Tekirdağ Cami ve Mescitleri

[Φ _asi_]

Tekirdağ Cami ve Mescitleri

 

ESKİ CAMİ(Merkez)

 

Tekirdağ il merkezi, Ertuğrul Mahallesi’nde bulunan bu caminin yapım kitabesi günümüze gelemediğinden, yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bugünkü yapı Zahire Nazırı Tekirdağlı Ahmet Ağa tarafından 1830–1831 yıllarında yaptırılmıştır. Caminin önündeki içerisinde şadırvanın da bulunduğu avlusu 1952 yılında yıktırılmış ve önü açılmıştır.

 

Cami dikdörtgen planlı olup, kesme taştan iki katlı olarak yapılmıştır. İbadet mekânının üzeri düz ahşap tavanlı, dıştan da içbükey saçaklı, kiremitli bir çatı ile örtülmüştür. Caminin girişi yuvarlak kemerli olup, sade bir bordür ile çevrelenmiştir. Üzerinde “S” ve “C” kıvrımlarından oluşan dekoratif bir kemer bulunmaktadır. İki basamakla çıkılan giriş iki ince sütunlu bir sundurma ile örtülüdür. Bu sütunlar Barok üslupta olup, içten kubbemsi bir tonozla örtülüdür. Bunun da üzerinde kiremit çatı bulunmaktadır. İçerideki kubbemsi tonozun ortasına Barok üslupta kalem işleri yapılmıştır. Son cemaat yerinin doğusundaki bir merdivenle üst kata çıkılır. İbadet mekânına girişte de yine “S” ve “C” kıvrımlı dekoratif bir kemer bulunmaktadır.

 

İbadet mekânının üzerini örten ahşap tavan Barok üslupta yağlı boya bezemelidir. Caminin içerisi altlı üstlü yuvarlak kemerli yirmi pencere ile aydınlatılmıştır. İbadet mekânının içerisindeki minare kaidesinin önündeki bir merdivenle ikinci kattaki kadınlar mahfiline çıkılmaktadır. Kadınlar mahfilinin ortasında yarım daire şeklinde dışarıya doğru çıkıntılı Barok bir müezzin mahfili bulunmaktadır. Bu bölüm de galeri şeklinde olup Barok bezeme ile süslenmiştir.

 

Girişin karşısına gelen mihrap altı köşeli ve istiridye şeklinde bir motifle sonuçlanmaktadır. İki sütunçe arasına alınmış olan mihrap kıvrık dal ve çiçek motifleri ile bezenmiştir. Burada da “S” kıvrımlı konsollar dikkati çekmektedir.

 

Caminin kuzeybatı köşesindeki minare kare kaideli olup, dışa çıkıntı oluşturacak şekilde içeriye alınmıştır. Çatı hizasına kadar ulaşan kaideden sonra düzgün kesme taştan minare gövdesi çok cepheli ve tek şerefelidir. Minare 1912 depreminde yıkılmış, Cumhuriyetin ilk yıllarında da yenilenmiştir.

 

Caminin önünde girişe göre sağda olan şadırvan sekizgen planlıdır. Etrafını yine sekizgen ahşap bir yapı çevrelemiştir. Sekiz ahşap sütunun taşıdığı şadırvanın çatısı kiremit örtülüdür. Şadırvanı çepeçevre kuşatan kitabe frizinde şadırvanın Hacı İsa Bey tarafından 1836 yılında yaptırıldığı yazılıdır.

 

 

İNECİK İMARET CAMİSİ (Merkez)

 

Tekirdağ İnecik Bucak merkezinde bulunan bu cami, Antalya Mirlivası Hüseyin Bey tarafından 1498–1499 yıllarında yaptırılmıştır. Tekirdağ’da yapılan en eski camilerden biridir.

 

Cami Erken Osmanlı mimarisinde görülen ters “T” planlı, zaviyeli camiler grubundandır. Kesme taştan yapılan caminin önünde üzeri kasnaklı kubbelerle örtülü beş bölümlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yeri iki duvar çıkıntısının uzantısının ortasında yuvarlak kemerlerle birbirlerine bağlanmış dört sütundan meydana gelmiştir.

 

İbadet mekânının üzeri tromplu merkezi ve kasnaklı bir kubbe ile örtülüdür. Caminin iç mekânındaki mihrap yuvarlak niş şeklinde olup oldukça sadedir. Yanındaki taş kaideli, yuvarlak gövdeli ve tek şerefeli minaresi Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yakın tarihlerde yenilenmiştir.

 

Caminin yanında Antalya Mirlivası Hüseyin Bey’in kesme taştan, üzeri kubbe ile örtülü türbesi bulunmaktadır.

 

 

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN CAMİSİ (Çorlu)

 

Tekirdağ ili Çorlu ilçesinde bulunan bu camiyi Kanuni Sultan Süleyman 1521 yılında yaptırmıştır. Mimarı Acem Ali’dir.

 

Cami kesme taştan, kare planlı olarak yapılmıştır. Caminin önünde dört sütunun yuvarlak kemerlerle birbirine bağlanmış, üç bölümlü son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yerinin üzeri üç kubbe ile örtülmüştür. Caminin kare planlı ibadet mekânının üzeri pandantifli, kasnaklı merkezi bir kubbe ile örtülüdür.

 

Mihrap ve minberinde bezeme yönünden dikkati çeken bir özellik bulunmamaktadır. Yanında taş kaideli yuvarlak yivli gövdeli ve tek şerefeli minaresi bulunmaktadır. Minare şerefesinin altı mukarnaslıdır.

 

Caminin avlusunda yuvarlak sütunların taşıdığı çatılı şadırvanı bulunmaktadır.

 

 

 

GÜZELCE HASAN BEY (Ulu Cami) CAMİSİ (Hayrabolu)

 

Tekirdağ ili Hayrabolu ilçe merkezinde, İlyas Mahallesi’nde bulunan bu camiyi Sultan II. Beyazıt’ın damadı Güzelce Hasan Bey yaptırmıştır. Caminin yapımına 1486 yılında başlanmış, 1499 yılında da ibadete açılmıştır. Cami kaynaklarda Ulu Cami ismi ile de geçmektedir.

 

Cami kesme taştan kare planlı olarak yapılmıştır. Caminin önünde dört yuvarlak sütunun yuvarlak kemerlerle birbirine bağlanmasından oluşmuş üç bölümlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yerinin ortasındaki bölüm kubbe, iki yanındaki mekânlar ise tonozla örtülüdür. İbadet mekânının üzeri kasnaklı merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbeye geçiş köşelerdeki birer trompla sağlanmıştır.

 

Mihrap nişi yuvarlak olup, dışarıya taşkın değildir. İbadet mekânı altlı üstlü iki sıra halindeki pencereler ile aydınlatılmıştır. Caminin yanındaki minaresi taş kaideli, yuvarlak yivli gövdeli ve tek şerefelidir.

 

Caminin yanında Güzelce Hasan Bey’in kesme taştan kubbeli türbesi bulunmaktadır. Cami Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce 2005 yılında restore edilmiştir.

 

 

ÇELEBİ SULTAN MEHMET (Paşa) CAMİSİ (Hayrabolu)

 

Tekirdağ ili Hayrabolu ilçesi Hisar Mahallesi’nde bulunan bu cami, kitabesinden öğrenildiğine göre Çelebi Sultan Mehmet tarafından 1419 yılında yaptırılmıştır. Caminin mimarı Çelebi Sultan Mehmet dönemi vezir ve mimarı olan Hacı İvaz Paşa’dır. Hacı İvaz Paşa aynı zamanda Bursa Yeşil Külliyesi’nin de mimarıdır. Cami İvaz Paşa’nın ismiyle de tanınmış olup, halk arasında Paşa Camisi olarak da anılmaktadır.

 

Cami kesme taştan dikdörtgen planlı olup, üzeri ahşap çatı ile örtülmüştür. Duvar işlemelerinde kesme taşların arazına tuğla derzler yapılmıştır. Değişik zamanlarda onarım geçiren cami orijinalliğinden bütünüyle uzaklaşmıştır.

 

İbadet mekânı iki sıra halinde pencerelerle aydınlatılmıştır. Mihrap niş şeklinde olup, bezeme yönünden bir özellik taşımamaktadır. Yanındaki minaresi taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.

 

Caminin çatısı 2004 yılında çökmüş, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarılmıştır.

 

 

ÖMER EFENDİ CAMİSİ (Hayrabolu)

 

Tekirdağ ili Hayrabolu ilçesi, Kâhya Mahallesi’nde bulunan bu cami, Ömer Efendi isimli bir kişi tarafından 1404–1405 yıllarında yaptırılmıştır. Sonradan harap olan cami 1872 yılında halkın katkıları ile yenilenmiştir. Bundan sonraki dönemlerde yapılan onarımlarla özelliğini tamamen yitirmiştir.

 

Bugünkü cami dikdörtgen planlı, kesme taştan yapılmış olup, üzeri ahşap çatı ile örtülüdür. Minare son cemaat yerinde olup, kalın yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.

 

 

 

ÇARŞI CAMİSİ (Hasip Bey Camisi) (Hayrabolu)

 

Tekirdağ ili Hayrabolu ilçe merkezinde bulunan bu caminin yapımına Kethüdazâde Çorumlu Mustafa Bey başlamış, ölümü üzerine de torunu Mehmet Hasip Bey tarafından 1686-1687 yılında tamamlanmıştır.

 

Cami dikdörtgen planlı, tek katlı ve ahşap çatılıdır. Yakın tarihlerde yapılan onarımlardan ötürü özelliğinden büyük ölçüde uzaklaşmıştır. Yanında kare kaideli, yuvarlak yivli gövdeli, tek şerefeli minaresi bulunmaktadır.

 

Caminin Çorumlu Mustafa Bey’in mezarının da bulunduğu avlusu önünden geçen yol nedeniyle kamulaştırılmış ve küçültülmüştür.

 

 

 

GAZİ SÜLEYMAN PAŞA CAMİSİ (Malkara)

 

Tekirdağ ili Malkara ilçesi, Cami Atik Mahallesi’nde bulunan bu cami Bizanslılar döneminde bir kilise olarak yapılmıştır. Osmanlıların Malkara’yı ele geçirmesinden sonra, 1365 yılında camiye çevrilmiştir. Bunu belirten kitabe batı yönündeki kapısı üzerindedir. Bu kitabeye göre; Yıldırım Beyazıt (1389–1402) zamanında Gazi Süleyman Paşa tarafından camiye dönüştürülmüştür.

 

Kitabenin mealen anlamı şöyledir:

 

“Bu, Allahü Tealanın evidir. Bu evi Arap ve Acemin Sultanı, Sultan Selahaddin, kişileri doğru yola sevk etmek üzere insanlar için inşa ettirdi. Bu öyle bir anıttır ki, gölgesinin altında hayvanlar nallanırdı. Sultan oğlu Sultan olan Beyazıd Han, Murat Han'ın oğlu, Murad Han Orhan Han'ın oğlu, Orhan Han Osman Han'ın oğludur. Allah mülklerinde daim kılsın. Devletin iktidarın ellerindeyken günler güzel geçiyor, isteyen istediği yere yerleşiyordu. Devlet adaletle mukimdi. Her hak sahibi hakkına sahipti. Burası Kilise üzerine bina edildi.

Gafururrahıym olan Allah, kâmil müminleri ve kadın, erkek Müslümanları mağfiret buyursun.

Bu camiinin inşa tarihi; Mübarek ve saygınlığı olan Receb ayının başlangıcında 758 (1356) yılında yapıldı.”

 

Cami Sultan Abdülaziz (1861–1876) zamanında onarılmış, bazı ilaveler yapılmıştır. Sultan II. Abdülhamit de 1888–1889 yılında camiyi onarmış ve bunu belirten bir kitabeyi de kuzeydeki giriş kapısı üzerine yerleştirmiştir.

 

Cami 1151 m2’lik bir alan üzerinde olup, cami bunun 284 m2’sini kapsamaktadır. Cami kesme taş ve tuğla hatıllı olarak dikdörtgen planlı yapılmıştır. Üzeri ahşap bir çatı ile örtülmüştür. İbadet mekânı ahşap sütunların desteklediği düz bir tavanla örtülüdür.

 

Caminin minaresi kesme taştan dikdörtgen kaideli, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir. Bu minare yapılış ve onarımından sonraki dönemlerde yenilenmiştir.

 

 

GAZİ ÖMER BEY (Turhanoğlu Ömer Bey) CAMİSİ (Malkara)

 

Tekirdağ Malkara ilçesi Gazi Bey Mahallesi’nde bulunan bu cami, Mora fatihi, Fatih Sultan Mehmet’in komutanlarından Turhanoğlu Ömer Bey tarafından 1493–1494 yıllarında yaptırılmıştır. Gazi Ömer Bey’in bu camiden başka, Malkara’da iki cami, üç mescit, bir kervansaray ve bir de dükkân yaptırdığı Malkara Kadılığı’ndaki bir arşiv belgesinden anlaşılmaktadır. Günümüze bunlardan yalnızca cami ve türbesi gelebilmiştir.

 

Cami düzgün kesme taştan, kareye yakın dikdörtgen planlı olup, üzeri dört trompun desteklediği merkezi bir kubbe ile örtülüdür. Caminin önünde üç bölümlü bir son cemaat yeri bulunmakta olup, bunlardan ortadaki kubbeli, iki yandaki de tonozludur. İbadet mekânı altlı üstlü ikişer sıra pencerelerle aydınlatılmıştır. Mihrabı yuvarlak bir niş şeklindedir.

 

Caminin batı yönündeki minaresinin şerefeye kadar olan kısmı orijinal, şerefeden sonraki kısmı da 1980’li yıllarda yenilenmiştir. Minare kesme taştan dikdörtgen kaide üzerine yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.

 

 

 

SADRAZAM CEDİT ALİ PAŞA CAMİSİ (Marmara Ereğlisi)

 

Tekirdağ ili Marmara Ereğlisi’nde bulunan bu caminin kitabesi günümüze gelememiştir. Caminin XVII.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Günümüze gelen cami, eskisinin yerine yakın tarihlerde yeniden yapılmıştır.

 

Cami kesme taştan, dikdörtgen planlı olup, mimari özelliğini tümüyle yitirmiştir. Ön kısmına iki katlı dışa geniş pencerelerle açılan bir son cemaat yeri eklenmiştir. Yanındaki minaresi kesme taş kaideli, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.

 

 

 

AYAZ PAŞA CAMİSİ (Saray)

 

Tekirdağ ili Saray ilçesindeki bu cami Sadrazam Ayaz Paşa tarafından 1539 yılında yaptırılmıştır.

 

Cami kesme taştan, kare planlı olarak yapılmış, üzeri kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbeye geçiş köşedeki tromplar yardımı ile sağlanmıştır. Caminin önünde üzeri kubbeli üç bölümlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Mihrap yuvarlak bir niş şeklindedir.

 

Minaresi taş kaideli, ince silindirik gövdeli ve tek şerefelidir.

 

 

ORTA CAMİ (Merkez)

 

Tekirdağ Orta Cami Mahallesi’nde, Hükümet Caddesi üzerinde bulunan bu camiyi, kitabesinden öğrenildiğine göre Kürkçü Sinan Bey yaptırmıştır. Bu cami 1854-1855 yıllarında temeline kadar yıktırılarak yeniden yaptırılmıştır. İlk caminin yapım tarihi konusunda bir bilgiye rastlanmamıştır.

 

Cami moloz taştan dikdörtgen planlı olarak yapılmış, daha sonra buna kare planlı bir bölüm ve son cemaat yeri eklenmiştir. Kuzeydeki son cemaat yeri iki katlı olup, ahşap çatı ile örtülüdür. Caminin ibadet mekânı da ahşap, saçaklı kiremit bir çatı ile örtülüdür. Caminin kuzey cephesindeki giriş kapısı yuvarlak kemerli olup, etrafında sade profilli bir bordür bulunmaktadır. Bu girişin önünde iki ince sütunun taşıdığı, üzeri kiremit örtülü ahşap bir sundurma bulunmaktadır.

 

Son cemaat yerindeki batı duvarına bitişik merdivenden üst kattaki kadınlar mahfiline çıkılmaktadır. Girişin karşısındaki “S” ve “C” kıvrımlı dekoratif kemerli geniş bir kapıdan ibadet mekânına girilmektedir. Bu kapı üzerinde yirmi satırlık talik yazılı yapım kitabesi bulunmaktadır. Girişin iki yanında yarım silindirik nişler halinde birer mihrapcık ile birer pencere bulunmaktadır. İbadet mekânı ince uzun ve yuvarlak kemerli her duvarda ikişer pencere ile aydınlatılmıştır.

 

İbadet mekânını örten tavan Barok üslupta, yağlı boya motiflerle bezenmiştir. Buradaki iki madalyon yine barok üsluptadır. Kadınlar mahfili balkon şeklinde olup, ortasında dışarıya doğru yarım daire şeklinde çıkıntılı müezzin mahfiline yer verilmiştir. Bu bölüm de Barok üslupta bezemelerle süslenmiştir.

 

Mihrap nişi iki pencerenin ortasında yarım silindirik şeklindedir. İki yanında silmeli köşe plastırları akantus yapraklı ve bezemelidir. Ayrıca buradaki geniş bir şerit mihrap nişinin içerisini dolaşmaktadır. Burada bir vazodan çıkan Barok üsluptaki kıvrık dal ve çiçek kompozisyonları görülmektedir.

 

Caminin kuzeybatı köşesinde olan minarenin moloz taştan yapılmış kare kaidesi bulunmaktadır. Minare gövdesi oldukça ince silindirik görünümlü ve tek şerefelidir.

 

Caminin kuzeyindeki geniş bir bahçe içerisine de mermerden sade bir şadırvan yapılmıştır. Şadırvan altı ahşap ayağın taşıdığı çatı ile örtülüdür. Bazı kaynaklarda caminin taş duvarlı bir avlu ile çevrili olduğu ve bu duvarların 1948’de yıkıldığı belirtilmektedir.

 

 

HASAN EFENDİ CAMİSİ (Merkez)

 

Tekirdağ Hasan Efendi Mahallesi’nde bulunan bu cami 1627 yılında Şer’iye Başkâtibi Hasan Efendi tarafından yaptırılmıştır.

 

Dikdörtgen planlı ve moloz taştan yapılan caminin üzeri ahşap çatı ile örtülüdür. Değişik zamanlarda onarım geçirdiğinden özelliğini kısmen yitirmiş olup, mimari yönden herhangi bir özellik taşımamaktadır. Mihrap nişi yuvarlak olup, dikkat çeken bir bezemesi bulunmamaktadır.

 

Minare kesme taş kaideli, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir. Minarenin şerefeden yukarısı depremde yıkılmıştır. Caminin avlusunda Şer’iye Başkâtibi Hasan Efendi’nin mezarı bulunmaktadır.

 

 

YUSUF AĞA CAMİSİ (Merkez)

 

Tekirdağ Muratlı Caddesi üzerinde bulunan bu cami Yusuf Ağa tarafından 1760 yılında yaptırılmıştır.

 

Cami dikdörtgen planlı, ahşap çatılı bir yapıdır. Ahşap olan minaresi sonraki yıllarda yenilenmiş ve kesme taştan, taş kaideli, yuvarlak gövdeli ve tek şerefeli olarak yapılmıştır.

 

 

HACERZADE İBRAHİM BEY CAMİSİ (Malkara)

 

Tekirdağ ili, Malkara ilçesi 14 Kasım Caddesi üzerinde, Hüseyin Köse İlköğretim Okulu’nun yanında bulunan bu camiyi Hacerzade İbrahim Bey 1406 yılında yaptırmıştır. Caminin mimarı bilinmemektedir. Balkan Savaşları sırasında ve depremlerle de büyük hasara uğramış, sonraki yıllarda restore edilmiştir. Son olarak 1971 tarihinde ibadete açılmıştır. Geçirdiği onarımlar ve değişiklikler nedeniyle orijinalliğinden uzaklaşmıştır.

 

Cami düzgün kesme taştan, kare planlıdır. Cephesi mermer olarak yenilenmiştir. İbadet mekânının üzerini tromplu bir kubbe örtmektedir. Mihrap ve minberi orijinal değildir.

 

Caminin kuzeybatı köşesinde bulunan minare şerefe altına kadar orijinaldir. Şerefe ve üst kısmı 1970 yılında yenilenmiştir. Sekizgen kaideli minarenin üç yüzü ibadet mekânının içerisinde kalmıştır. Yalnızca minarenin beş cephesi dışarıdan görülmektedir. Bu cephelerde Bursa kemerleri bezeme olarak taşa işlenmiştir. Gövde oluklu ve tek şerefelidir.

 

 

CAMİ-İ KEBİR (Ulu Cami) (Şarköy)

 

Tekirdağ ili Şarköy ilçesinde bulunan bu caminin yapım kitabesi günümüze gelememiştir. Kaynaklardan Malkara’yı ele geçiren Gazi Süleyman Paşa tarafından yaptırıldığı öğrenilmektedir. Cami XIV.yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmektedir. Değişik zamanlarda yapılan onarımlar nedeni ile orijinalliğinden kısmen uzaklaşmıştır.

 

 

GÜZELKÖY ESKİ CAMİ (Şarköy)

 

Tekirdağ ili Şarköy ilçesi Güzelköy’ün batı yakasında bulunan bu caminin yapım tarihi bilinmemektedir. Bununla beraber XV.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Caminin batısındaki bu döneme ait bir hamam kalıntısı da bunu kanıtlamaktadır. Cami 1912 depreminden sonra yeniden yapılmış, orijinal yapısından yalnızca minare kaidesi günümüze gelebilmiştir.

 

Cami moloz taş ve çevreden toplanan devşirme parçalardan yapılmıştır. Doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı olup, üzeri ahşap bir çatı ile örtülüdür. Giriş kuzey yönündedir. İbadet mekânının üzeri ahşap kirişlerle desteklenen bir tavanla örtülüdür. İbadet mekânının iki yanında kadınlar mahfili bulunmaktadır.

 

Caminin orijinal yapısından günümüze gelen minare kaidesi bir sıra kesme taş, iki sıra tuğlanın alternatifli sıralanması ile oluşturulmuştur. Bunun üzerindeki gövde kısmı yörede Dere Taşı denilen taştan yapılmıştır. Çokgen olan minare kaidesi oldukça düzenli bir taş işçiliği göstermektedir.

 

Caminin kuzeyinde üzeri kapalı bir şadırvan bulunmaktadır. Günümüze bu şadırvandan yalnızca mermer döşeme parçaları gelebilmiştir. Caminin doğusundaki bahçe içerisinde XIX.yüzyıla tarihlenen mezar taşları vardır.