün" serisi ise, 17 yılını vatansız bir göçmen olarak geçiren Koudelka'nın, 1987 yılında Fransız

vatandaşlığına kabul edilmesine kadar olan süreci kapsıyor.

Sanatçının "Tiyatro" serisinde yer alan ve Prag'da yayınlanan Divadlo / Tiyatro dergisi ve Divadlo Za Branou / Kapının

Ardındaki Tiyatro için yapmış olduğu çalışmalarda ürettiği eserler, soyut ve grafik sanat niteliği taşıyor.

Koudelka'nın 1986'da panoramik fotoğraf makinesiyle tanışmasının ardından başlayan "Kaos" serisi, gelişen uygarlığın

yarattığı felaket ve yıkımı, bir paradoksu, kusursuz ve ustaca kullanılmış panoramik fotoğraf estetiğiyle gözler önüne

seriyor.

Sergi, Ağustos 2007'de yaşamını kaybeden Vakfın Kültür ve Sanat Danışmanı Samih Rifat'ın düzenleniyor.