Zıplanacak içerik
  • Üye Ol

Bakî (1526-1600)


Legendary

Önerilen İletiler

60959569.jpg

 

Bakî (1526-1600)

 

1526'da İstanbul'da dünyaya geldi.. 1600 yılında İstanbul'da öldü. Osmanlı Divan Edebiyatı'nda şiire biçim ve içerik açısından birçok yenilik getiren ve yaşarken "Sultanü'ş Şuârâ" (şairler sultanı) unvanını alan şairin asıl adı Mahmud Abdülbaki. Fatih Camii müezzinlerinden Mehmed Efendi'nin oğlu. Çocukluğunda bir süre esnaf yanında çıraklık yaptı. Güçlü okuma isteği sonucu medreseye girdi. Zamanının ünlü müderrislerinden Karamanlı Ahmed ve Mehmed efendilerden ders aldı. Birçok ünlü edebiyatçı ile tanıştı. Hocası Mehmed Efendi için yazdığı "Sümbül Kasidesi" ününü artırdı. Dönemin ünlü şairlerinden Zâtî'nin dikkatini çekti. 18-19 yaşlarında ünlü bir şair oldu.

 

Süleymaniye Medresesi'nde Ahmed Şemseddin Efendi'nin derslerine devam etti. 1955'te Nahçıvan seferinden dönen Kanuni Sultan Süleyman'a sunduğu kasideyle saray çevrelerine girmeyi başardı. Kadılık göreviyle Halep'e gönderilen hocası Ahmed Şemseddin Efendi ile Halep'e gitti. 1560'ta İstanbul'a dönüşünde Şeyhülislam Ebussuud Efendi ile tanıştı. Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümü üzerine düyduğu üzüntüyü "Kanuni Mersiyesi" ile dile getirdi.

 

2. Selim döneminde Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa'nın korumasına girdi. Saray toplantılarına çağrılmaya başlandı. 3'üncü Murad döneminde de yerini korudu. Süleymaniye Müderrisi oldu. Düşmanlarının bir oyunu ile bir süre gözden düştü. Edirne'ye sürüldü. Medine ve Mekke kadılıkları yaptı. 1581'de İstanbul'a döndü. 1584'te İstanbul Kadısı oldu. 1591'de Rumeli Kazaskerliği görevine getirildi. Şeyhülislam olmak istiyordu ama bu görevi elde edemeden yaşamını yitirdi.

 

Zevke ve eğlenceye düşkün, neşeli, hoş sohbet ve hırslı bir kişiliği vardı. Nükteci ve dedikoducu yapısı yüzünden zaman zaman döneminin önde gelenlerini darıltıp zor durumlara da düştü.

 

Hicviyeleri ile ünlüdür. Özel yaşamındaki özgürlüğüne ve sınırsızlığına rağmen kadılık görevlerinde adalete düşkünlüğü ile dikkat çekti. Mesnevi yazmadı. Başarılı kasideleri de olmasına rağmen gazel şairi olarak tanınır. Dünyanın geçiciliğinden yakınan, okurları aşk ve şarabın tadını çıkarmaya çağıran gazelleriyle ünlendi.

 

Şiirlerinde tasavvufi değil, dünyevi aşka önem verdi. Mersiye, methiye ve fahriyelerinde içten ve abartısız bir anlatım kullandı. Edebiyatta geleneklere bağlı kaldı ama şiir diline yeni bir düzen ve akıcılık getirdi. Nazım tekniğini geliştirdi, birçok büyük şairin "kaçınılmaz" olarak gördüğü nazım kusurlarından kurtulmayı bildi. Çağdaşı şairlere göre daha sade ve anlaşılır bir dil seçti. Biçim açısından kusursuz şiirleri, duygu ve anlam bakımından Fuzûlî'ninkiler kadar derin, Nefi'ninkiler kadar içten bulunmaz. Eserleri, 16'ncı Yüzyıl Osmanlı toplumunun beğenisine uygun, sanat incelikleri ve hayal güzellikleri ile doludur. Duru ve temiz bir İstanbul lehçesinin yanı sıra şiirlerinde halk deyimleri ve söyleyişleri de kullandı. Divanı Kanuni Sultan Süleyman döneminde hazırlandı. Ama bu divan bütün şiirlerini kapsamaz. Başında manacaat ve na't bulunmayan divanında 27 kaside, 2 terkib-i bend, 1 terci-i bend, 7 tahmis, 619 gazel, 24 kıta, bir tarih ve 38 müfred yer alır. Çevirileri ve dinsel konularda eserleri de var.

 

ESERLERİ

 

Dîvân-(4508 beyitlik, en önemli eseri)

Fazâ'ilü'l-Cihad

Fazâil'i-Mekke

Hadîs-i Erbain Tercümesi

Kanuni Mersiyesi

 

Baki şiirlerinden örnekler

 

Gazel 1

 

Bir lebi gonca yüzü gülzar dersen iste sen

Har-i gamda andelib-i zar dersen iste ben

 

Lebleri mül saçlari sünbül yanagi berk-i gül

Bir semenber serv-i hosreftar dersen iste sen

 

Payine yüzler sürer her serv-i dil-cuyun revan

Su gibi bir asik-i didar dersen iset ben

 

Zülfü sahir turrasi tarrar suh-i sivekar

Çesmi cadü gamzesi mekkar dersen iste sen

 

Firkatinde tesne leb hatir perisan haste dil

Künc-i gamda bi-kes ü bi-mar dersen iste ben

 

Gözleri sabr u selamet ülkesini tarac eden

Bir amansiz gamzesi Tatar dersen iste sen

 

Bakiya Ferhad ile Mecnun-i seydadan bedel

Asik-i bi-sabr ü dil kim var dersen iste ben

 

 

 

Gazel 2

 

Hattim hisabin bil dedin gavgalara saldin beni

Zülfüm hayalin kil dedin sevdalara saldin beni

 

Geh ebr ves giryan edip geh bad ves püyan edip

Mecnun-i sergerdan edip sahralara saldin beni

 

Vaslim dilersin çün dedin lutf edeyin olsun dedin

Yarin dedin birgün dedin ferdalara saldin beni

 

Yusuf gibi izzette sen Yakub ves mihnette ben

Dil sakin-i beytül hazen tenhalara saldin beni

 

Baki sifat verdin elem ettin gözüm yasini yem

Kildin garik-i bahr-i gam deryalara saldin beni

 

Gazel 3

 

Nedür bu handeler bu isveler bu nâz u istignâ

Nedür bu cilveler bu sîveler bu kâmet-i bâlâ

 

Nedür bu pîç pîç ü çîn çîn ü hâm-be-hâm kâkül

Nedür bu turralar bu halka halka zülf-i müsg-âsâ

 

Nedür bu âriz u hadd ü nedür bu çesm ü ebrûlar

Nedür bu hâl-i Hindûlar nedür bu habbetü's-sevdâ

 

Miyânun riste-i cân mi gümis âyine mi sînen

Binâgûsunla mengûsun gül ile jâledür gûyâ

 

Vefâ ummaz cefâdan yüz çevürmez Bâki âsikdur

Niyâz itmek ana cânâ yarasur sana istignâ

 

 

Gazel 4

 

Zülf-i siyâhi sâye-i perr-i Hümâ imis

Iklim-i hüsne anin içün pâdisâ imis

 

Bir secde ile kildi ruh-i âftâbi zer

Hak-i cenâb-i dost aceb kîmyâ imis

 

Âvâzeyi bu âleme Dâvûd gibi sal

Bâki kalan bu kubbede bir hos sadâ imis

 

Görmez cihâni gözlerimiz yâri görmese

Mir'ât-i hüsni var ise âlem-nümâ imis

 

Zülfün esîri Bâkî-i bîçâre dostum

Bir mübtelâ-yi bend-i kemend-i belâ imis

Yoruma sekme
Diğer sitelerde paylaş

Katılın Görüşlerinizi Paylaşın

Şu anda misafir olarak gönderiyorsunuz. Eğer ÜYE iseniz, ileti gönderebilmek için HEMEN GİRİŞ YAPIN.
Eğer üye değilseniz hemen KAYIT OLUN.
Not: İletiniz gönderilmeden önce bir Moderatör kontrolünden geçirilecektir.

Misafir
Maalesef göndermek istediğiniz içerik izin vermediğimiz terimler içeriyor. Aşağıda belirginleştirdiğimiz terimleri lütfen tekrar düzenleyerek gönderiniz.
Bu başlığa cevap yaz

×   Zengin metin olarak yapıştırıldı..   Onun yerine sade metin olarak yapıştır

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Önceki içeriğiniz geri getirildi..   Editörü temizle

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

×
×
  • Yeni Oluştur...

Önemli Bilgiler

Bu siteyi kullanmaya başladığınız anda kuralları kabul ediyorsunuz Kullanım Koşulu.