"KADER" DENEN ŞEY VE OKUYUP ÜFLEMEYLE DEĞİŞİM... (Birisi okuyup üfürdü diye evrende milyarlarca yıllık yatırıma sahip Tanrı yolunu değiştirmez!...)

Camus hayata yoksul başlamıştı, babası tarım işçisiydi, Cezayir'deki felsefe öğrenimini verem olup bırakmış, başarısız bir tiyatro topluluğu kurmuş, Paris'te bir direniş gazetesi olarak kurulan Combat'ta yazıişleri müdürlüğü yapmıştı. Sonra Nobel aldı, yollarda trafik sıkışıklığı değil doğru dürüst bir araba bile yokken 1960 da kaza yaparak 47 yaşında öldü.

Kaderi büyü ile değiştirmeye çalışma isteği... (OKUYUP ÜFLEMEK...)

Tek düşüncesi vardı: Başkaldırmak. Hayata bir çukurun içinde başlamış bu adamın başka felsefesi ve kaderi olabilir miydi? Kader, hayatın nebatlara, hayvanlara ve insanlara dönük olarak küçük zaman birimlerine paylaştırılmış detaylı ve bağıl bir programdır ki, yarattığı etki dizgesi olarak ticarete benzer. Bir malın ucuzlaması, başka malların üretimini arttırır.

Onun gibi, bir kadının yaptığı büyüyle, kaderinde yokken göz koyduğu adam kendisiyle evlenirse dünyanın programı bozulur, o erkeğin evleneceği asıl kadın başkasıyla, boş kalan üçüncü kadın bambaşka bir erkekle evlenmek zorunda kalır ve bu böyle zincirleme devam ederek yeryüzünde kurgulanmış ikili ilişkilerin bir kısmı bozulur, bir kısmı zarar görür, onlardan olacak çocuklar, torunlar, torunların torunları değişir, bir düzen bozulur, başka bir düzen kurulur.

Yeryüzünde birisinin fazladan çabasıyla ekin tarlasında bir bıldırcın ölmesi, bir ırmağın yatağının değişmesi, bir kadının onunla değil bununla evlenmesi, bütün sistemi değiştirir; kader buna hiç akla gelmeyecek yollarla direnir. Johannes Brahms'ın kardeşi Fritz, çok çalışarak kaderi değiştirip abisi gibi ünlü olmak ve Brahms adını müzikte kendisi temsil etmek istemişti. Kader Fritz'in çabasından etkilense de gerçek Brahms'a verdiği payeyi geri almamış, ama kardeşine de bir teselli bırakmıştı. Müzik tarihinin Fritz'e verdiği ad şuydu: Yanlış Brahms! Yeryüzündeki milyonlarca "yanlış" insana kader direnmese, program her saniye değişerek taşınamayacak bir kaos yaratır.

Kaos deyince, kaderi kaos çıkartmak olan Sultanahmet Meydanı' ndan (Atmeydanı) bahsetmek isterim. Bizans imparatoru Andronik Komnen, bu meydanında kadınlar tarafından gözleri oyularak öldürülmüştü. Ondan dört yüz elli yıl sonra bir düğünün hemen ertesinde yeniçeriler bahşiş alamamış, padişahı ayak divanına kadar çağırarak sadrazamı Hafız Paşa'yı kurban almışlardı; üstüne bir çeyrek asır bile geçmemişken yeniçeriler ulufeden maraz çıkarıp yeniden ayaklanarak sarayın ileri gelenlerini meydandaki ulu çınarın dallarına yaprak misali asmış ve Vak'ai Vakvakiye denilen olayda divan-ı hümayunun kadrosunu bir çırpıda yenilemişlerdi. Atmeydanı'nındaki yeniçerilerle hükümdarların çıkarları iktidarın kaderini belirlemişti. Camus bu meydana hiç gelmemişti, ama burada olan biteni özetleyen bir cümle etmişti: İnsanın çıkarı karşısında Tanrı'nın ağırlığı yoktur. Bana göre kader, çınarlar gibi ulu ve uhrevi değil, çıkarlar ve imkanları gözeten basit ve dünyevi bir programdır.

Bu dünyevi programı kendi lehinde kullanmak söz konusu olabilir ama. Bunun yolu programı çok önceden bilmekten ve kendi programını ona uygun kurmaktan geçer. Örneğin yaşamın seni gelecekte şeker hastası yapmak gibi bir sürpriz hazırladığını bilirsen, şekeri az yiyerek bu tuzaktan bir yere kadar kurtulabilirsin. O yüzden "Genom Projesi"nin hedefi, hayatın bizimle ilgili programını bilmekten başka bir şey değildir. Kader önceden bilinirse, ancak o zaman kendine müdahale ettirir. Kendinde şizofreni geni olduğundan şüphelenirsen, aynı geni taşıyan birisiyle evlenmezsin. Doktorlar bu konudaki rehberliğe genetik danışmanlık diyorlar. Aşk da muhtemelen kendimize benzemeyeni seçmemizi sağlayarak bize bir çeşit genetik danışmanlık veriyor. Esmerin sarışını, konuşkanın suskunu sevmesini başka nasıl açıklarız?

Kaderi büyüler değil, erken edinilmiş bilgiler değiştirir diyebiliriz, çünkü bir program son dakikada değil, erken saatte değiştirilirse, değişikliğe adaptasyon mümkündür. Doktorlar, "Kanserden değil, geç kalmaktan kork" derler, o, program hazırlanırken gel demektir aslında. Hem dışımızda, hem içimizde girift biçimde örülü şaşmaz bir program çalışır, bünyemizdeki 200 bin farklı türde molekül bizi ayakta tutmak için ölesiye uğraşır, hücrelerimizin kimisi insülin üretir, kimisi yağ depolar, çoğu da şeker parçalar, insan bir bileşimdir. Bu muazzam faaliyetin ortasına, program hakkında bilgi sahibi olmadan büyüyle "Öyle değil, böyle olsun" diye hançer gibi girmek arsızlıktır ve tabi ki dikkate alınmayacaktır. Birisi okuyup üfürdü diye evrende milyarlarca yıllık yatırıma sahip Tanrı yolunu değiştirmez!...

Bilim Teknik 28.09.2007/Tahir M. Ceylan