İsrail Türkiye’nin demirbaşı!

[Φ seREnaDE]

Mayıs ayının başındaki İsrail seçimlerinin hemen ardından İsrail’in yeni Başbakanı Ehud Olmert ve Yardımcısı Tzipi Livni, hızla resmi görüşmelere başladılar. Başbakan ilk ziyaretini ABD’ye yaparken Başbakan Yardımcısı da ilk resmi ziyaretini Türkiye’ye yaptı. Her iki görüşmenin de en önemli gündem maddesi İran’dı.

 

Geçtiğimiz günlerde Washington’da Bush’la görüşen İsrail Başbakanı Olmert, Hamas’ın, İsrail’in varolma hakkını reddetmekten ve şiddete başvurmaktan vazgeçmesi durumunda, kendilerinin barışa istekli olduklarını dile getirmişti. Filistin konusunda ABD’den destek arayan Olmert, bunun karşılığı olarak ABD’ye İran konusunda yeşil yaktı. İran’ın nükleer silaha sahip olmasına izin verilmemesi gerektiğini, İran’ın nükleer silah elde etmesini engellemek için hala geç olmadığını belirten Olmert’in açıklamasını Bush, “İranlılar iyi niyetli olarak görüşmeyi reddettikçe, daha fazla ülke birlik içinde çalışmak zorunda olduğumuzu anlıyor” diyerek tamamladı. Bu ziyaretin gerçekleştiği günlerde İsrailli yetkililer, İran’ın füze denemelerinde bulunduğuna ilişkin çeşitli iddialar ortaya sürerek görüşmelerdeki İran karşıtı havayı daha da tırmandırdı.

 

İsrailli Bakan’ın Türkiye ziyaretinden önceki bir gelişme de ABD Başkanı Bush ile İngiltere Başbakanı Tony Blair’in yaptıkları görüşme idi. Görüşmeler neticesinde ‘hata yaptık’ diyerek adeta günah çıkaran Bush, İran konusunda ‘daha akıllı’ davranacakları mesajını verdi. Tüm bu açıklamaların üzerine İsrailli Bakan’ın ziyareti Türkiye’ye Ortadoğu’da bir ‘stratejik taşeronluk’ rolü biçilmek istendiğini göstermiş oldu. Davetin Dışişleri Bakanlığı’ndan gelmiş olması da Türkiye’nin böylesi bir rolü üstlenmek konusundaki niyetini ortaya koymuş oldu.

 

İsrailli Bakan, Türkiye’deki resmi temaslarına MGK Genel Sekreteri Yiğit Alogan ile görüşerek başladı. Ardından Abdullah Gül ile görüşen İsrail Dışişleri Bakanı, İsrail ile Filistin arasındaki sorunun “iki devletli çözüm modeli” ile sona ereceğine inandığını dile getirdi. Bakan, bölgede barışçıl, iki tarafın mutabakatına dayanan çözümlerden yana olduklarını ve teröre kınadıklarını ifade ediyor. Aynı gün ise, İsrail’den bir yetkili İsrail’in gelecek ay Karadeniz’de “Mako İşbirliği” adı verilen NATO tatbikatına füzelerle donatılmış hücumbotlarıyla katılacağını açıklıyor. Bu durum Ortadoğu’daki siyasi ortamı daha fazla gerileceği ve güçler arasındaki dengesizliğin daha da artacağını gösteriyor.

 

Hamas tartışıldı

 

Livni, daha sonra da Tayip Erdoğan ve Ahmet Necdet Sezer ile görüştü. Erdoğan görüşmede İsrail Dışişleri Bakanı’na, İsrail ve Filistin arasındaki ihtilafın sağlanması için öncelikle güvenliğin sağlanması gerektiğini ve ardından 2002 yılında İsrail’in gündeme getirdiği yol haritasına planının BM kararlarına uygun bir şekilde hayata geçirilmesinde yana olduklarını dile getirdi. Böylelikle Türkiye, İsrail’in çözüm önerisini içerik olarak desteklemiş fakat sadece ‘biçimsel’ hassasiyetlerini dile getirmiş oldu.

 

İsrailli bakan, Filistin halkına yönelik düzenledikleri saldırıları göz ardı ederek gerici Hamas yönetimini, terörü desteklemekle suçladı. Livni, Hamas terörü kınamadıkça Filistin’i tanımalarının söz konusu olamayacağını belirtti. Hamas'ın yaptığı hatalardan dolayı Filistin halkını cezalandırmak gibi bir niyetlerinin olmadığını da belirten bakan, İsrail’i yok etmek isteyen bir partinin hükümette olduğu bir ülkeye yardım edemeyeceklerini de sözlerine ekledi.

 

İsrail Dışişleri Bakanı’nın bu ziyareti Ortadoğu’da yakın dönemde yaşanacak sıcak gelişmeler konusunda önemli ipuçları sundu. İki ülke arasındaki stratejik ortaklık ve ekonomik işbirliği, İsrail ile Filistin arasındaki gerginlik, Ortadoğu’daki son dönem gelişmeler gibi konuların yanı sıra görüşmelerin bir diğer önemli gündemi de İran’dı.

 

 

 

İran başlığı

Bakan, İsrail’in elindeki nükleer silahların varlığını hesaba katmayarak yaptığı konuşmasında, İran’ın nükleer programına devam etmesinin bölgenin güvenliğini tehdit ettiğini ifade etti. İran’ın nükleer programını bir an önce sonlandırması için uluslararası kamuoyunu bu konuda harekete geçirmek gerektiğini savundu. Böylece birkaç gün önce Avrupa ülkelerine ve Japonya’ya İran’la iktisadi ilişkilerini kesmek konusunda basınç uygulayan ABD’nin İran’a “yeni baskı yöntemi” ile örtüşen bir açıklama İsrailli Bakan tarafından yapılmış oldu.

 

İsrail Dışişleri Bakan’ın bu gezisini uluslararası gelişmelerde elini güçlendiren bir fırsat olarak gören Türkiye, gelecek hafta Cumhurbaşkanı Sezer’in yapacağı iade-i ziyaret ile bu fırsatı en iyi şekilde değerlendirmeye çalışmak isteyecek.

 

Aslı Özaltan