Zıplanacak içerik
  • Üye Ol

ZİHİNSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ


Tengeriin boşig

Önerilen İletiler

Konunun Baş Tarafı : Bilişsel Gelişim...

 

Devam...

 

PİAGET’İN ZİHİN GELİŞİM DÖNEMLERİ

 

Piaget kendisine şu soruyu sormuştur: Çocuklar dünyaya geldiklerinde hiç bir şey bilmezler. Peki ne oluyor da bu durumdan yetişkin gibi düşünme düzeyine ulaşabiliyorlar?

 

Sorunun cevabı: “Zihin Gelişim Dönemleri”dir.

 

Başlıca 4 temel kuralı şudur:

- Evreler değişmez bir şekilde, değişmez bir sıra ile ortaya çıkarlar.

- Evreler bir hiyerarşi oluştururlar.

- Gelişim oranlarında farklılıklar vardır.

- Gelişim Kuramı her evre için tipik olan gelişim özelliklerini belirtir.

 

Piaget “Zihinsel Gelişim”i 4 evrede incelemiştir.

 

DUYUSAL (SENSORİ-MOTOR) DÖNEM (0-2 yaş)

 

Bebek dünyayı; duyarak, hissederek, yaparak yani duyu ve motor (eylemsel) davranışlara göre öğrenmektedir.

Reflekslerden Şemalara: Bebekler doğuştan “Refleksler” ile gelirler. İlk refleksler “Emme” ve “Yakalama”dır. Bu dönemde “Emme” refleksi geliştirilir ve “Yeme, ısırma, yememe, tükürme” gibi şemalar edinir.

 

Ses Bulaşması: Bir bebek ağlarsa, diğer bebeklerde ağlamaya başlar.

 

Nesnelerin Sürekliliğini Kazanma: “Nesne Sürekliliği” bir nesne gözümüzün önünden kaldırılsa bile varlığının devam ediyor olduğunun kavranması demektir. Bebekler doğumlarının ilk aylarında, gözlerinin önünden kaldırılan bir nesnenin “Yok Olduğunu” sanırlar ve arama eğilimine girmezler. 9 aylık bir bebek ise, gözünün önünde kaldırılmış olan bir nesneyi arama eğilimindedir ve onun yok olmadığını kavramıştır.

 

Döngüsel (devresel) Tepkiler: Çocuk önceden rastlantı sonucu bulduğu ve zevk aldığı hareketleri “Bilinçli” olarak yapmaya başlar. Çocuğun Birinci Döngüsel Tepkisi “Emme”dir (kendine yönelik). Parmağını ağzına götürdüğünde haz alır (Freud’ın libido kavramı buradan kaynaklanır). Bunu tekrarlar… İkinci Döngüsel Tepki vücudu başka bir nesneye yöneltmesidir. Tepkiler vücuttan başka nesnelere yönelir. Çevreyi tanımaya yönelik eylemlerdir… Üçüncü Döngüsel Tepki ise vücut dışında başka araçlarla davranışların tekrarlanmasıdır. Bir çubuk ile istenilen oyuncağı almaya çalışabilirler.

 

Devresel Tepki: Döngüsel Tepkiyi de içine alır. Çocuğun 6 yaşına gelinceye kadar davranışlarını sürekli yapmasıdır. Bir espriyi beğenen çocuk, etraftakiler usanana kadar hatta usansa dahi aynı espriyi tekrar eder. Dönemde ilk deneme-yanılma öğrenmeleri görülür.

 

Taklit: Bir davranışı model alarak yaparlar. Mesela 6 aylık bir bebeğe, yüzünüzü ekşiterek “Çirkin Ol” deyimi ile bu davranışı eşleştirirsiniz (ki bu Klasik Şartlanmadır; unutmayın, önemli). Çocuk siz “Çirkin Ol” dediğinizde artık yüzünü sizin yaptığınızı taklit ederek yapacaktır.

 

Ertelenmiş Taklit: Çocuk taklit ettiği bir davranışı, model gözünün önünde olmadığı zaman, kendi kendine yapacaktır. Örneğin üzerine sıcak çay döken birisinin tepkisini, daha sonra başka bir zamanda tekrarlayacaktır.

 

Doğadan Ayrışma: Bebek en başlarda kendisini doğadan ayrı sanmaz. Varlığın ve yokluğun bilincinde değildir. Zamanla kendi benliğinin ve diğer varlıkların farkına varır.

 

Alışkanlık Kazanma: Mutlu olduğu bir uyarıcı devamlı verilirse, bebek artık sevinme tepkisi göstermemeye başlar.

 

İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM (2-7 yaş)

A- Sembolik-Kavram Öncesi Dönem (2-4 yaş)

 

Sembolik Düşünme: Bir nesnenin ya da eylemin diğerini temsil edebildiğini tanımlar. Dil çok hızlı gelişir ancak kullanılan kavramlar çocuğa hastır yani çocuğa özeldir.

 

İşaretsel İşlev: Çocuğun sembolleri kullanma yeteneğidir. Gerçek bir portakal yerine “Portakal” kelimesini kullanır ve bakmadan çizebilir.

 

Sembolik Zeka: Bir şeyi başka bir şeyle canlandırmadır. Bir kız çocuğu, şekilli bir çay tabağını “taç” olarak başına takabilmektedir. Ya da bir erkek çocuk elini bir silah, çubuğu da bir at olarak kullanabilmektedir.

 

Sembolik Oyun ve Düşünme: Çocuk bir bebeği, anne ya da ablasını sembolize ederek kullanır. Boş çay bardağını, içinde çay varmış gibi kullanır ve içmeye çalışır.

 

B- Sezgisel Dönem (4-7 yaş)

 

Kişilerin Sürekliliği: Çocuk annesinin elbiselerini giyen bir kadının, kendi annesi olmadığını anlar.

 

Odaklanma (Merkezleme-Tek Boyutlu) Düşünme: Karşılaştıkları durumların yalnızca tek bir özelliğine odaklanırlar. Ya rengine, ya büyüklüğüne… Aynı sayıdaki iki grup bilyeyi; bir gruptakini kısa aralıklı, diğer gruptakini ise uzun aralıklı dizdiğinizde. Hangisinin daha çok olduğunu sorduğunuzda “Uzun Aralıklı” dizilmiş olanların daha fazla olduğunu söyler.

 

Devresel Tepki: Döngüsel Tepki’nin bir devamı olarak bilinçte gelişir. Yeni öğrendiği bir şarkıyı sürekli söyler.

 

Çocukta bu dönemde 3 tür inanış gerçekleşir:

a- Canlıcılık/Animizm: Yaşayan ve yaşamayan nesneler arasında ayrım yapamaz. Oyuncak bir köpeğe, canlı bir köpeğe davrandığı gibi davranır. Ayağını çarptığı sandalyeye döner bir tekme atar.

b- Özelden Özele Akıl Yürütme/Ortaklık: Özel bir durumdan, diğer özel bir duruma genelleme yapmadan akıl yürütür. İki özel durum arasındaki bağı, yaşantılarına bağlı olarak “Tek Yönlü” olarak ele alır. Mesela her sabah kahvaltıda süt içen bir çocuk, bir gün arkadaşlarında kalıp sabah kahvaltısında süt içmemiştir. Annesi kahvaltı yapıp yapmadığını sorduğunda “Kahvaltı Yapmadım” der. Hazırlanan kahvaltıda sadece süt içip kalkar.

c- Yapaycılık: Güneş ya da Ay yapay olarak hazırlanmış bir nesnedir çocuğa göre. Güneş’in geceleyin ateşi söner, sabah ise yakılır.

 

Toplu/Kollektif Monolog: Çocuklar bir arada toplu konuşmaya girerler. Ancak ne birbirlerini dinlerler ne de birbirlerine anlatırlar. Lakin birbirleriyle konuşuyor gibidirler.

 

Paralel Oyun: Çocuklar Toplu Monolog gibi, aynı oyunda birlikte oynarlar ancak birbirlerinin umurlarında değillerdir ve kendi başlarına oynarlar aslında.

 

Ben Merkezci Düşünme/Egosantrizm: Çocuk tüm her şeyin kendisi için var olduğunu sanır. Annesi ona bakmak için vardır. Kendisi çikolatayı seviyorsa, başkaları da seviyordur. Nefret ettiği bir şeyden başkası da nefret ediyordur. Telefondaki babasına, elindeki oyuncak için “Bak Kırıldı” der, çünkü onun gördüğünü babası da görüyordur.

 

Soru Sorma: 3-6 yaşlarında merak kaynaklı olarak soru sormalar artar. Bu dönemde çocuk sorular sorulardan dolayı azarlanmamalı ve hatta sorunun cevabını bulmaya teşvik edilmelidir.

 

Ahlaki Bağımlılık: Çocuk dıştan gelen yasa ve kurala göre davranır.

 

Nesneleri Sadece Belir Bir Özelliğine Göre Sıralayabilir: renk, biçim, sayı, büyüklük gibi özelliklerden sadece birisine göre sıralayabilir.

 

Tersine Çevirememe: Bir bardaktan sürahiye boşaltılan suyun tekrar bardağa doldurulduğunda önceki seviyesini koruyacağını düşünemezler. 2 ile 5’i çarparsa, 5 il 2nin çarpımının yine aynı sonucu vereceğini düşünemezler.

 

Korunum Kanunu Kazanılmamıştır: Bir nesnenin; biçimi, konumu değiştiğinde; miktar, ağrılık ve hacminde değişiklik olduğunu düşünür. Aynı büyüklükteki biri 4 diğeri 8 parçaya bölünmüş olandan 8 parçaya bölünmüş olanının daha büyük olduğunu düşünür.

 

SOMUT İŞLEMLER DÖNEMİ (7-11 yaş)

 

Oluşlar ve nesneler hakkında mantıksal düşünürler.

Sayıları kullanmayı ve kümelemeyi öğrenir.

Objeleri birkaç özelliğine göre sıralayabilir ve sınıflayabilir.

 

İşlemler Tersine Çevrilebilir: Bir işlem, son aşamasından başlangıç aşamasına kadar götürülebilir. Evden okula giderken gördüklerini tersine doğru anlatabilir.

 

Sıralama ve Sınıflama Yapabilir:

 

Mantıklı Düşünmeye Başlar:

 

Ben Merkezcilikten Uzaklaşır:

 

Dolaylı Gerçeği Kavrayabilme: Sarı renkli kapaklı bir kitabı, beyaz renkli bir kaplıkla kapladığınızda. Gerçek rengini sorduğunuzda “Sarı” der ve gerçek rengini bilir.

 

Dönüşümsel Düşünme: Daha önce yaşanmış bir olayı kafasında canlandırıp anlatabilir.

 

Korunumun Kazanılması: Madde, Uzunluk, Nitelik, Sayı, Alan, Ağırlık, Hacim korunumunu kazanmıştır.

 

*Çoklu Sınıflama: Bir nesne, aynı anda birden fazla özelliğine göre sınıflanarak sıralanabilir.

*Dönüşebilirlik: Bir nesnenin görüntüsü değişse bile (balon şişse bile), tekrar aynı haline geleceği (sönüp) kestirilebilir.

*Telafi: Bir boyuttaki değişim, diğer boyutlarda da olmaktadır: şişen balon hacim ve uzunlukça da değişir.

*Ayniyet: Bir nesneye ekleme yapıp çıkarıldığında miktarının değiştiğini kavrar.

 

SOYUT (FORMEL) İŞLEMLER DÖNEMİ (11-18 yaş)

 

Soyut Kavram ve Düşünceler hakkında mantık geliştirebilir.

Göreceli düşünebilir, Kişiye, zamana ve yere göre düşünebilir. Kendine özgü ideal değer ve duyguları, düşünceleri gelişir.

Üst Düzey akıl yürütebilir. Tümdengelim ve Tümevarımı kavrar.

Değişken birkaç özellik veya değişken içeren problemleri çözebilir.

 

Ergen Egosantrizm: Kendi söylediklerinin ve düşündüklerinin en doğru olduğunu düşünür. Herkes onu takip ediyordur. Herkes onunla uğraşıyordur. Kimseye yaranamaz ya da herkes onu sever. Onun yaşadığı sıkıntıları kimse yaşamıyordur. Kendisini çirkin buluyorsa, herkes onu çirkin bulmaktadır.

 

Ergenlik Döneminde şu üç düşünme biçimi görülür:

-Ben Merkezci Düşünme.

-Göreceli Düşünme.

-Birleştirici Düşünme.

 

Üreme Sistemlerinin Gelişimi: Beynin cinsel fonksiyonlarla ilgili salgılar üretmesi ile zihinsel gelişimde kısa dönemli farklılıklar görünür.

 

Hızlı Bedensel Büyüme: Beden hızlı geliştiği için sakarlık, sinirlilik, uzun süre dikkati kullanamama görülür.

 

Not: Ergenlik dönemine diğer yaşıtlarında daha erken giren kız çocuklarının, ergenliğe daha geç giren kız çocuklarına oranla daha içine kapanık ve daha asosyal oldukları; ergenliğe yaşıtlarından daha erken giren erkek çocukların ise geç girenlere oranla daha sosyal ve dışa açık oldukları saptanmıştır. Kadın ile Erkek farkının en bariz örneğidir bence...

 

Not: Burada edindiğiniz bilgileri, çevrenizde yeni doğan yada bir kaç aylık bebekler ve ergenler üzerinde veya kendi üzerinizde gözlemleyerek daha da kalıcı olarak özümseyebilirsiniz.

Yoruma sekme
Diğer sitelerde paylaş

  • 7 yıl sonra...
  • 4 ay sonra...
  • 2 hafta sonra...
  • 1 ay sonra...
  • 1 yıl sonra...
  • 1 ay sonra...
  • 3 hafta sonra...

Bir çocuğun okula başlama yaşı 60-69 ay isteğe bağlıdır. 69 ay ve üstü zorunludur. mehmet 60 aylık, ahmet 70 aylık olsun. 60 aylık olan mehmet işlem öncesi dönemdedir. 70 aylık ahmet ise somut işlemler dönemindedir. ilkokul hocası Elif hanım dersi kime göre nasıl işlemelidir o zaman? Bu konuda Piaget in zihinsel gelişim kuramı nasıl?

Yoruma sekme
Diğer sitelerde paylaş

  • 1 ay sonra...
  • 2 ay sonra...

Katılın Görüşlerinizi Paylaşın

Şu anda misafir olarak gönderiyorsunuz. Eğer ÜYE iseniz, ileti gönderebilmek için HEMEN GİRİŞ YAPIN.
Eğer üye değilseniz hemen KAYIT OLUN.
Not: İletiniz gönderilmeden önce bir Moderatör kontrolünden geçirilecektir.

Misafir
Maalesef göndermek istediğiniz içerik izin vermediğimiz terimler içeriyor. Aşağıda belirginleştirdiğimiz terimleri lütfen tekrar düzenleyerek gönderiniz.
Bu başlığa cevap yaz

×   Zengin metin olarak yapıştırıldı..   Onun yerine sade metin olarak yapıştır

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Önceki içeriğiniz geri getirildi..   Editörü temizle

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

×
×
  • Yeni Oluştur...

Önemli Bilgiler

Bu siteyi kullanmaya başladığınız anda kuralları kabul ediyorsunuz Kullanım Koşulu.