16.yüzyıldan sonra Doğu Dünyası niçin geri kalmıştır?

Doğu'nun 16. yüzyıla kadar düşüncesi Batı'nınkine göre daha ileriydi.16.yüzyıldan sonra Doğu Dünyasında düşünce sistemi neden gerilemeye başladı?

Bunun sebebi,bana göre Doğunun 6-16.yüzyıllar arasında görsel sanatlara(resim,heykeltraşlık vb) dini etkilerle,Ortaçağ Avrupası kadar önem vermemesinden kaynaklanıyor.Hz.İsaya yönelik çeşitli sanatsal tasvirler günümüze kadar ulaşırken,Hz.Muhammed'e ait hiçbir sanatsal tasvir olmaması çok ilginçtir.Bir görüşe göre bunun sebebi,peygamberimizin putlaştırılmaması içindir.Zira Ortaçağ Doğu Dünyası bu dönemde tıp,psikoloji,ekoloji gibi bilimlere önem vermiştir.Uzak Doğuda da Buda'ya ait heykel ve resimler,kanaatimce Ortaçağ Avrupası kadar incelikli değildir.

Ortaçağda batı 3-4.yüzyıllarda Hristiyanlığı iyice benimsedikten sonra ibadethaneleri kilise haline getirip,görkemli yapılara dönüştürmeye başlamıştır.Bu kiliselerde 6-7.yüzyıllara kadar dini ağırlıklı eğitim verilirken,daha sonra İslam dininin tesiriyle daha laik eğitim verilmeye başlanmıştır.Eğitimin laik olmasında,o zamana kadar etkili olan bilim literatürünün Arapça olmasının ve özellikle Endülüste bunları çeviren Hristiyan din adamlarının büyük katkısı olmuştur. Kralların da katkılarıyla kiliselerden daha özerk "studium generale" denen eğitim kurumları oluşturulmaya başlanmıştır.Rönesansa doğru üniversiteler de açılmıştır.

Ortaçağdan çıkan ve hemen her alanda İslam dünyasını örnek alan batı dünyası,bu teşkilatlı gelişmesini 3-4.yüzyıllara kadar dini motifleri içeren sanata önem vermesine ve hristiyanlığı kabul ettikten sonra bunu giderek geliştirmesine borçludur.

Doğu dünyası,6.yüzyıla kadar,sanata batı dünyası kadar önem vermemiştir.İslamiyetin kabulunden sonra sanata verilen önemin giderek azaldığı hepinizce malumdur.Bunun sebepleri;

-Kavim göçleri ile doğudan gelmenin ve yurt edinmenin zorlukları olabilir.Zira Türkler,ancak 1071 sonrasında kurmuş oldukları Anadolu Selçuklu Devletiyle hemen her alanda bulundukları topraklarda söz sahibi olabilmişlerdir.Ancak Anadolu Selçukluları Doğu ve Batıdan gelen sürekli saldırılarla yıpranmış ve yıkılmıştır.Osmanlıların aynı trendi devam ettiremediği konusunda çoğu tarihçi hemfikirdir.

-Kuran-ı Kerime göre görsel sanatlarda kısıtlama olması,Hz.Muhammed'e ait günümüze ulaşan dini eserler hiç yoktur.(bu tür sanatsal etkinliklerin olmamasını,batı dünyası,gizlice ve son karikatür krizinde olduğu gibi açıkça kullanmıştır)

-İncilin saklanması ve bu nedenle tarih boyunca 800 kez yorumlanması

-Tevrat ve Zebur'un kaybedildikten sonra Yahudiler tarafından tekrar yazılması

-Kuran-ı Kerim'in ise orijinal haliyle günümüze kadar ulaşması olabilir.

Doğunun düşünce sisteminin ortaçağda fazla sanatsal özellik taşımaması;sadece tıp,psikoloji ve ekolojik bilimlerin ağırlıklı olması,Mezopotamya ve Arap yarımadasının kavim göçlerine maruz kalması ile oradaki kurulan uygarlıkların kısa zamanda savaşlarla yıkılmasına bağlanabilir.

12.yüzyılda yapılan haçlı seferleri,misyonerler aracılığıyla doğu dünyasının varlıklarının batı dünyasına taşınmasına sebep olmuş;rönesans büyük ölçüde doğu dünyasının bilgi birikimiyle oluşmuştur.Bu yüzyıldan sonra Doğuda İran bölgesinde dini kitap süslemeciliği dışında başka görsel sanat faaliyetleri kalmamış ve islam dininin tesiriyle sofuluk(içine kapanma) hareketleri başlamıştır.

Gördüğüm kadarıyla,günümüzde batı dünyası giderek ekonomik,politik ve sosyal açıdan çıkmaza sürüklenmekte...Bunda göçler ve nüfus artışı büyük etken....

İslam Dünyası bu süreçte Doğu ve Batı ile rekabet etmek zorunda!Ancak,bu rekabetin sağlanması,yukarıdaki tarihsel süreç gözönüne alındığında zor görünüyor,ancak imkansız değildir.Zamanında işgal ettiğimiz devletlere hoşgörülü davranmamızın ve sömürgecilik yapmamanın sıkıntısını çekiyoruz.Uzakdoğu'da Çin ve Hindistan bile sömürgecilikten kurtulup eğitim sistemlerini zamanında düzenleyerek dünya ekonomisinde söz sahibi olmaktalar.Ya biz?

İŞİN BAŞI LAİK EĞİTİM

Saygılarımla,