-Ben de bir çok forumda bağlaç olan de da ile aitlik belirten eklerin kullanımını pek çok forumda anlatmaktayım, ne ki şiir ya da hikaye yazıp gönderenler dahi bundan bihaberler.

- 'Yalnız' sözcüğü sarsılmaz bir inatla 'yanlız' şeklindeki yazılışı ile özellikle de arabesk müzik albümlerinin içine yazılan şarkı sözlerinde yer almakta.

-Yanlış yerine yalnış kullanılıyor , bu da yanlış oluyor.

-Arabesk demişken, illa ki o da arabeks diye okunuyor.

-Ah şu restoran sözcüğü yok mu... Bilmem hangi akla hizmet restorant diye yazılır ve okunur. Tamam belki Fransız onu öyle yazıyor ama okurken restoran diye okuyor.

- 'A' ların okunuşu ise içler acısı. Maalesef haber spikerlerimiz dahi onların nerede ince okunacağını, nerede uzun ya da kalın okunacağını bilmiyorlar. Altın kural okunuşundan emin olmadığımız sözcüğü kullanmamalıyız.

-'Ğ' nin neye yaradığını da pek bilen yok. Hemen yazıyorum. Bağlı ya da dağlı derken 'a' ları iki tane imiş gibi düşünün , öyle okuyun. 'Ğ' yi okuyacağım diye sözcükleri boğmayın.

-Yine 'ceğim' , 'cağım' gibi takıları 'cem', 'cam' şeklinde okuyabilirsiniz. Bu kabul edilmiştir. Örneğin, gideceğim yerine gidicem diyebiliyoruz ama yazarken yine gideceğim şeklinde yazacağız.

-En çok karşılaştığım yanlışlar 'Kızılderili' yerine 'Kızıldereli', 'Amerika' yerine 'Amarika' , 'Kanada ' yerine 'Kanadağ' şeklindeki okunuşlar.

- Bir de şu dini kelimeler var. Belki bazıları bunu kabul etmeyecek ama ben yine de bu kelimelerin Türkçe'mizdeki gibi yazılıp okunmasından yanayım. Örneğin, terevih değil terâvi, tevbe değil tövbe olarak okunmalı. Türkçeye malolmuş sözcüklere Arap gırtlağını uygulaya çalışmak bana çok itici geliyor.

 

 

Bu foruma sık karılaştığınız hataları sizler de ekleyiniz. Sevgi ve dostlukla...

Çok basit imla hataları çok değişik sonuçlar doğurur.

Bunlardan en çok gördüğümüz,sadece iki harften oluşan ‘da’ veya ‘de’ ekleridir.

*

Örneğin;

Düşün,ondan sonra kararını ver,demek istersek şu cümleyi yazabiliriz:

Kararını düşün de ver.

Şimdi bu cümledeki ‘de’ ekini yanlış yerde yani kelimeye bitişik olarak yazalım.

Kararını düşünde ver.

Bu durumda,kararını rüyanda veya rüya görürken ver,gibi bir anlam oluşur.

*

Başka bir örnek:

Ahmet isimli bir şahsın evinde,uzun zamandır tahmin ettiği gibi, yangın çıktığını,diğer odalar ve çok değer verdiği özel odasının yandığını şöyle yazabiliriz:

Ahmet,zaten bekliyordu,nitekim en değer verdiği özel oda da yanmıştı.

Şimdi bu cümledeki ‘da’ ekini yanlış yerde yani kelimeye bitişik olarak yazalım.

Ahmet,zaten bekliyordu,nitekim en değer verdiği özel odada yanmıştı.

Sadece iki harfi kapsayan bir hecenin yanlış yerde kullanılması ile anlatılmak istenen olay tamamen kayboluyor,bambaşka bir şey ortaya çıkıyor.

Anlatmak istediğimiz olay,özel odanın yanmış olmasıydı.

Ama ‘da ‘ ekini yanlış yerde yazınca Ahmet’in yandığı anlaşılıyor.

*

Bir örnek daha vereyim.

Sonbaharın geldiğini,çiçeklerin ve çimenlerin solduğunu,özellikle bahçede bulunan bitkilerin sarardığını şu şekilde yazabiliriz:

Sonbahar gelmiş,çiçekler ve çimenler solmuş,bahçe de sararmıştı.

Gene ‘de’ ekini yanlış yerde yani kelimeye bitişik olarak yazalım:

Sonbahar gelmiş,çiçekler ve çimenler solmuş,bahçede sararmıştı.

Çiçekler ve çimenlerin,bahçe içinde olanların solup sarardığı anlamı çıkıyor.

Oysa niyetim,tüm çiçek ve çimenlerle beraber,özellikle bahçe içindekilerin sarardığını anlatmaktı.

*

Böylesi hatalara düşmemek için akılda tutulması gereken kural oldukça basittir.

Bile,o bile anlamına gelen ‘de’ veya ‘da’ ekleri ayrı yazılır.

*

Yazılardaki imla hatalarının yanısıra kelimelerin söylenişinde yapılan vurgu hatalarına da çok sık rastlanır.Bu vurgu hataları en az ‘de’ veya ‘da’ eklerinin yanlış yerde kullanılması kadar yanıltıcı olur.Bildiğimiz gibi bazı kelimelerin belli heceleri ya uzun veya kısa söylenir,ya da bazı heceler daha sert ifade edilir.

Uzak anlamında kullandığımız ırak kelimesini söylerken ı ve rak hecelerini hiç uzatmadan birbirinin peşisıra bir anda söyleriz.Oysa bir ülke adı olan Irak kelimesini söylerken ı harfini biraz uzatırız.Şimdi,bir ülke adı olan Irak kelimesini bir cümle içinde kullanırken ı harfini uzatmadan söyleyin,cümlenin nasıl anlamsız hale geldiğini görürsünüz.

Vurgu hataları yapmamak için dilimize özen göstermeli,başkalarında duyduğumuz yanlışları kendimizin de yapıp yapmadığımızı sorgulamalıyız. İşin ilginç tarafı,vurgu hatalarının çoğunu farkında olmadan yaparız.Kendi sesimizi kaydedip dinlemek pek pratik olmadığı için birisiyle konuşurken ağzımızdan çıkan kelimeleri (bir anlamda) duymaya çalışmalıyız.

Bir dilin imla hataları olmadan yazılması,vurguların hatasız yapılması o dili daha kolay anlaşılır hale getirdiği gibi,estetik yönünden de içimizi açan özellikleri taşır.Cümle içindeki eklerin yanlış kullanılması okumamızın akıcılığını keser,ifade edilmesi istenen fikrin ne olduğunu anlamamızı önler.O yanlış yerde kullanılan ekleri gözümüzle doğru yere yerleştirirken hem sinirimiz bozulur hem de vakit kaybederiz.Giderek okuduğumuz yazıya olan intibakımız azalır.

Doğru yazabilmak için önce birşeyler okumak ve düzgün konuşabilmek gerekir. 17 Ağustos sonrası koca koca belediye başkanlarının çıkıp depremzedelere ''depremzade'' dediği, biradere ''bilader'', şaltere ''şartel'', güzele ''güsel'', herkes yerine ''herkez'' diyen ve öyle yazan üniversite mezunlarının o kadar da az sayıda olmadığı bir gerçek. Özellikle gençler birbirleriyle gündelik hayatta da kısa mesaj yazar gibi iletişim kuruyor. Kaldı ki yazılarında dilbilgisine dikkat etmek insanların pek de umurlarında değil, tabi para etmediği sürece.

- Çünki değil: çünkü

 

- Yalnış değil: yanlış

 

-Hitap sözcükleri ve büyük harfle başlar:

Sevgili Hocam

 

- tiren değil tren

 

- pılan değil plan

 

- Kısaltmalara getirilen ekler kısaltmanın okunuşuna uyar:

TRT'ye, YÖK'ün

 

- Geliom, ewet, yoq tarzında kullanımların kullanılmaması gerekmektedir.

 

- birkaç: bitişik yazılır. bir şey hem "bir" hem de "kaç" olamaz.

 

- fark etmek, terk etmek: ayrı yazılır. Ne ses düşmesi ne kelimelerden birinin anlam kaybetmesi söz konusudur.

 

- meyletmek: bitişik yazılır, çünkü meyil-etmek gibi iki kelime var. "meyil"deki "i" harfi düşüyor.

 

- "felan" denmez, "falan'' denir.