UŞŞAK

[Φ west64]

TARİHİ

1953 yılında il olan Uşak’ın tarihi, milattan önce 4000’li yıllara kadar uzanmaktadır. Günümüze kadar pek çok kültüre ev sahipliği yapmış, doğal, tarihi ve turistik doğal güzelliklere sahip olan, Ege Bölgesi’nin tam ortasında İzmir–Ankara karayolu üzerinde bulunan Uşak, bulunduğu konum ve çevresini kuşatan iller itibariyle ulaşım ve yerleşime elverişli, bir sanayi şehridir.

 

 

UŞAK İLİ EKONOMİSİ

-DERİCİLİK

-TEKSTİL

-SERAMİK

ÇELERİN İL EKONOMİSİNE KATKILARI:

 

Karahallı ilçesi pamuklu dokumacılık alanında ekonomik değer üretirken, Banaz’da ise daha çok tarım ağırlıklı bir ekonomik yapı yerleşmiş olup, meyvecilik de hayli gelişmiştir. Ayrıca ilçede un fabrikası, seramik fabrikası, mısır nişastası fabrikası ve ahşap emprenye fabrikası gibi sanayi tesisleri de mevcuttur. Bunların il ekonomisine katkıları dikkate değer ölçüdedir.

 

Eşme, Ulubey ve Sivaslı ilçelerinde ise tarım ön planda gelmektedir. Eşme ilçesinde tarımın yanı sıra elde kilim dokumacılığı oldukça yaygındır. Sivaslı ilçesinde ise son yıllarda çilek üretiminde hızlı artışlar vardır.

 

ŞEKER FABRİKASI

 

26 Kasım 1926 tarihinde kurulan Türkiye’nin ilk şeker fabrikası bugün hala faaliyette olan bir fabrikasıdır. 2004 yılı verilerine göre, 4400 hektarlık alanda 10 bin çiftçi pancar ekimi yapmakta, fabrikada 500 civarında personel çalışmaktadır. 3 ay süren kampanya boyunca 170 bin ton şeker pancarı işlenmekte, yaklaşık 25 bin ton kristal toz şeker üretilmektedir. Ayrıca üretim sonunda yan ürün olarak 8 bin ton melas ve 60 bin ton yaş küspe elde edilmektedir.

 

 

KÜLTÜR

İlin kültürel detaylarının aşağıdaki başlıklara göre açıklamaları

Dil (Lehçeler,ağız-şive,sözcük hazinesi )

Aba : Abla

Acıg : Birazcık

Alaf : Ateş

Angıt : Ahmak,sersem

Ayan : Muhtar

Ayran gevmek : Boş konuşmak

Beranarı : Şöyle Böyle

Boyalak : Başıboş

Böcü : Böcek

Cice : Abla

Cıbıl : Fakir

Çilte : Minder

Dam : Hapishane,Ahır

Deperotu : Havuç

Deze : Teyze

Efen : Kolay

Enseli : Çivi

Enteri : Gömlek

Evcümek : Evine bağlı

Gali : Artık

Germe : Yüksek

Gınık : Beleş

Gıyık : Yorgan İğnesi

Gön : Deri

Hadendi : Tez çabuk

Hangırda : Nerede

Haranı : Toprak tencere

Hoz : Yabancı

Imızgamak : Uyuklamak

Ingasdan : Yalancıktan

İspirte : Kibrit

Kabırcak : Tabut

Kaykı : Aksi

Keri : Sonra

Kıtmek : Kandırmak

Kırkışmak : Yarışmak

Lapbada : Aniden

Lom Sözlü : Lafını bilmeyen

Müzmal : Perişan

Nacap : Nasıl

Nenecen : Boşver

Oku : Davetiye

Öfen : Önceki gün

Össen : Herhalde

Peşkir : Havlu

Pontür : Pantolon

Sağdıç : Arkadaş

Sinlenmek : Saklanmak

Sındı : Makas

Şarpo : Başörtüsü

Ten aşı : Bulgur Pilavı

Teper Otu : Havuç

Tırkaz : Kapı Kilidi

Üleşmek : Paylaşmak

Velesbit : Bisiklet

Yağlık : Mendil

Yalım : Herhalde

Yen getmek : Oynatmak

Yılık : Eğik,yamuk

Yozuk : Haylaz

Zağar : Av Köpeği

Zarplı : Kuvvetli

 

***FIKRALAR***

 

ALLAHIN İŞİ BAKKALIN TAŞI

 

Köylünün biri Uşak’a gitmiş.Burma Camiinin karşısındaki bakkaldan bir şeyler alacakmış.Bakkal köylünün aldıklarını kilo yerine teraziye taş koyup taşla tartıyormuş. Köylü sormuş :

-Senin dirhemin yok mu?Neden taşla tartıyorsun.Demiş.

-Sus…sus…çarpılırsın.Allahın işine cami karşısındaki bakkalın taşına karışılmaz. Demiş.

 

DAĞIN TAŞIN KURDUN KUŞUN KIYMETİNİ BİLELİM

 

Çok eski zamanlarda Yörük Uşak’a inmiş.indiğinde Uşak’taki lokantaların çoğu kapalıymış. Nedenini sormuş.

-Ramazan geldi…..demişler

Yörüğün ramazanla,kurbanla ilgisi yokmuş.Aç acına yaylasına geri dönmüş.

-Amanın dostlar….yaylamızın kıymetini bilelim Uşak’a Ramazan deye biri gelmiş ortalığı kırmış geçirmiş.Açık tek bir aşçı dükkanı bulamadım.Açlıktan öldüm.Sis siz olun Ramazan gelince Uşak’a gitmeyin.Şu yaylamızdaki kurdun,kuşun,dağın,taşın kıymetini bilelim.Demiş.

 

VALİ BEY BENDEN SONRA GELİR

 

Vilayette çalışan memuru herkes tanır. Sürekli takılırlarmış. Memurda hergün bir fıkra uydururmuş. Günlerden bir gün

-Bu vilayette Vali bey benden sonra gelir.Demeye başlamış. Bu sözü sabahları günaydın yerine kullanmaya başlamış. Söz sonunda Vali beyin kulağına gitmiş. Vali bey sormuş.

-Söyle bakalım bu vilayette Validen önce kim gelir.Demiş

Memur

-Ben efendim diye yanıtlamış.

Vali

-Ne demek o. Diye sinirlenirken yanıtını da almış

-Efendim siz saat onda, on otuzda teşrif buyurursunuz. Ben ise sizden önce saat dokuzda vilayete gelirim.Demiş.

 

 

 

***HAYATIN DÖNÜM NOKTALARI***

 

DOĞUM : Hamile kadınların doğumlarına kadar yediklerine ve içtiklerine dikkat etmesi gerektiğine inanılır.Eğer kadın günden güne güzelleşiyorsa doğacak çocuğun erkek,günden güne çirkinleşiyorsa kız olduğuna inanılır.İlk doğumlar oğlan ve kız evleri için en önemli olaylardan biri sayılır.Kız evi tarafından çocuğa beşik,yatak,yorgan ve iç çamaşırı gibi hediyeler alınır ve törenle oğlan evine götürülür

 

EVLENME : Eskiden Uşak’ta evlilik görücü usulü ile olurdu.Beğenilen gelin adayı kızın evine oğlan tarafı münasip kişilerle birlikte “Dünür gider” Allah’ın emri, peygamberin kavli ile kız istemeye geldiklerini belirtirler.Kız tarafı düşünmek, araştırmak ve danışmak için süre ister.Oğlan tarafının daha sonraki ziyaretinde uygun bulunursa söz kesilir.Nişan konur,nişan töreni yapılır.Bu törende misafirlere nişanlanan çiftlerin ömür boyu işleri beyaz, günleri aydınlık olsun diye süt içirilir.Düğün sırasında kız kendini kardeşlik oğlanda sağdıç tutar.Düğünler genelde Perşembe veya Pazar gecesi esas alınarak başlar.Üç,beş gün önceden eşe dosta akrabalara oku denilen davetiyeler gönderilir.Düğün gününden bir iki gün önce davul zurna getirilir,yemek hazırlıklarına başlanılır,etlik hayvanlar kesilir,keşkekler dövülür,büyük kazanlarla yemekler pişer,misafirlere ikram edilir.Gerdekten bir gün önceki gece kına gecesidir.Oğlan evi tarafından hazırlanan “kına heybesi” kız evine götürülür.O gece kız evinde şenlikler yapılır.Kına gecesi günü oğlan tarafının aldığı “çeyiz” davul zurna eşliğinde kız evine götürülür.Kız tarafının çeyizi ile birlikte sergilenir.Düğün günü bütün çeyizler toplanır.Tekrar oğlan evine yeni çiftlerin eşyaları olarak gider.Gelin alma günü Perşembe veya Pazar günüdür.Bugünlerde eğlence yapılmaz gelin hazırlanır,süslenir,giydirilir.Herkesin görebileceği bir odada bekletilir.Oğlan evinde güvey hazırlanır ve öğleden sonra davul zurna eşliğinde arabalı düğün halayı konvoy halinde gelin almaya gider.Kız evinde fazla beklenilmez gelin çıkarılır.Daha sonra oğlan evine dönülür.Gelin inince damadın babası tarafından avluya kadar götürülür.Burada gelin oturur.Oyunlar oynanır.Aynı gün kız evinden sinilerle baklava, börek, tavuk eti vb. yiyecekler gelir eğlenceler akşama kadar devam eder.Gelin gerdek odasına girmeden önce kapıya bir parmak yağ çalar,çivi çakar,gelinin eline ekmek verilir.Gelin ekmekleri omzundan geri atar.Orada bulunanlar ekmekleri toplarlar.Gerdek gecesi akşamı hoca çağrılır.Daha önce kıyılmış resmi nikaha ilaveten dini nikah kıyılır.Damat sağdıcı tarafından yumruklanarak gelin odasına konulur.Damat gelini konuşturmak için çeşitli hediyeler verir.Kız evinden gelen tavuk eti ve baklavalar yenir.Damat önde gelin arkada iki rekat namaz kılarlar.Ertesi gün evdekilerin eli öpülür.Kızın annesine haber gönderilerek bahşiş alınır.Aynı gün kız ve oğlan evinin birlikte katıldığı “yan günü” eğlencesi yapılır.Yemekler yenilir.

 

ÖLÜM ADETLERİ :Ölüm olayının hemen ardından ölen kişinin çenesi bağlanır.Ve gözleri yumulur.Daha sonra ölü soyularak ince bir örtü ile örtülür.Çeşitli dualar okunur.

Duadan sonra ölüye şişmemesi için karnının üzerine demirden yapılmış bir eşya konulur.Ve elleri iki yanlarına uzatılır.Ölü yıkanıncaya kadar yanında Kuran okumak mekruhtur.Ölünün gömülme hazırlıkları vakit geçirmeden yapılır.Ölü temiz bir koku ile kokulandırılmış ve tütsülenmiş bir teneşir üzerine konulur.Sonra avret yerleri örtülür ve abdest aldırılır.Üzerine sabunlu su dökülerek başı ve yüzü yıkandıktan sonra sol yanına çevrilir.İlk önce sağ yanı yıkanır daha sonrada sağ tarafına çevrilerek sol tarafı aynı şekilde yıkanır.Bütün bunların ardından bir havlu veya bezle kurulanarak ölü kefene sarılır.Cenaze götürülürken tabutu dört kişinin omuzlaması sünnettir.Tabutu ne kadar çok kişi taşırsa ölen kişiye o kadar çok sevap yazılacağına inanılır.Mezara varıldığında kabir yarım adam boyu veya göğüse varılacak derinlikte kazılır.Kıble yönüne lahit yapılarak ölü kıble yönünde içine konulur.Sonra kefenin düğümü çözülür.Kerpiç ile lahtin üstü kapatılır ve kamışlarla örtülür.Sonra da kabrin üzerine toprak atılarak deve hörgücü gibi tümsek yapılır.Kimileri ölünün çok değer verdiği eşyasını (eşarp,şapka vb.)mezarının başına koyar.

 

UŞAK YÖRESİ HALK OYUNLARI

 

Uşak’ın konumu iç batı Anadolu eşiğinde olduğundan zeybek oyunlarından ve teke yöresinden etkilenmiştir.Teke ve zeybek yöresinin beşiğindedir.Geçiş yöresi olduğu için oyunları bol ve zengindir.

Zeybek oyunlarından daha çok Yörük zeybeğinden etkilenerek oynanmıştır. Kadınların oynadıkları zeybek oyunlarınada “efeleme” adı verilmiştir. Zeybek havalarının usulü dokuz zamanlıdır. Uşak yöresinde de en çok 9/8 zamanla oynanır. Oyunlar önce yavaştan gezinleme ile başlar,müzikli bir sergileme yaptıktan sonra nara atarak (haydi efeler,haydi efem,hayda vb.) oyuna başlanır.Oyun nakarat süresince döndürülür.Sonra yeniden gezinmeye geçilir.Kadın oyunlarında gezinme yoktur.

Kadınların oynadıkları oyunlar efelemeden sonra kadın oyunları ve düz oyunlar diye adlandırılır.

 

-ZEYBEKLER

İslamoğlu Zeybeği

İslice Zeybeği

Takmak Zeybeği

Gediz Zeybeği

Bu oyunlar davul zurna eşliğinde kadın ve erkeklerin oynadığı kaşıkla oynanan oyunlardır.

-DİĞER OYUNLAR

Karataş

Karanfil

Ormandan Gel

Elmanın İrisi

Üzüm Sereriz.

Ho tin tin (Banaz yöresinde kadınların tefle oynadığı bir oyundur.)

 

YEREL ETKİNLİKLER

 

EŞME KİLİM ,KÜLTÜR VE SANAT FESTİVALİ

 

 

YERİ VE TARİHİ :Eşme Mayıs 4. Haftası

DÜZENLEYEN KURULUŞ :Eşme Kaymakamlığı - Belediye Başkanlığı

TEL :0.276.4141013

FAX :0.276.414119l

 

SİVASLI KÜLTÜR VE SANAT FESTİVALİ

 

YERİ VE TARİHİ : Sivaslı MAYIS 4.Haftası Haziran 1.Haftası

DÜZENLEYEN KURULUŞ : Sivaslı Belediye Başkanlığı

TEL : 0.276.6181156

FAX : 0.276.6182111

 

GELENEKSEL YAYLA ŞENLİKLERİ

 

YERİ VE TARİHİ : Merkez Haziran 1.Haftası

DÜZENLEYEN KURULUŞ : Uşak Belediye Başkanlığı

TEL : 0.276.2245555

FAX : 0.276.2154881

 

KİRAZ KÜLTÜR,SANAT VE TUCARET FUARI

 

YERİ VE TARİHİ : Banaz 20-27 Haziran

DÜZENLEYEN KURULUŞ : Banaz Kaymakamlığı, Belediye Başkanlığı

TEL : 0.276.3151035

FAX : 0.276.3152737

 

KURTULUŞ HAFTASI ETKİNLİKLERİ

 

YERİ VE TARİHİ : Merkez- 25 Ağustos- 02 Eylül

DÜZENLEYEN KURULUŞ : Uşak Belediye Başkanlığı

TEL : 0 276 224 55 55

FAKS : 0 276 215 48 81

 

CLANDRAS DOKUMA VE KÜLTÜR FESTİVALİ

 

YERİ VE TARİHİ : Karahallı 05-07 Eylül

DÜZENLEYEN KURULUŞ : Karahallı Belediye Başkanlığı

TEL : 0 276 517 10 20 – 517 12 29

FAKS : 0 276 517 12 10

 

İŞTE BENİM UŞAĞ'IMDA BU HERKEZİ BEKLERİZ