Süper Süpernova

[Φ Legendary]

Süper Süpernova

 

 

Parlak gökadanın sol alt kısmındaki çok parlak nokta bir Tip Ia süpernovasını işaret ediyor. Ama olması gerekenden daha parlak ve daha büyük bir yıldızdan oluşan süpernovayı. (HST, NASA)

 

Yale Üniversitesi önderliğinde çalışan uluslararası bir ekip, alt sınıf bir süpernovaya ait olduğu düşünülen bir nesnenin kütlesinin üst sınırı da geçtiğini buldu. Bu keşfin, evrenin genişlemesiyle ilgili ölçümleri etkileyebileceği bildiriliyor. Sonuçlar Astrophysical Journal Dergisi’nde yayınlanacak.

 

Kozmologlar, Tip Ia adı verilen ve ölü çekirdeğe sahip beyaz cücelerin bir şekilde madde kaparak patlamaları sonucunda oluşan süpernovaları, gerek gökadaların uzaklığını gerekse evrenin geçmiş ve gelecekteki genişleme hızını belirlemek ve karanlık enerjiyi ortaya çıkarmak için kullanır. Buradaki beyaz cüce süpernova olarak patlamadan önce Chandrasekhar sınırı olarak bilinen 1.4 güneş kütlesine sahip olmalıdır. Bu bilimsel sınır süpernovaya olan uzaklıkları ölçmek için kullanılan önemli bir anahtardır.

 

2003 yılından bu yana toplam dört süpernova bu kadar parlak görüldü. Bu da beyaz cücelerin nasıl olup da Chandrasekhar sınırını aşarak patladıkları sorusunu beraberinde getirdi. Bunların her birine “süper-Chandrasekhar” süpernovası adı verildi.

 

SN 2007if olarak adlandırılan oldukça parlak süpernovayı oluşturan beyaz cücenin kütlesini ölçmeye çalışan grup, merkezden dışarıya genişleyen bir de kabuk buldular. Ekip bu keşifle süper kütleli süpernovaların yapısal modelini anlayacaklarını ümit ediyor.

 

Şili, Hawai ve Kaliforniya’daki teleskopların gözlemlerinden yararlanan grup, merkezdeki yıldızın ve kabuğunun kütlesini ölçerek gerçekten Chandrasekhar sınırının aşıldığını kanıtlamayı başardı. Buna göre yıldız 2.1 (artı-eksi yüzde 10) güneş kütlesine sahip.

 

Yıldızın uzaya dağılan tüm parçalarının kütlesi de ölçülebilirse yıldızın tam kütlesini ve değişimini ortaya çıkarılabilir, ama bunu sağlamak şu an için çok zor. Yıldızın patlama evresine gelinceye kadar ki süreci bilmeyi isteyen kozmologlar aynı zamanda bunun bir o kadar da zor olduğunun bilincindeler.

 

Grup SN 2007if’in bir beyaz cüceden değilk de iki beyaz cücenin birleşmesi yoluyla da oluşabileceğini, hatta böylesi bir olayın akla daha yatkın olduğunu belirtiyorlar.

 

Buna karşılık gökbilimciler bir beyaz cücenin nasıl olup ta Chandrasekhar sınırına ulaşmasına karşılık kendi ağırlığı altında çökmeden kalabildiği sorusunun yanıtını aramaya devam ediyorlar. Evrenin genişlemesi problemlerinde kullanılan önemli bir başvuru kaynağı olan bu tür süpernovalarla ilgili her iki yanıtın da ölçümlerin tekrar değerlendirilmesini gerektirebilir.

 

Kaynak: Science Daily/Astronomi Diyarı