15 yaşın altındaki insanların çalıştırılmasının yasak olduğu Türkiye’de, yaşları 6-17 arasında değişen 1 milyon 600 bin çocuk büyükleri tarafından çalıştırılıyor. Çalışma mekanları bazen bir tarla, bazen bir tamirhane, bazen de sokaklar... Ama kaderleri değişmiyor. Oyun oynamaları, okula gitmeleri gereken yıllarını "ekmek parası" derdiyle geçiriyorlar.

 

Kırmızı ışıkta beklerken ısrarla arabanızın camını silmeye çalışan minik eller, kar kış demeden sokaklarda mendil satmaya çalışan çocuklar, oto tamirhanelerinde karşılaştığınız, kir ve yağdan yüzü belli olmayan ama gözlerine dikkatle baktığınızda yaşının en fazla 12-13 olduğunu rahatlıkla tahmin edebileceğiniz küçük bedenler... Bir de Anadolu’daki akranları var onların. Yaşları da kaderleri de aynı. Okula gitmeleri, oyun oynamaları, iyi beslenmeleri gereken bu yaşlarda tarlalarda mahsul topluyorlar, madenlerde çalışıyorlar...

Bu acı tablo Türkiye’nin en büyük yaralarından biri olan çocuk işçilere ait. Resmi rakamlara göre Türkiye’de 6-17 yaş arası çocuk nüfusu 16 milyon civarında. (Son rakamlar 1999’a ait) Bu 16 milyon çocuğun yüzde 10’u büyükleri tarafından çalıştırılıyor. Kimileri aile bütçesine katkı olsun diye mendil satıyor, kimileri küçük bedenleri bir yetişkine göre daha çabuk doyduğu için özellikle tercih ediliyor işverenler tarafından. Birçoğu aile baskısı ile okulundan alınıp sadece büyüklerin dünyasına özgü olması gereken "ekmek derdine" düşüyor. Ama tam sayıları hakkında fikir yürütmek çok zor. Çünkü istatistiklerde bile görünmüyorlar. Çünkü ekonominin "kayıtdışı" tarafında devam ediyor onların hayatları...

Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri olan çocuk işçiliğiyle ilgili geniş kapsamlı bir veri bulunmuyor. Konuyla ilgili son araştırma 1999 yılında Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) tarafından yapılmış. Aradan geçen bunca yıla rağmen sorunun rakamsal boyutunu ortaya koyabilecek bir araştırma bulunmuyor. Kaynaklar, ağırlıklı olarak anket veya yüzyüze görüşme ile şekillendirilmiş akademik çalışmalarla sınırlı.

 

10 ÇOCUKTAN BİRİ ÇALIŞIYOR

 

Çocuk işçiliği sorunu gelişmekte olan her ülke için olduğu gibi, Türkiye için de önem taşıyan bir konu. Uzmanlara göre sorunun kökeninde hızlı nüfus artışı, dengesiz sanayileşme, sosyo-ekonomik farklılıklar, eğitim düzeyi ve hızlı göç geliyor. Bugün dünyada her 6 çocuktan biri çalıştırılırken, dünya genelindeki toplam çocuk nüfusunun yüzde 19’u çocuk işçi statüsünde. Türkiye’deki rakamlar da farklı değil. ILO katkısıyla DİE tarafından gerçekleştirilen "Ekim 1999 Çocuk İşgücü Anketi" temel göstergelerine göre, Türkiye’deki 6-17 yaşları arasında 16 milyon çocuğun 1 milyon 635 bini (yüzde 10.2) çalışıyor. Diğer bir deyişle Türkiye’de 6-17 yaş arasındaki 10 çocuktan biri "geçim derdinde"... Ekonomik bir faaliyette bulunan çocukların yüzde 61.8’ini erkekler, yüzde 38.2’sini ise kızlar oluşturuyor. Araştırma kapsamındaki 6-17 yaş grubu çocukların yüzde 78.8’lik kısmı okuluna devam ediyor.

 

ÇOCUKLAR EN FAZLA TARLALARDA ÇALIŞTIRILIYOR

 

Çocuk işçilerin çalıştırıldığı alanlar ve profillerine bakıldığında Türkiye’deki veriler dünya geneli ile paralellik gösteriyor. 1999 verilerine göre Türkiye’de çalışan çocukların yüzde 59’u ücretsiz aile işçisi olarak görünüyor. Çocuk işçilerin en yoğun kullanıldığı sektör ise tarım. Bu durum dünya genelinde de böyle. Dünya ortalamasında toplam çocuk işçi nüfusunun yüzde 70’i tarım sektöründe çalıştırılıyor. Türkiye’deki 6-17 yaş arası çalışan çocukların ise yüzde 58’i tarımda, yüzde 22’si sanayide, yüzde 10’u ticarette ve yüzde 10’u ise hizmet sektöründe çalışıyor. Tarım sektöründe işçi kullanımı en fazla Güneydoğu Anadolu bölgesinde uygulanıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre Güneydoğu’da 12-14 yaş arası yaklaşık 90 bin çocuk çalışıyor. Bunların yaklaşık 80 bini tarım sektöründe. Çalışan çocuk sayısının en yüksek olduğu il ise Şanlıurfa. Resmi kayıtlara göre, ilde 15 bin 206 kız çocuğunun hemen hepsi tarım sektöründe istihdam ediliyor. Bölgede çalışan erkek çocuğu sayısı ise 11 bin 886. Çocuk işçi sıralamasında Diyarbakır 21 bin 287 çocukla ikinci sırayı alırken, en az çocuk işçi Kilis’te bulunuyor (bin 551).

Uzmanlara göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın resmi sitesindeki kayıtlı rakamlar dışında, gayri resmi çalıştırılan çocuklar da hesaba katıldığında çalışan çocuk sayısı çok daha fazla. Genel olarak çocukların çalışma nedenleri arasında ilk sırayı yüzde 38.4 ile "aile gelirine katkıda bulunma", ikinci sırayı yüzde 19.8 ile "ailenin ekonomik faaliyetlerine yardımcı olma", üçünü sırayı ise yüzde 15.9 ile "ailenin istemesi" alıyor. Bu nedenleri yüzde 10.4 ile iş öğrenme ve meslek sahibi olma gerekçesi izliyor.

 

kaynak: forumgazetesi.com

RAKAMLARLA ÇOCUK İŞÇİLİĞİ

 

Dünyada;

 

* UNICEF tarafından hazırlanan raporlara göre dünya genelinde 5-17 yaşları arasında yaklaşık 283 milyon çocuk çalıştırılıyor,

* Bu 283 milyon çocuğun 171 milyona maden ve taş ocakları gibi çok ağır ve kötü koşullarda çalışmaya zorlanıyor,

* Dünya genelindeki çocuk işçilerin 120 milyonu "tam gün" çalışıyor,

* Çocuk işçilerin yüzde 61 Asya, yüzde 32 Afrika ve yüzde 7’si ise Latin Amerika ülkelerinde,

* Çocukların oransal olarak en fazla çalıştığı kıta Afrika. Bu kıtada çocukların yaklaşık yüzde 41’i çalışıyor,

* Asya’da yaşları 5-14 arasında değişen 127.3 milyon çocuk işçi çalıştırılıyor,

* Afrika’da 4.8 milyon çocuk işçilerin üçünden biri 15’inin altında,

* Latin Amerika, Afrika ve Pasifik ülkelerinde yaklaşık 17.4 milyon çocuk işçi var,

* Dünya genelinde çalışan çocukların yüzde 15’i Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da bulunuyor,

* Dünyadaki çocuk işçilerin yüzde 70’i tarım sektöründe çalıştırılıyor,

* ILO’ya göre 12-17 yaş grubu 283 milyon çocuk çalıştığı için okula devam edemiyor,

* Gelişmiş ülkeler nispeten iyi durumda olsa da halen bu sorunu çözebilmiş değil. Örneğin AB üyesi İtalya’da resmi rakamlara göre 14 yaşından küçük çalışan çocuk sayısı 300-500 bin arasında değişiyor,

* Yapılan araştırmalar özellikle sokakta çalıştırılan çocukların önündeki en büyük tehlikenin "sokak çocuğu olmak" olduğunu gösteriyor,

* ILO’nun raporlarına göre dünya genelinde 60 milyon çocuk, fuhuş, uyuşturucu kaçakçılığı, kölelik gibi "kabul edilemez" alanlarda zorla çalıştırılıyor. Dünya genelinde 10 milyon kız çocuğunun fuhuş sektöründe çalıştığı tahmin ediliyor,

* Dünya genelinde çocuk işçilerin yüzde 80-90’ının kayıtdışı olduğu tahmin ediliyor.

 

Türkiye’de;

 

* Türkiye’deki 6-17 yaşları arasında 16 milyon çocuğun 1 milyon 635 bini (yüzde 10.2) çalışıyor,

* Ekonomik bir faaliyette bulunan çocukların yüzde 61.8’ini erkekler, yüzde 38.2’sini ise kızlar oluşturuyor,

* 6-17 yaş grubu çalışan çocukların büyük kısmı eğitimine devam edemiyor,

* Çalışan çocukların yüzde 31.3’ü günde ortalama 10 sigara içiyor. Sigara içenlerin yüzde 91.1’i erkek,

* Çocuk işçilerin yüzde 59’u ücretsiz aile işçisi olarak görünüyor,

* Çocuk işçilerin en yoğun kullanıldığı sektör ise tarım. Dünya genelinde yüzde 70 olan oran Türkiye’de yüzde 58. Çocukların yüzde 22’si sanayide, yüzde 10’u ticarette ve yüzde 10’u ise hizmet sektöründe çalışıyor,

* Çocukların çalışma nedenleri arasında ilk sırayı yüzde 38.4 ile "aile gelirine katkıda bulunma", ikinci sırayı yüzde 19.8 ile "ailenin ekonomik faaliyetlerine yardımcı olma", üçünü sırayı ise yüzde 15.9 ile "ailenin istemesi" alıyor.

* Yapılmış bir araştırmaya göre sokakta çalışan çocukların (mendilci, simitçi vs) yüzde 60’ı büyüyünce savcı, hakim, asker, doktor, mühendis olmak istiyor,

* Güneydoğu’da ise 12-14 yaş arası yaklaşık 90 bin çocuk çalışıyor. Bunların yaklaşık 80 bini tarım sektöründe,

* Güneydoğu’da çalışan çocuk sayısının en yüksek olduğu il Şanlıurfa (27 bin). Onu 21 bin 287 çocukla Diyarbakır takip ediyor.

kaynak:www.forumgazetesi.com

 

Bugün bir öğretmenimizle görüşmem oldu ; okulda öğrenci olmadığını, hepsinin tarım işçisi olarak görürüldüğünü ve kendisinin de 15 haziranı beklediğini söyledi..