Bilgi Kuramı (Epistemoloji)

BİLGİ KURAMI (Epistemoloji):

Bilgi Kuramının Konusu:

Bilginin; kaynağı, yapısı, metodları, imkânı, sınırları ve değeri (doğruluğu) ile ilgili problemlerin eleştirici bir gözle araştırılmasıdır.

Bilgi Kuramının Temel Kavramları:

Bilgi kuramının temel kavramları “süje”, ”obje”, ve “bilgi” kavramlarının yanında;

“doğruluk (hakikat, verite)”, ”gerçeklik (realite)”, ”temellendirme” dir.

Doğruluk (hakikat):

Algılar, kavramlar, bilimsel kuramlarla nesnel gerçek arasındaki uygunluktur. Yani bir ifadenin nesnesine uygunluğudur. Dünyadaki şeylerin ve olayların (olup bitenlerin)doğru ya da yanlış olması söz konusu değildir. Doğruluk, sadece düşüncelerin, yargıların,önermelerin özelliğidir.

Gerçeklik (realite):

Zamanda ve mekânda var olanların tümüdür. Gerçeklikle hakikati (doğruluğu) birbiriyle karıştırmamak gerekir. Çünkü gerçeklik, somut olarak var olanların bütünüdür. Hakikat (doğruluk)ise, var olana (ister gerçek var olana ister düşünsel var olana) ilişkin bilginin özelliğidir.

Örneğin; Pamuğun yumuşaklığı-Gerçeklik

Yer çekimi kanunu-Hakikat(doğruluk) tur.

Matematik ve mantık kuralları da bir hakikattir.

Temellendirme:

Bir düşüncenin, bir yargının, önermenin doğruluğunu gösterme, bu doğruluğun dayanaklarını gerekçelerini ortaya koyma demektir.

Doğrulama daha çok deneysel bilimlerin, Temellendirme ise biçimsel bilimler ile felsefenin başvurduğu bir yoldur.

Örneğin: Felsefede önermelerin yargıların deney ve gözlem yoluyla doğrulanması söz konusu olmadığından gerekçe ve dayanak göstererek temellendirme yoluna gidilir. Bilgi Kuramı temellendirmek istediği kavram ya da soruları derinliğine, genişliğine araştırır ve aydınlatmaya çalışır. Bunu da genellikle çözümleme (analiz) ve betimleme (tasvir etme) yoluyla yapar.