Yalova halk edebiyatı

[Φ _asi_]

DESTANLAR-EFSANELER

 

İstanbul Tekfuru Yanko’nun Kızı Eleni’nin İyileşmesi

 

İstanbul Tekfuru Yanko’nun kızı Eleni iyileşmez bir hastalığa yakalanır. Hekimler, bilginler Tekfura gelerek kızının iyileşmeyeceğini söylemişler. Tekfur buna çok üzülmüş. Günden güne çirkinleşen, zayıflayan güzel Eleni de insanlardan kaçıyor, günlerce tek başına odasına kapanıyormuş. Tekfur kızının da isteği üzerine Eleni’yi Termal’e yollar ve orada insanlardan uzak ölümü beklemeye başlar. Eleni bir gün yaralı bir ceylan görmüş ve kaplıcanın suyundan içiyormuş. Bu olaya her gün şahit olmuş görmüş ki ceylan iyileşmiş. Eleni sevinerek aynı şekilde kendiside kaplıcanın suyunda yıkanmaya başlamış ve artık Eleni iyileşmiştir. Tekfur gelip kızını görünce dünyalar onun olmuş ve kaplıcaların değeri de gittikçe artmış.

 

İmparator Iustinianos’in Karısı Sophia’nın iyileşmesi

 

 

İmparatorun Iustinianos’ın karısı Sophia da hastalığa yakalanmıştır. Çok güzel olan kadın çirkinleşmeye başlamıştır. Parmaklarının derileri dökülmeye başlamış. Güzel kadına kaplıcaya gitmesini tavsiye etmişler. Sophia inanmasa da İmparator inanmış ve ısrarla karısını kaplıcaya getirmiş. Yıkanmaya başlamışlar günler geçtikçe Sophia iyileşmeye başlamış ve belirli bir zaman sonra eski güzelliğine kavuşmuş. Böylece kaplıcada daha ünlenmiş ve daha çok hastalara şifa olmuş.

 

 

Tahta Kılıçlı Bineva Baba

 

 

Tahta Kılıçlı Bineva Baba, Hristiyanlar’dan İslâma dönmeyen ve tahta kılıcıyla alay edip onu küçümseyen bir kişiyi tahta kılıcı ile ikiye böler. Bu olayı görenlerin çoğu Müslüman olur. İnanmayanlar kaplıcalardan uzaklaşır.

 

 

Eli Sopalı Derviş Abapuş

 

 

Sırtına aba giymiş eli asalı bir derviş, asası ile Hristiyanları kovalarken öldürülür. Kaplıcaların bulunduğu yerde yüksek bir tepeye gömülür. Orası ziyaret yeri olur.

 

 

Ferhat’la Şirin’in Hikayesi

 

Halen Termal İlçesinde var olan Ferhat Kaya Su yolu

 

 

Bu hikâye yaygın olarak Amasya’da geçer. Yalova’da anlatılan şeklinde Şirin’in babası, Gökçedere üstündeki Yatak Kayası’ndan yol açarak köye su getirmesini ister. Ferhat kılıcı ile bu işi başarır. Kızın babası sözünde durmayıp Şirin’i Ferhat’a vermez. Önce Ferhat, sonra Şirin kendilerini kayadan aşağı atarlar. O yörede “Yatak Kayası” Ferhat ile Şirin’in Kayası olarak bilinir.

 

 

Hylas Efsanesi

 

Esasen Yunanlılar Herakles’i bir “memba arayıcısı” olarak göstermişlerdir. Mesela Argonavtların efsanesinde Herakles gemiden karaya çıkmış ve su aramıştır. Bitinya’da Kios (Gemlik) ta dahi nedimi güzel Hylas ile birlikte karaya çıkmış ve Hylas’ı perilere kaptırmıştı. Kios civarında bir nehrin ismi Hylas idi. Bu havalinin halkı her sene Hylas’ın hatırasına bir şenlik yaparlar ve Arganthonios (Samanlı Dağları) dağlarının derin ve ıssız vadelerini dolaşarak “Hylas, Hylas” diye bağrışırlardı. İhtimal Herakles bu efsanenin meydana geldiği 7.asırda Kios vasıtası ile Yalova’ya girmiştir.

 

 

DEYİMLER-ATASÖZLERİ

 

Altın pas tutmaz deli yas tutmaz

Korkak köpek kütüğe bile havlar

Emanet atın kayışı yokuş yukarı kopar

Fakirin unu bile maya tutmaz

Ava giden avlanır tokadı yer kıvranır

Yola git erken hesap et yerken

Yazın yatan kışın yorgan satar

Taş taşa dayanır duvar olur

Kurttan kuzu doğmaz

İtin kılından hırka dokunmaz

Her peştamal bağlayan karı olmaz

Hırsız evden olunca öküz bacadan çıkar

Gözü aç olanın karnı tok olmaz

Fakir oyuna çıkınca davul patlarmış

Fesadın işi kesat gider

Yağlı pide ile Yalova sefası

Yalova vapuruna döndürmek