Osminyum ?

Osmiyum

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Osmiyum, simgesi Os, atom numarası 76, atom ağırlığı 190.23 akb, ergime noktası 3045.0 °C, kaynama noktası 5027.0 °C olan geçiş metalidir. Oda sıcaklığında 22.4 g/cm³ ile bilinen en ağır yoğunluklu metaldir. Gümüşi renkte bulunur. Yunanca "koku" manasına gelen "osmë"'den gelir.

Tükenmez kalemlerin toplarında, bazı aletlerin millerinde ve flamanlarda kullanılır, platin ile birlikte çıkar.

1803'te Smithson Tenant tarafindan bulunan bu metal; platin yataklarinda çok zor bulunan, platin yataginin kalitesini belirleyen bir elementtir. Son yıllarda ortaya çıkan bir şehir efsanesi, bu elementin en çok Türkiyede bulunduğunu,rezervin 9 trilyon $ değer taşıdığını iddia etmektedir. MTA genel müdürlüğünce yapılan açıklamada bunun gerçeği yansıtmadığı açıkça ifade edilmiştir. Uysal vd. (2007, 2008) tarafından yayımlanan bilimsel çalışmalarda Türkiyenin değişik bölgelerindeki kromitit cevherlerinin ortalama 80-100 ppb civarında Os içeriğine sahip olduğu, toplam PGE (Os, Ir, Ru, Rh, Pt, Pd) içeriklerinin ise ortalama 250-300 ppb civarında olduğu ortaya konulmuştur. Dolayısıyla bir süre önce kamuoyunu oldukça meşgul eden büyük Os rezervleri gerçeği yansıtmamaktadır.

Osmiyum metalinin en büyük kullanım alanı, diğer metallerle çok sert alaşımların oluşturulmasıdır. Bu alaşımlar, çeşitli aletlerde kullanılan millerin, fonograf iğnelerinin, dolmakalem uçlarının ve benzeri aletlerin yapımında kullanılır. Osmiyum tetraoksit, parmak izi tesbitinde ve mikroskopla incelenmek üzere hazırlanan yağlı doku preparatlarının boyanmasında kullanılır.

Kullanım Alanları

Osmiyum’un oksit bileşeninin zehirli olması nedeniyle nadiren kendi saf haliyle kullanılır. Osmiyum metalinin en büyük kullanım alanı, diğer metallerle çok sert alaşımların oluşturulmasıdır. Osmiyum alaşımları çok serttir ve diğer platin grubu metaller gibi dolmakalem ucu, fonograf iğneleri ve elektrik kontaklarındaki alaşımlarda kullanılır. Ayrıca osmiyum tetroksit parmak izi saptamasında ve dokuma boyamasında kullanılmaktadır. Osmiyum kuvvetli bir oksidan olarak yağları tutar ve bu nedenle biyolojik zarların onarılmasını sağlar. Bununla birlikte osmiyum atomları elektron sıklığına sahiptir. Bu durum OsO4’ ü farklı nitelikteki biyolojik malzemelerin TEM’de çalışılması için önemli bir boyama malzemesi yapar ve mikroskopta incelenmek üzere hazırlanan yağlı doku preparatlarının boyanmasında kullanılır.% 90 Platin ve % 10’luk Osmiyum alaşımı tıpta da cerrahi protezlerde kullanılmaktadır. Osmiyum’un 7 tane doğal olarak oluşan izotopları vardır. Bunlardan 5’i duraylı, diğer 2’si de çok uzun yarılanma ömrüne sahiptir. Osmiyum metalinin işlenmesi oldukça zordur. Ancak toz ve sünger haldeki metal yavaşça osmiyum tetroksiti oluşturur. OsO4 çok toksiktir ve 130 °C’ de kaynar. Havadaki 10-7 gr/m3 kadar düşük OsO4 bile akciğerde, deri ve gözde ciddi hasarlara yol açabilir. Osmiyum ilk olarak 1803’de Londra’da Smithson Tennant tarafından, Platin’in kral suyu* ile çözülmesi sırasında arta kalan artık çözeltide saptanmştır. Bu metal genellikle İridyum ve Osmiyum’un doğal alaşımı olan İridiosmiyum’da ve Ural dağları ile Güney ve Kuzey Amerika’daki Platin içeren dere kumlarında bulunmaktadır. Aynı zamanda Ontorio, Kanada’daki Sudbury yatağında nikel içeren cevherde diğer platin grubu metallerle birlikte bulunmaktadır. Bu cevherlerdeki platin metallerinin miktarı küçüktür ancak çok yüksek hacimlerdeki nikel cevheri bu grup metallerin ticari olarak kazanımını mümkün kılıyor. % 99 saflıktaki Osmiyum tozunun fiyatı 100 US$/ gr dır.