TOPLUMSAL ANLAMDA "TERAPİ TOPLUMU" OLDUK... (Matrix'teki Morpheus'un Neo'ya verdiği aplar ve günümüze yansıyanlar...)

.

TOPLUMSAL ANLAMDA "TERAPİ TOPLUMU" OLDUK... (Matrix'teki Morpheus'un Neo'ya verdiği aplar ve günümüze yansıyanlar...)

‘Matrix’ filminde Morpheus (Laurence Fishburne canlandırmıştı) Neo’ya (Keanu Reeves) iki seçenek sunar. İçinde yaşadığı dünyayı kapsayan kompleks oluşumları daha derin bir şekilde anlayıp o yönde hareket edebilir ya da bilgisizliğin verdiği yapma mutluluk içinde yaşamını sürdürebilir. Şöyle der Neo’ya, ‘bu mavi hapı alırsan, bütün sorunların biter, yarın sabah kalktığında, istediğin her şeye inanabilirsin’. Kırmızı hap, ise gerçeğin yoludur, insana yaraşır bir dünyayı yaratmanın yolunu açar.’

Günümüzde Her şey karşıtıyla varlığını sürdüryor. Suçlunun, suçlu olabilmesi, yasaların varlığına bağlı olduğu gibi, yasalarda varlığını suçlulara borçlu olması gibi parellelik teşkil eder. Bu ikili yapı içinde kurulan dengelerde toplum yürür gider. Bu yapının sürekliliğini sağlayan ise birey ve toplum arasındaki ilişkidir. İçinde yaşadığımız, yaygın adıyla postmodern toplumda işte bu dengede bir değişim başgöstermiştir. Ağırlık bireyin üzerine geçmiştir. Artık birey yaptığı her eylemden sadece ve sadece kendisi sorumludur. Başarılı da olsa, suçta işlese, sorumlusu bireydir. Kendisini yaptıkları temelinde tanımlayan birey/özne artık eskisi gibi önceden varolan, verili bir kimliğin içine doğmaz. Kimliğini ya da kimliklerini yaratma sorumluluğu da bireyindir.

Bireyin bu yalnızlığı, kararların verilmesini zorlaştırır. Bir yandan, kolektif örgütlenme ve eğilimler olmadığı için toplumdan uzaklaşırken, ‘kurtulma’ içgüdüsüyle de daha çok kendine döner. Böylece ortaya yeni bir etiksel söylem, kurallar silsilesi çıkar. Bu yapı içinde ‘öteki’nin duyduğu acılar, onlara yanıt vermek, postmodern birey için empati değil, sadece vicdani bir katarsisdir. Bir anlamda dinsel dogmaların yeni bir versiyonudur bu etikler bütünü.

Ve artık günümüz tüm sorunlarının çüzümünü PSİKOLOJİK olarak PSİKO-SOSYAL müdaalelerle çözmektedir.

Örneğin; Ev yaşamındaki sorunlardan, iş yerine, eğitimden, uluslararası sorunların çözümlerine kadar bu yaklaşım hakimdir. Örneğin, İngiltere’de bir iş yerindeki sorunlar artık sendikaların değil, psikologların, doktorların çözmesi gereken sorunlardır. İş yerindeki cinsel ayrımcılık, patron-çalışan arasındaki sorunların yarattığı stres, artık bu alanda uzmanlaşmış olan psikologlara devredilir. Okuldaki başarısızlıkların, yoksulluk, aile olanaklarının yetersizliğinin bir sonucu olabileceği olasılığı, çocuğun önünde görülen “psikolojik” bariyerlerden sonra gelir. Tony Blair, Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS) çerçevesinde psikologlarla halk arasında 24 saat telefon bağlantısı kurulmasını, hükümetin ilk dönem başarıları arasında göstermesiyle, devlet ve vatandaşlar arasındaki işte bu yeni “duygusal” ilişkiyi sembolik anlamda resmileştiriyordu.

Uluslararası müdehalelerde de, ‘psikolojik travma’, savaş, şiddet, yıkım ve ölümlerin önüne geçme eğilimindedir. Yugoslavya’ya yapılan müdehalenin, “humanist müdehale” olarak nitelendirilmesi, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik-politik durumu değil, bu koşullar nedeniyle oluşan halkın ruh halini yansıttığı için öne çıkarılmıştır. Afrika’daki açlık, dünyanın çeşitli noktalarında süren bölgesel savaşların, travma temelinde kavramsallaştırılması artık batıda sorgulanmadan kabul edilen bir yaklaşım haline gelmiştir. İlk Körfez Savaşında, zavallı Küveyt halkı kurtarılmıştı. 2003 yılında, Irak’ın işgali öncesinde de, sürekli öne çıkarılan, baskı altındaki Irak halkının, zalim Saddam’ın elinden çektikleriydi. Geçtiğimiz hafta ABD’nin Mississippi bölgesini vuran kasırgadan sonra geride kalanların, neden aç ve susuz orada bırakıldıkları, hükümetin neden hiç bir şey yapmadığı soruları, trajik bir pempe dizi haline getirilen kazazedelerin görüntüleri arasında kayboldu gitti.

Ya da;

___ABD, Afganistan’a ve Irak’a saldırılarını yine bu kurbanlık statüsüyle açıklamıştı.

___11 Eylül 2001’de Dünya Ticaret Merkezi’ne saldırılardan sonra Fransız gazetesi, Le Monde, ‘artık hepimiz Amerikalıyız’ başlığı atmıştı.

___New York’ta ölen 3000 kişiden sonra artık ABD’nin yapacaklarına karşı çıkmak olanaksız, ne yapsalar haklılar demek istiyordu.

Eskiden bireyin yaşamında alması gereken büyük kararlar az ve seyrekti. Bugünlerde ise, küçük kararları daha sık almak zorunda kalıyoruz. Belki de bu nedenle, büyük ‘resmin’ görülmesi zorlaşırken, kararların etkilenmesi kolaylaşıyor.

Mavi hapların üzeri tatlı şekerle kaplanıp sunulur, kırmızı haplar bazen tatsız bazen de acıdır. Hatta yan etkileri de olabilir. Ancak köklü tedavi için yaşamsaldır. Tercih yinede bireyindir.

-

İngiliz Profesör Frank Furedi, ‘Terapi Kültürü’ üzerine yazdığı çarpıcı kitaptan esinlenilmiştir...