Ferit Tüzün (1929-1977)

Ferit Tüzün (1929-1977)

İkinci kuşak bestecilerimiz arasında bir orkestralama ustası olarak tanınan Tüzün, en verimli çağında aramızdan ayrılmıştır.

Öğretmen Mustafa Rahmi Bey in oğlu olan bestecimiz, küçük yaşta müziğe ilgi göstermiş, yeteneğini belli etmiştir. Babasının ölümü dolayısıyla ortaokulu okumak için Ankara daki ablasının yanına giden küçük yetenek, Ulvi Cemal Erkin in dikkatini çekmiş ve 1941 yılında Ankara Devlet Konservatuarı na Erkin in piyano öğrencisi olarak girmiştir. Konservatuarda yaptığı beste denemeleriyle de dikkat toplayan Tüzün, Necil Kazım Akses ile armoni ve kompozisyon çalışmıştır. 1950 yılında okulun piyano bölümünü, 1952 de bestelediği Senfoni ile kompozisyon bölümünü bitiren besteci, 1954 de devlet bursunu kazanarak Münih Devlet Müzik Yüksek Okulu nda orkestra şefliği öğrenimini yapmaya başlamış, Fritz Lehmann ve Adolf Mennerich in öğrencisi olmuştur. Bu arada yaptığı beste çalışmaları, Carl Orff ve Amadeus Hartmann tarafından desteklenmiştir. Türk Kapriçiyosu adlı orkestra yapıtı, 1957 yılında Münih Filarmoni Orkestrası nca seslendirilmiştir. Bu orkestradan yeni bir sipariş alan bestecimizin Humoresque adlı orkestra yapıtı da başarı kazanmıştır. (Yapıtın adı daha sonra Nasreddin Hoca olarak değiştirilmiştir).

1956 yılında Münih te orkestra şefliği bölümünü bitiren Tüzün, Almanya da bir yıl daha çalıştıktan sonra yurda dönmüş, Ankara Operası na orkestra şefi olarak atanmış ve kısa bir süre sonra Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğüne getirilmiştir. Başarıyla sürdürmekte olduğu müziksel yaşam, 1977 de beklenmedik biçimde noktalanmıştır.

Ferit Tüzün, halk müziğimizin melodik ve ritmik kaynaklarını çok iyi tanımış ve değerlendirmiştir. Ancak, halk müziği temalarını kullanmamış, kendi özgün melodilerini yaratmıştır. Onun yapıtlarında halk müziği bir hatırlatma özelliğindedir. Bu sayede besteci, dilediği parlak renkleri coşkulu ritmlerle yoğurmuştur. Orkestralama tekniğini de üstün olduğu için, onun yapıtları dinleyiciye çarpıcı renklerden oluşan bir demet niteliğinde gözükmektedir.

Ferit Tüzün ün, Türk Beşleri nden, özellikle Ulvi Cemal Erkin den etkilenmiş olduğu söylenebilir. Bununla birlikte Stravinski ve Bartok u da yer yer andıran bir deyiş kullanmıştır. Gereğinde gülmece öğelerine yönelmiş, sonuçta duygu yüklü bir müzikal ifadeyi başarıyla sunmayı bilmiştir.

Bestecinin karakteristik özelliklerini yansıtan yapıtı Çeşmebaşı dır. Bu bale suiti, ülkemizde sıkça seslendirilen orkestra yapıtları arasındadır. Tüzün, güçlü bir müziksel anlatımın sürükleyiciliğine inandığı için, fışkıran bir müziğin beraberinde biçimi de getireceğini belirtmiştir. Bu sözleriyle müziksel amacı açıklanmış olmaktadır.

Çeşmebaşı bale suitinin üç bölümü (1958), Türk Kapriçiyosu ve Humerosque (Nasreddin Hoca), Münih teki F.E.C. Leuckart Yayınevi tarafından basılmıştır. Geniş bilgi için Ankara Devlet Opera ve Balesi ne başvurulabilir. Ferit Tüzün ün başlıca eserleri şunlardır:

OPERA VE BALE ESERLERİ

1) Midas ın kulakları , iki perde, Güngör Dilmen in librettosu üzerine, 1966 1969.

2) Çeşmebaşı , bale suiti, büyük orkestra için, 1964.

ORKESTRA VE KORO ESERLERİ

1) Ninni , orkestra eseri, 1950.

2) Senfoni , orkestra eseri, 1952.

3) Atatürk , Cahit Külebi nin şiiri üzerine, orkestra eseri, 1952.

4) Anadolu , orkestra suiti, 1954.

5) Türk Kapriçiyosu , orkestra eseri, 1956.

6) Humerosque (Nasreddin Hoca) , orkestra eseri, 1956.

7) Esintiler , orkestra eseri, 1965.

8) Altı Türkü , dört sesli koro için, 1964.

PİYANO, ODA MÜZİĞİ VE SAHNE MÜZİĞİ ESERLERİ

1) Trio , keman piyano ve viyolonsel için, oda müziği eseri, 1050.

2) Duo , keman ve piyano için, oda müziği eseri, 1950.

3) Piyano parçaları , 1948.

4) Tema ve çeşitlemeler , piyano eseri, 1950.

5) Canzonetta ve Gavotta , piyano eseri, 1950.

6) Bir piyes yazalım , sahne müziği eseri.

Çağdaş Türk Bestecileri