Tanri algisini, insanoglu 4 farkli nitelikte degerlendirir.

 

Varliksal, Inancsal, Kavramsal ve bilgisel

 

Tanrinin varligini, varliksal olarak degerlendirmek, ve ifade etmek; metafizigin, teolojik degerlendirmesidir.

 

Burada varliksal nitelikteki ifade sekli ucludur. Genelde temeli de ontolojik tabanlardan birine dayanir (madde/nesnel,dusunce/oznel ve yok, isimsel)

 

Vardir, yoktur ve varligi/yoklugu bilinemez,

 

Tanriya inancsal algi ise, genelde metafizik (fizik otesi, akilci, duyumsal ve etik) ifade temelindedir.

 

Burada da uclu ifade vardir.

 

Inanmak, inanmamak ve inancsal nitelik disinda kalmak.

 

Kavramsal nitelikteki algi da ise, her kavramda oldugu gibi; kavramsal var algisi soz konusudur.

 

Buradan da bilgisel nitelik temelinde kavramsal var olan tanrinin, bugune kadar her konudaki insanoglu olarak ortaya atilmis cesitleri, anlam ve icerikleri, tarihi v.s. temelli sosyal bilgisinin, bilinirligi ya da bilinmezligi soz konusudur.

 

Genelde degerlendirilmeyen son nitelik tabani da; bilissel temeldedir.

 

Burada da tanri dan ziyade, tanrilastirma eylemi ve bu eylemin ve getirdigi tanrisal her turlu tartismanin, insanoglu uzerindeki etkisi izdusumu ve sosyo-psikolojik veri ve sonuclari degerlendirilir.

 

Mesela yukaridaki bakis acilarinda, eger temel bilissellik ise; varliksal ve inancsal nitelikli bakis acilari yer almaz. Bilissel olarak tanriya varlik ve inanc disi bakilir ve tanri sadece kavram olarak algilanir ve bilgisel temelde islenir.

 

Buradaki varliksal ve inancsal sifatlarin ve algisinin disinda kalmak demek, tanriyi varlik temelinde ve varliksal niteligin var/yok ifadesinde; inanc temelinde ve inancsal niteligin inanma/inanmama olarak ifade etmemek; bu ifade ve nitelikleri bilissel olarak; anlamsiz, gereksiz, luzumsuz, degersiz v.s. bulmak demektir.

 

Iste tum tanri ile ilgili niteliksel ifadelerin dile getirimi ve izm cesitleri ve hatta kendi bunyesindeki farklilasimlari; bu temelde sekillenir.