Lucretius (Roma ? M.Ö. 98′e doğr. – öl. 55)

Lucretius

Titus Lucretius Carus Lucretius, Latin şairi (Roma ? M.Ö. 98′e doğr. – öl. 55). Hayatı iyi bilinmemektedir. Söylentiye göre bir aşk iksiriyle sarhoş olan şair, De Natura Rerum(Tabiat Üstüne) adlı eserini ayık anlarında yazdı..

Şövalye sınıfındandı; bununla birlikte iş hayatından ve siyaset kavgalarından uzak kaldı (Lucretius’un yaşadığı dönem,Marius, Sulla, Pompeius zamanına ve Sezar çağının başlarına rastlar).

Şair kırk üç yaşındayken intihar etti. Aziz Hieronymus’a göre, Lucretius’un eserini yayımlayan, hattâ düzelten Cicero’dur. Eser, yunan filozof-şairleri Parmenides ve Empedokles’de olduğu gibi, didaktik türde yazılmıştır ve Epikuros fiziğini anlatır. Fakat, Lucretius’un asıl ilgi alanı, ustası Epikuros gibi, ahlâktır.

Lüksün ve tutkuların boğduğu, gizli güçlerle ve gelecekteki yaşayışıyla ilgili batıl bunalımların sarstığı bir dünyada, Lucretius insan için en yüce mutluluğu ileri sürer; bumutluluk, ilgisizlik ve kesinliktedir; evren değişmez yasalarla yönetilir, tabiat üstüyle ilgili korkulara yer yoktur. İnsan atomlardan yapılmış bir bileşimdir ve içinden çıktığıboşluğa geri dönecektir.

Bir ispatlama gibi yazılmış da olsa, bu büyük şiir, her şeyden önce bir edebiyat eseridir. Modern anlamda bir bilim adamı olan Lucretius, nesnelliğiyle, metotlu gözlemciliğiyle, tümdengelişimleriyle, çok zaman peygamberliğe kaçan sezgisiyle her şeyden önce bir şairdir; onun lirizmi, ispatın kuruluğunu siler.

Duyuların keskinliği,varsayımlara canlılık veren hayalgücü ve destan havası coşkun bir tabiat duygusundan, ateşli bir inançtan ilham alan bu esere bir şiir gücü kazandırır. Aslında her şeyden sıyrılmayı öğüt veren şair, tutkulu bir kişidir.

Yüzyıllar boyunca unutulan Lucretius, Rönesans sıralarında, özellikle de XVII. yy.’da Gassendi sayesinde yeniden keşfedildi.

Altı kitaptan oluşan Doğa Üzerine adlı eseri yazmış olan Lukretius,

1. Hiçten hiçbir şeyin çıkmayacağı,

2. hiçbir şeyin ortadan kaldırılamayacağı

ilkeleriyle birlikte, maddi cismin ve boşluğun var olduğunu öne sürmüştür.

Lukretius, daha sonra cismi de, bileşik ve basit diye, ikiye ayırmıştır. Bunlardan bileşik cisimler nesnelere, şeylere karşılık gelirler; buna karşın, basit cisimler atomlardır. Atomun var oluşunu öne sürdüğü için, maddenin sonsuzca bölünebilirliğine karşı çıkan Lukretius, bir yandan da atomların şekil ve ağırlıkları olduğunu, fakat renk, ses, koku ve tat gibi ikincil niteliklere sahip olmadığını iddia etmiştir.

Lucretius'tan Seçme Sözler

* - Her şey değişir ve hiçbir şey olduğu gibi kalmaz. Doğa her şeyi değiştirir ve her şeyin şeklini değiştirmeye zorlar.

* - Bazı şeyler değiştiğinde ve uygun sınırlarını aştığında, bu aynı zamanda o değişimin ölümü olur.

* - Değişmek, dağılmak; yok olmaktır. Parçalar oynar yerinden, bozulur düzenler...

* - Ben varken ölüm yok, ölüm varken ben yokum; o halde korkacak ne var?

* - Çocukların kör karanlıktan korktuğu gibi bizde aydınlıktan korkarız, çocukların karanlıktan dehşetle beklediklerinden daha korkunç olmayan şeylerden...

* - Hayat bir işinize yaramadıysa, boşu boşuna geçtiyse, onu yitirmekten ne korkuyorsunuz? Daha yaşayıp da ne yapacaksınız?

* - Mademki ölümün ününe geçilemez, ne zaman gelirse gelsin.

Kitap-özet

Filozoflar