Bitlis Coğrafi Yapı ve İklim

[Φ _asi_]

Coğrafi Yapı ve İklim

 

Bitlis İlinin genel olarak yüzölçümü 6.706 km2 dir. Bu rakama Bitili İli sınırları içerisinde kalan Van Gölünün 1.876 km2 lik kısmıda dahil edildiği takdirde toplam olarak İlin yüzölçümü 8.582 km2 olmaktadır.

 

Bu duruma göre Bitlis İli 410 33’ – 430 11’ Doğu Boylamları 370 54’- 380 58’ Kuzey Enlemleri arasında yer almaktadır. İlin en doğu hudut noktasından en batı hudut noktasına kadar 144, en kuzey noktasından en güney noktasına 120 km’dir.

 

Bitlis,Doğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Fırat ve Yukarı Murat bölümlerinin sınırı üzerinde bulunan bir ilimizdir.

 

Bitki Örtüsü

 

Karasal iklimin sürdüğü ilde hakim bitki örtüsü step ve bozkırdır.Bunlar yağışların bol olduğu dönemde yeşeren yazın kuraklık ve sıcaklıkla birlikte kuruyan otlardan oluşur.Bitki örtüsü bakımından çayır otlak ve meraların geniş yer tuttuğu yayla görünümündedir.Yüksek kesimlerde yağışların artması ile genellikle meşe ağaçlarından oluşan orman koruluklarına rastlanır.Bu ormanların yörenin insanları tarafından bilinçsizce tahrip edilmesi ve yakacak odun olarak kullanılması nedeniyle gün geçtikçe azalmaktadır.Sulak yerlerde kavak söğüt ağaçlarıyla,elma,armut,ceviz,dut ağaçları çok sayıda vardır.İlimizde son yıllarda yapılan ağaçlandırma çalışmalarında önemli mesafeler alınmıştır.

 

Bitlis İlinin İklimi

 

Deniz seviyesinden 1545 metre yükseklikte bulunan İlimize kış erken gelir, geç gider.Kışın çok kar yağar kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise kısa sürer sıcak ve kurak geçer.Karasal iklim özelliğini gösterir.Yıllık sıcaklık ortalaması 9.7 C dir.En sıcak ay Temmuz en soğuk ay ise Ocak’tır. Meterolojik verilere göre İldeki yıllık sıcaklık farkı 15.5 C0 civarındadır.Van Gölü çevresinde bulunan Adilcevaz,Ahlat,veTatvan ilçelerinde kış daha yumuşak geçer.Bitlis ili yurdumuzun en çok kar yağışı alan bölgesidir.

 

 

Bitlis İli deniz seviyesinden 1545 metre yüksekliktedir. Arazi,Anadolu yaylasına nazaran daha yüksek ve daha girintili çıkıntılıdır, arazisinin % 71’i dağlık % 3’ü yayla , %10,4’ü ova , %15,6’sı dalgalı olup, değişik bir topografisi vardır. Bundan da anlaşılacağı üzere Bitlis İli Doğu Anadolu Bölgesinin en dağlık bir yerini teşkil etmektedir. Hatta Hizan ve Mutki İlçelerinde hiç ova bulunmamakta ve dağlık arazinin oranı % 90’ı geçmektedir. Ancak Adilcevaz ve Ahlat İlçeleri nispeten az dağlıktır. Buna mukabil ova olan sahalar bilhassa Adilcevaz’da daha fazladır.

 

Bitlis’te arazide üçüncü zaman MİOSEN devrine kadar orojenik hareketler vuku bulmuştur. Bu devirdoe başlayan volkanik hadiseler,birçok fay ve çöküntülerin,büyük göllerin teşekkülüne sebep olmuştur. 3050 metre yüksekliğindeki Nemrut Dağı 4434 metre yüksekliğindeki Süphan Dağı, üçüncü zaman indifai olaylarının tabi abideleridir. Süphan ve Nemrut Dağlarının çevrelediği kısımlarda Fomeroller ve sıcak su kaynakları mevcuttur.

 

Bu toprakların,son orojenik ve volkanik olaylarla sarsılmış olması,arazinin parçalnmasını sağlamıştır. Bu durumda depremlerin varlık şartlarını hazırlamış olduğundan,Bitlis’te deprem oldukça fazladır.Çöküntü sahalarında sular birikerek geniş göller meydana getirmiştir. Arin Gölü ve Türkiye’nin en büyük krater gölü olan Nemrut Gölü bu tarz göllerdir. Gerek göllerin gerek ovaların yüzeyi deniz suyu seviyesinden çok yüksektir. İlin bazı önemli dağları Van Gölünü Güneyden çevirir.

 

Bitlis İli dağlık bir sahayı kapladığı için ova yok denecek kadar azdır.Ahlat Ovasıyla, bir düzlük gibi Bitlis’in Kuzeydoğusundan Van Gölüne doğru uzayan , Rahva Ovasından başka büyük düzlüklere rastlanmaz.

 

Adilcevaz ve Ahlat Ovası,bölgenin en bereketli ovasıdır. Van Gölü sahili boyunca uzanmıştır. Ova meyveliktir ve suları boldur.

 

 

İklim Verileri

 

Denizden uzak ve dağlık bir bölgede yer alan Bitlis ilinde sert karasal iklim özellikleri görülür. Van Gölü kıyısında gölün iklimi yumuşatıcı etkileri hissedilir. Bu bakımdan kıyı kesimi ile gölün etkisinden uzak bölgeler arasında iklim bakımından farklılıklar görülür.

 

Van Gölü kıyısında Tatvan ve Ahlat, iç kesimde Bitlis kenti iklim verileri alınmıştır.

 

Bitlis ve çevresinde kış erken başlar, geç biter; ocak ve şubat aylarında şiddetli kış koşullan yaşanır. İlkbahar mevsimi kısa sürer. Temmuz ve ağustos sıcak ve kurak geçer. Ekimden nisana kadar don olayı görülür.

 

Yağışlar genellikle kış ve bahar aylarında çoğunlukla kar olarak düşmektedir. Kar uzun süre yerde kalır. Van Gölü kıyısında da benzer özellikler izlenmekle birlikte kıyı kesiminde yağış daha fazla düşmektedir. Yaz-kış ve gece-gündüz sıcaklık farkları da daha azdır.

 

Bitlis ili ikliminin aynca özellikleri, ilçelerle ve ülkedeki bazı merkezlerle karşılaştırmalı olarak, aşağıdaki çizelgelerde verilmektedir.

 

İklimin turizm faaliyetleri üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri, turizm çeşitlerine göre değişmektedir. Genelde, insan ve toplum yaşamım etkileyen, çok soğuk veya çok sıcak ve nemli iklim koşullan gibi aşın olumsuz etkenler Bitlis yöresinde fazla görülmemektedir.

 

İldeki yerleşme alanlan ve Van Gölü kıyı kesiminin deniz düzeyinden yüksek olması, yaz döneminde, nem oram düşük, bunaltıcı olmayan rahat bir ortam oluşturmaktadır. Bahar ve kış döneminde de gölün iklim üzerindeki yumuşatıcı etkileri görülür. Kara ikliminin egemenliği nedeniyle kışın toplum ve insan yaşamım etkileyen, ulaşımı aksatan iklim koşullan bazı yıllar yaşansa dahi bu günler çok kısa sürmektedir.

 

* Bitlis'in İkliminin Turizm Çeşitlerine Göre Analizi

 

* Yaz sezonu ya da kıyn turizmi açnsmdan değerlendirme Temmuz ve ağustos aylannm olumlu değerler taşıdığı gözlenmektedir. Bu aylarda Bitlis, Tatvan va Ahlat'ta ortalama sıcaklık değerleri 20.8-22.2°C arasında değişmektedir. Ortalama nisbi nem %49-59, buhar basıncı 12.8-14.2 mb arasında değişmektedir. Temmuz ağustosta yağış çok düşük olup, aylık ortalama 2.8-9.4 mm değerleri arasındadır. Van Gölünün su sıcaklığı değerleri ölçülmemiştir. Ancak gözlemlere göre temmuz ve ağustosta olumlu değerlere sahiptir.

 

İklim koşullannın elverdiği durumlarda, haziran ayının ikinci yarısı ile, eylül ayının birinci yansı da kıyı turizmine olanak vermektedir. Bitlis ilinde kıyı turizminin 2 (en fazla 3 ay) gibi kısa sürmesi, ildeki turizm tesislerinin yıl içindeki doluluk oranlanın etkileyebilecek bir faktördür. Ancak, bölgeye yönelik kültürel turizm ve 3. yaş turizmi gibi faktörler nedeniyle, Doğu Anadolu Turu kapsamında nisan ayı başından ekim ayı sonuna kadar devam eden bir turizm mevsiminden söz etmek mümkündür.

 

Kış turizmi ve kış sporîan açısından değerlendirme Bitlis ili iklimi oldukça elverişlidir. Kış sporları açısından, karla örtülü günler ile kar kalınlığı, kann yerde kalma süresi ve diğer mikroklimatik etkenler belirleyici faktörlerdir. Van Gölü kıyısındaki yerleşmelerde (Ahlat, Tatvan, Adilcevaz) yılın 2.5-3.5 ayı karla örtülüdür. Bu değer Bitlis kentinde yaklaşık 4 aydır. Daha yüksek yerlerde, kış turizmine elverişli dağ etekleri ve yamaçlarda, yılın 4-5 ayı (aralık-nisan aylan) karla örtülüdür.

 

Bu iklim koşullan ile coğrafi fiziki veriler ilde kış turizmine elverişli bir potansiyel oluşturmaktadır. Bununla birlikte fiziki özellikleri bakımından kış sporlarının geliştirilebileceği alanların ayrıntılı mikroklimatik etütlerinin yapılması yönlenme sis tutma, kar sıklığı, pist özellikleri vb. açılarından incelenmesi yerinde olacaktır

 

Tatvan meteoroloji verileri, Van Gölü kıyısında ve coğrafi olarak ilin merkezinde bulunması nedeniyle yaz turizmi (kıyı turizmi) için, Bitlis istasyonu verileri de çevresinde dağ turizmi ve kış sporlarına elverişli alanların yer alması nedeniyle, kış turizmi için irdelenmiştir.

 

Yaz turizmi açısından, temmuz ve ağustos en uygun aylar olup, bunu, eylül ve haziran aylan izlenmektedir. Kış turizmi açısından, aralık, ocak, şubat, mart ve nisan aylan elverişli bulunmuştur.