Karadeliğin de böylesi!

[Φ Legendary]

Karadeliğin de Böylesi!

 

Bir Hubble görüntüsünde görülen ve merkezden uzakta kırmızı daire içine alınmış karadelik olma olasılığı yüksek nesne. (Image courtesy of SRON Netherlands Institute for Space Research)

 

Gökbilimciler uzaktaki bir gökadada süper kütleli karadelik olma olasılığı yüksek bir cisim keşfetti. Ancak X-ışınları ile bir yıldız gibi görülebilen karadeliğin gökadanın merkezinde olmadığı belirlendi. Bu karadeliklerin keşfi gökadaların merkezinde nasıl büyüdüklerinin anlaşılması açısından oldukça önemlidir.

 

Söz konusu cismi Utrecht Üniversitesi son sınıf öğrencilerinden Marianne Heida, lisans projesi sırasında yarım milyar ışık yılı uzaklıktaki bir gökadada bulunan tuhaf bir yıldızı gözleyerek keşfetti. Keşfi biraz da tesadüfen yüz binlerce X-ışını kaynakları arasından gerçekleştirdi. Normal koşullarda gökadaların merkezlerinde çevreye X-ışınları yayan dev karadelikler bulunur. Ancak Heida gördüğü yıldızın gökadanın merkezinde olmadığını fark etti. Buna karşılık yıldız çok parlak X-ışınları yayıyordu.

 

Bir gökadanın merkezinde bulunan karadelik en az 1 milyar güneş kütlesindedir. Bu kadar ağır nesne şimdiye kadar gökada merkezinde saptanabilirdi. Ancak nesne hızla merkezden dışarı doğru hareketlenmiş görünüyor. İki karadeliğin birleşmesi sürecinde gerçekleşebilen bu geri çekilme özel durumlarda oluşur. Son birkaç yılda karadelik merkezinin hızıyla ilgili tahminler yapıldı. Bu tahminler için güçlü bilgisayarlar gerekmektedir. Hesaplamalar karadeliğin hızının asıl yönünün karadelik disklerinin birleşmesinin öncesinde eksenlerinin dönme hızına bağlı olduğunu göstermektedir.

 

Heida’nın bu araştırması buzdağının görünen ucudur. “Biz böylesine bir çok tuhaf X-ışını kaynağı daha bulduk. Ancak sonuçlardan emin olabilmek için NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi’nden alınacak hassas sonuçlara ihtiyaç duyuyoruz” diyor Heida. Birleşmeden önce kendini gösteren ve hızlı hareket eden karadelikleri bulmak , bu cisimlerin özelliklerinin anlaşılması yönünde önemli bilgiler sağlayacaktır.

 

Gelecekte bu süreci LISA uydusuyla gözlemek mümkün olabilecek. Gökbilimciler bu uydunun iki karadeliğin birleşmesi sonucu yaydıkları kütle çekimi dalgalarını ölçebileceğini umuyorlar. Böylece gökada merkezlerindeki karadeliklerin küçük karadelikleri yuttuğu bilgisi de sınanabilecek.

 

Kaynak:Science Daily,Astronomi Diyarından